نمود عینی نماز در سلوک و رفتار اهل ایمان
نماز، روزه و سایر عبادات علاوه بر آنکه گواه ایمان و اعتقاد درونی هستند، مزید بر آن باید در سلوک و رفتار و منش اهل نماز و روزه و عبادت بدرخشد و نمایان باشد از جمله نشاط و سروری است که حزن و اندوه را از اهل آن دور می‌کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین حمید احمدی، عضو هیئت علمی گروه انقلاب اسلامی دانشگاه معارف اسلامی در یادداشتی که در اختیار خبرنگار ایکنا قرار گرفته است، گفت: قرآن کریم برای نماز و ارکان و اجزا و گاه برای کل آن معنا و آثار مشهودی را در سلوک و زیست اهل نماز بیان می‌دارد از جمله در این آیه شریف بیان می‌کند: «سِیماهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ‌أَثَرِ السُّجُودِ؛ نشانه آنها در صورت‌شان از اثر سجده نمایان است.»
از لطایف این آیه درباره آن باشد که دلالت دارد بر اینکه نماز مانند سایر عبادات، یک صورتی دارد و یک معنایی، معنا نمی‌تواند بدون صورت در عالم ماده حضور یابد، به عبارت دیگر صورت جواز و معبر ورود معنا به عالم ماده است، اگر در دل کسی معنای عشق ایجاد شده باشد، این معنا صورت‌های مناسب با خود را پدید می‌آورد، آنکه هیچ شکل عاشقانه‌ای در زندگی خود ندارد از معنای عشق تهی است، بیان معنوی کافی نیست، تجربه و ادراک معناست که به حیات آدمی معنا می‌دهد و به مضمون آن ژرفا می‌بخشد.
صورت همان‌گونه که برای حضور معنا در عالم ماده است گواه وجود آن نیز می‌باشد. همان‌گونه که برات حضور معنی در عالم ماده است، «گواهِ وجودِ آن» نیز هست.
با این نگاه نماز هدیه آدمی به کسی است که دوستش می‌داریم و این والاترین مضمون و معنای این عبادت فاخر اهل ایمان است؛ بنابراین نماز، روزه و سایر عبادات علاوه بر آنکه گواه ایمان و اعتقاد درونی هستند، مزید بر آن باید در سلوک و رفتار و منش اهل نماز و روزه و عبادت بدرخشد و نمایان باشد از جمله نشاط و سروری است که حزن و اندوه را از اهل آن دور می‌کند.
«اَلَا اِنَّ اَولِیاءَ اللهِ لَاخَوفٌ عَلَیهِمِ وَ لَا هُم یحزَنُونَ؛ آگاه باشید که دوستان خدا، نه خوفی و نه حزنی بر آنها مستولی می‌شود.»
با عنایت به امر است که خداوند سبحان از درخشش معنا در نماز در آیات مختلف سخن گفته است هم نفی برخی صفات بد و هم از درخشش برخی خصائص والا، از جمله فرمود: «الَّذِینَ هُمْ فِی صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ؛ آنان که در نمازشان فروتن‌اند.»
خشوع به‌معناى تواضع و در نماز و دعا به معناى اقبال قلبى بر آن است و این واژه برگرفته از سکون و اطمئنان می‌باشد، آن‌چنان که براى سکون زمین واژه خشوع به کار رفته و مى گویند:«خشعت الارض؛ خشوع در نماز» یعنى جسم و روح را در نماز به دیدار خداوند بردن و این انقطاع نه فقط در هنگام اقامه نماز بلکه در حیات نماز‌گزار باید عجین و حاکم باشد یعنی آرامش و تواضع و فروتنی و اتکای به خداوند.
این همانی است که باید در حیات و رفتار اهل نماز بدرخشد. چنان‌که در آیه ۲۹ سوره فتح آمده است: «سِیماهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ؛ نشانه آنها در صورت‌شان از اثر سجده نمایان است.»
این آثار همان خشوع و فروتنی است، چنان که اصل سجده به معنای خشوع و خاکساری است بنابراین مفسرین گفتند که نشانه اهل سجده در چهره و سلوک‌شان همان خشوع و فروتنی باشد، بر همین امر مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر آیه مزبور بیان می‌دارد: «سجده آنان براى خدا به عنوان تذلل و تخشع براى اوست و این سجده در چهره آنان اثرى گذاشته و آن اثر سیماى خشوع براى خداست که هرکس ایشان را ببیند با آن سیما ایشان را مى‌شناسد.»
از همین منظر است که قرآن و عترت توصیه فرمودند که در ابتلای به گرفتاری و مواجهه با مشکلات و نیز در پیمودن مسیر کمال، معنویت و قرب به حق تعالی از نماز استعانت بجویید. «وَاسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ» این استمداد به صورت و معنای نماز باشد که همه اجزا، اذکار و افعال نماز یک صورتی دارند و یک معنایی. آنکه می‌گوید «ایاک نعبد و ایاک نستعین» هم پایه توحید را در جانش استوار می‌سازد و هم استغنای از خلق و ابزار‌ها را. چون همه خلایق و همه ابزار‌ها و عوامل جنود الهی‌اند و به اذن خداوند موثر و مددکار.
«ولله جنودالسموات والارض» اگر نفس و جان آدمی با نماز و معنای آن پرورش یابد در همه سختی‌ها و سیر و سلوک‌ها دستگیر و معین و راهبر او خواهد بود.
انتهای پیام
