عناصر بازشناسی پیام عاشورا در زمانه امروز

معصومه ظهیری، استاد حوزه علمیه خواهران در گفت‌و‌گو با ایکنا از قم، در پاسخ به اینکه عاشورا چگونه مقدمه تشیع و الگوی جهانی آزادی‌خواهی است، اظهار کرد: حادثه عاشورا نه‌تنها یک واقعه تاریخی، بلکه نقطه عطفی در شکل‌گیری هویت شیعی است، امام حسین (ع) با قیام خود در برابر حکومت ظلم و انحراف، شاخصه‌هایی همچون امامت حق، عدالت‌خواهی، وفاداری به دین و ولایت و مخالفت با استبداد دینی را احیا کرد که این حرکت، مرز روشنی بین تشیع حقیقی و اسلام درباری بنی‌امیه ایجاد کرد.

وی گفت: در سطح جهانی نیز عاشورا به نماد مبارزه با ظلم، قیام برای کرامت انسان و فداکاری در راه آرمان‌ها تبدیل شده است، بسیاری از جنبش‌های آزادی‌خواه در دنیا، از انقلاب اسلامی ایران گرفته تا جنبش‌های ضداستعماری در هند، لبنان و حتی آمریکای لاتین، از روح عاشورا و پیام امام حسین (ع) الهام گرفته‌اند. همانطور که در روایتی آمده است: «إنّی لَم أخرُج أشِراً ولا بَطِراً، وإنّما خرجتُ لِطلبِ الإصلاحِ فی أُمّةِ جدّی» (امام حسین(ع)، لهوف، سید ابن طاووس).

تبیین پیام عاشورا متناسب با زمانه امروز

استاد حوزه علمیه خواهران در پاسخ به اینکه پیام عاشورا را چگونه متناسب با زمانه تبیین کنیم، افزود: برای تبیین پیام عاشورا در عصر حاضر، باید آن را از قالب صرفاً تاریخی بیرون آورد و به عنوان یک مکتب زنده و پویا با عناصر مختلف بازشناسی کرد.

وی ادامه داد: یکی از عناصر، عدالت‌خواهی و مبارزه با ظلم معاصر است، ظلم در زمانه ما تنها در هیئت حکومت‌های فاسد نیست، بلکه در قالب فقر، تبعیض، تحقیر فرهنگی، جنگ نرم و استبداد رسانه‌ای ظهور یافته است.

ظهیری بیان کرد: آزادی و کرامت انسان از دیگر عناصر است که عاشورا، دفاع از آزادی انسان در انتخاب آگاهانه را نشان می‌دهد و در عصر بحران هویت، این پیام طراوت‌بخش است.

وی گفت: از دیگر عناصر، مسئولیت‌پذیری اجتماعی در مقابل بی‌تفاوتی و منفعت‌طلبی عصر مدرن است، زیرا عاشورا فرهنگ «هل من ناصر» را می‌آموزد، پس، تبیین عاشورا باید ناظر به مسائل روز جامعه، جوانان، زنان، اقلیت‌ها و عدالت اجتماعی باشد و از ابزار‌های نوین رسانه‌ای، هنری و گفت‌وگومحور بهره ببرد.

رویکرد‌های فراتر از عاشورا در شناخت امام حسین (ع)

استاد حوزه علمیه خواهران درخصوص رویکرد‌های فراتر از عاشورا در شناخت امام حسین (ع) افزود: بسیاری، شناخت خود از امام حسین (ع) را محدود به عاشورا می‌دانند، اما باید افق نگاه را فراتر برد.

وی بیان کرد: در زندگی امام حسین (ع) در مدینه و مکه، دوران امامت ایشان، سبک زندگی، تعامل با مردم و مواضع ایشان در برابر حکومت یزید قبل از عاشورا بسیار آموزنده است.

ظهیری گفت: نهضت فکری و فرهنگی امام شامل تلاش امام برای احیای آموزه‌های پیامبر اکرم (ص)، اصلاح اندیشه دینی و مبارزه با تحریف دین می‌شود، همچنین زیارت‌نامه‌ها و ادعیه مانند زیارت عاشورا، زیارت اربعین و دعای عرفه نشان‌دهنده ابعاد معنوی، توحیدی و عرفانی شخصیت این امام بزرگ است.

وی در خصوص تأثیر امام حسین(ع) در امت اسلامی بعد از عاشورا افزود: امام حسین (ع) الهام‌بخش نهضت‌های فکری، فرهنگی و حتی عرفانی در قرون بعدی بوده است.

عاشورا؛ پایه‌گذار تمدن انسانی براساس «حیات طیبه»

استاد حوزه علمیه خواهران در پاسخ به اینکه مکتب عاشورا چگونه موجب حفظ فرهنگ ایثار می‌شود، تصریح کرد: مکتب عاشورا الگوی کاملی از ایثارگری، فداکاری، وفاداری و ترجیح دادن آرمان بر منفعت شخصی است و مفاهیمی مانند وفاداری اباالفضل العباس (ع) در کنار تشنگی و قدرت بدنی، فداکاری علی‌اکبر (ع) در اوج جوانی و صبر زینب کبری (س) در دل فاجعه و همراهی کودک و زن با نهضت حق را منتقل می‌کند.

وی بیان کرد: این عناصر باعث می‌شود فرهنگ ایثار نه‌فقط در میدان جنگ، بلکه در حوزه‌های دیگر مانند خدمت‌رسانی، مسئولیت اجتماعی، کمک مؤمنانه، دفاع از مظلوم و سبک زندگی جهادی در جامعه حفظ شود.

ظهیری در پایان گفت: در عصر فردگرایی و رفاه‌طلبی، مکتب عاشورا و امام حسین(ع) و یارانش روح ازخودگذشتگی را زنده نگه می‌دارد و پایه‌گذار تمدنی انسانی براساس «حیات طیبه» است.

گفت‌وگو از الهام حلاجیان