تقویت فرهنگ عاشورایی جامعه و احیای اهداف قیام سیدالشهدا(ع)

حجت‌الاسلام والمسلمین اسماعیل چراغی‌کوتیانی، استاد حوزه علمیه در گفت‌و‌گو با ایکنا از قم، درخصوص تبیین جلوه‌های مقاومت در مکتب امام حسین (ع) و الگوبرداری از آن، اظهار کرد: نوع نگاه ما به واقعه کربلا ممکن است به دو صورت باشد، نگاه نخست، نگاه تاریخی صرف و حادثه‌ای تلخ و تأثربرانگیز که نیازمند اشک، گریه و ناله است و نگاه دوم، نگاه به عنوان یک واقعه درس‌آموز و یک مدرسه و مکتب است که در این نگاه واقعه کربلا هم اشک‌آلود و هم درس‌آموز و عبرت‌برانگیز است که باید همیشه مورد موشکافی قرار گیرد.

بیشتر بخوانید:

• سیمای امام حسین(ع) در قرآن از منابع اهل سنت
• پیام قیام امام حسین(ع) برای جامعه امروز
• آنچه باید از مقاومت سیدالشهدا(ع) بیاموزیم
• چرا امام حسین(ع) اصلاح امت جدش را خواستار شد
• عاشورا؛ بازتاب تقابل ازلی حق و باطل + فیلم

وی ادامه داد: این رویکرد به کربلا، حرکت‌آفرین است و از گذشته برای ساخت آینده کمک می‌گیرد، نه اینکه ما را در گذشته نگاه دارد، بنابراین باید گفت واقعه عاشورا یک مکتب و مدرسه با کلاس‌های درس کاربردی و الگوی کامل و جامع است که برای همیشه تاریخ و حرکت در مسیر ساخت تمدن نوین اسلامی، قابلیت کاربستی دارد.

کنشگران عاشورا جلوه‌هایی از مقاومت را به ظهور رساندند

استاد حوزه بیان کرد: کنشگران عرصه عاشورا جلوه‌های گوناگونی از مقاومت و ایستادگی را به ظهور رسانند، نخستین مقاومت و ایستادگی  آنان در برابر خواهش‌های نفسانی و جاذبه‌های زندگی مادی است زیرا دنیا با همه زیبایی‌ها و ظرفیت‌ها و جذابیت‌هایش نتوانست بر روح مقاوم آنان اثرگذار باشد و آنان در برابر جاذبه‌های پرقدرت دنیا خواهی و عافیت‌طلبی مقاومت کردند.

وی گفت: دومین مقاومت در برابر تهدید‌ها و تطمیع‌های دشمن که ممکن بود پای و دل هر کسی را بلرزاند اما آنان در برابر آنها نیز مقاومت کردند و راه درست را با همه درد‌ها و دشواری‌هایش برگزیدند و سومین مقاومت، در برابر ظلم و ستم و دستگاه حاکمیت ستمگر اموی بود.

چراغی‌کوتیانی ابراز کرد: امام و یارانش نمی‌توانستند زیر سایه حاکمیتی زندگی کنند که از هیچ ظلم و ستمی دریغ نمی‌کرد، حاکمیت فاسدی که جز به خود و خواهش‌های نفسانی دسته‌ای از انسان‌های فاسد توجه نداشت و از اسلام نیز برای رسیدن به مطامع قومی و قبیله‌ای خود استفاده می‌کرد.

پاسخ امام حسین (ع) به مخالفان قیام

وی ادامه داد: امام حسین (ع) هنگام آغاز انقلاب و در پاسخ کسانی که از او سؤال می‌کنند چرا می‌خواهید حرکت کنید می‌فرمایند: «لاَ تَرَوْنَ أَنَّ اَلْحَقَّ لاَ يُعْمَلُ بِهِ وَ أَنَّ اَلْبَاطِلَ لاَ يُتَنَاهَى عَنْهُ؛ آیا نمی‌بینید به حق عمل نمی‌شود و از باطل اجتناب نمی‌شود؟ و یا فرمودند: «وَ عَلَى الاِسْلامِ، ألسَّلامُ إِذْ قَدْ بُلِیَتِ الاُمَّةُ بِراع مِثْلَ یَزِیدَ؛ باید فاتحه اسلام را خواند وقتی حاکم جامعه اسلامی انسانی مثل یزید باشد» و نیز جمله معروف ایشان که فرمودند: «من قیام کردم برای اصلاح در امت پیامبر» ناظر به همین مقوله مقاومت در برابر ظلم و ستم است که این‌ها نمونه‌ای از جلوه‌های مقاومت امام حسین (ع) و یاران گرانقدرش بود.

استاد حوزه علمیه بیان کرد: این جلوه‌های مقاومت ظرفیت دارد که برای همیشه تاریخ، قابل الگوگیری باشد و انسان امروز هم اگر دنبال خوشبختی و آرامش است باید به اصل اصیل مقاومت پایبند باشد، مقاومت در برابر خواهش‌های نفسانی و کسب حریت و آزادگی، مقاومت در برابر تهدید‌ها و تطمیع‌های دشمن ستمگر و مقاومت در برابر حاکمیت‌های ظالم و فاسدی که هدفی جز نابودی خیر و خوبی را ندارند و نمونه بارز این حکومت‌های فاسد، کشور‌های نظام سلطه و رژیم اشغالگر قدس است که تلاش می‌کند با تهدید و تطمیع و ظلم و ستم، فرهنگ منحط خود را بر جهان چیره کنند.

وی در پاسخ به اینکه چگونه سنت پیامبر اسلام (ص) که از اهداف قیام امام حسین (ع) بود را در شرایط فعلی امروز احیا کنیم، افزود: برای احیای یک چیز باید ابتدا آن را به‌درستی بشناسیم، اگر دنبال احیای سنت پیامبر (ص) هستیم باید نخست سنت پیامبر (ص) را بشناسیم، اینکه واقعا سنت پیامبر چیست،  به همین جهت گام نخست در احیای سنت، بحث آموزش و آگاهی‌بخشی است بنابراین لازم است تا شناخت مردم نسبت به سنت‌ها و آموزه‌های پیامبر (ص) و اهداف قیام امام حسین (ع) عمیق‌تر شود.

رسانه ملی و شناخت اهداف قیام امام حسین (ع)

چراغی‌کوتیانی بیان کرد: این شناخت می‌تواند از طریق نظام آموزشی ما از دبستان تا دانشگاه و نیر با به‌کارگیری رسانه‌های اجتماعی و فضای مجازی به منظور انتقال پیام‌های صحیح و مستند بسیار مؤثر باشد، رسانه ملی به عنوان دانشگاه عمومی در این خصوص نقش بسزایی دارد.

وی گفت: مورد دیگر تقویت روحیه مقاومت و قیام علیه ظلم است که باید در نظر داشت یکی از اهداف پیامبر بزرگوار اسلام (ص) و امام حسین (ع)، مبارزه علیه ظلم و بی‌عدالتی است، قرآن درباره پیامبر (ص) می‌فرماید: «هُوَ ٱلَّذِی أَرسَلَ رَسُولَهُۥ بِٱلهُدَى وَدِینِ ٱلحَقِّ لِیُظهِرَهُۥ عَلَى ٱلدِّینِ کُلِّهِۦ وَلَو کَرِهَ ٱلمُشرِکُون؛ پیامبر (ص) به دنبال هدایت مردم و گسترش دین حق بود و در این مسیر با مشرکان مبارزه می‌کرد.» (سوره توبه/آیه ۳۳).

استاد حوزه علمیه اظهار کرد: در این مسیر باید جلوه‌های مقاومت امام حسین(ع) و یارانش در قالب‌های جذاب و گوناگون برای مردم بیان شود و ما نمونه این تاثیرپذیری مخاطب را در فیلم مختارنامه به روشنی مشاهده کردیم که این روحیه مقاومت مختار و یاران او به خصوص یاران ایرانی او، چقدر در جان و دل مردم جای گرفت که این دسته از مفاهیم و جلوه‌ها به فراخور ذهنیت مخاطبان باید تبیین شوند.

آرمان‌های امام حسین (ع) و ارزش‌های انسانی استوار

وی با اشاره به اهمیت ترویج ارزش‌های اخلاقی و انسانی، گفت: سنت پیامبر (ص) و آرمان‌های امام حسین (ع) بر پایه ارزش‌های انسانی همچون صداقت، فداکاری و غیرت استوار است و فعالیت در راستای ترویج این ارزش‌ها در خانواده‌ها، مدارس و جامعه می‌تواند تأثیرگذار باشد، مدیریت محافل مذهبی و اجتماعی با محوریت برگزاری مراسم‌ها و سوگواری‌های مهم با تأکید بر درس‌های قیام عاشورا و روش‌های زندگی پیامبر (ص) می‌تواند به گسترش این آموزه‌ها کمک کند.

چراغی‌کوتیانی اظهار کرد: نباید فراموش کرد معرفی شخصیت‌های معاصر که بر پایه این آموزه‌ها زندگی می‌کنند و موفقیت‌هایی دارند، می‌تواند به مردم الگو دهد، این افراد می‌توانند در حوزه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاسی به عنوان الگو عمل کنند، مانند سرداران و دانشمندان شهید که در سنگر علم و عمل درس‌آموز مقامت و ایستادگی هستند، بنابراین با تقویت فرهنگ عاشورایی در زندگی روزمره، می‌توان به احیای سنت‌های ارزنده‌ای که از اهداف قیام امام حسین (ع) نشأت می‌گیرد، کمک کرد.

وی در خصوص درس‌های قیام امام حسین (ع) برای شرایط امروز کشور، افزود: حادثه عاشورا، تجلی همه فضائل الهی و معنوی و کربلا ترکیبی زیبا از همه الگو‌های انسانی است و برای همه از جوان تا پیر، از زن تا مرد و از شیرخوار تا نوجوان و جوان الگو می‌شود، یعنی همه حادثه کربلا بدون اغراق کلاس درس است.

استاد حوزه علمیه بیان کرد: امروز در کشورمان به کربلا و درس‌های آن در همه عرصه‌ها از فرهنگ کربلا تا اخلاق کربلا و از سیاست تا دیانت کربلا نیازمندیم اما شاید امام حسین(ع) با قیام خود علیه ظلم و فساد ایستاد و نشان داد که باید در برابر قدرت‌های ظالم ایستادگی کرد که این درس به دنیای امروز یادآوری می‌کند هر جامعه‌ای باید در برابر ظلم و بی‌عدالتی قیام و از حقوق خود دفاع کند.

ایستادگی و پایداری؛ درس کاربردی قیام عاشورا

وی گفت: ایستادگی و پایداری دومین درس کاربردی قیام عاشوراست زیرا امام حسین(ع) به ما می‌آموزد که در برابر چالش‌ها و مشکلات زندگی، باید با ایمان و استقامت ایستادگی و از ارزش‌های خود به خوبی دفاع کنیم.

چراغی‌کوتیانی ابراز کرد: سومین درس کاربردی عاشورا، ضرورت آگاهی و بصیرت است زیرا بدون بصیرت و شناخت حق و باطل و شرایط اجتماعی نمی‌توان به اهداف بزرگ دست یافت، قیام عاشورا نشان می‌دهد که آگاهی از حقایق و بصیرت در تشخیص حق از باطل بسیار مهم است و امروزه نیز لازم است که مردم آگاهانه به مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی پیرامون خود نگاه کنند و در انتخاب‌های خود بصیرت داشته باشند.

وی گفت: فداکاری برای ارزش‌ها درس چهارم است که نیاز امروز جامعه ماست. نهضت امام حسین (ع) بیانگر این است که برای آرمان‌های انسانی و دینی خود باید فداکاری کرد و این درس امروز به معنای تلاش برای پیشرفت جامعه، دفاع از حقوق مسلم جامعه اسلامی و ایستادگی در برابر فساد است.

مقایسه دشمن امام حسین (ع) و دشمن انقلاب اسلامی

استاد حوزه علمیه درباره مقایسه دشمن دیروز مقابل امام حسین(ع) و دشمن امروز مقابل انقلاب اسلامی افزود: برای مقایسه دشمنان باید به دو نکته مهم توجه کرد یکی اهداف دشمن و دیگری ابزار دشمن است، دشمنان امام حسین (ع) و دشمنان انقلاب اسلامی هر دو در اهداف و ابزار مشترکند و تفاوت آنها در سادگی و پیچیدگی اهداف و ابزار است.

وی بیان کرد: هدف دشمنان امام حسین (ع) مبارزه با حق و حقیقت و گسترش فساد در جامعه بود، همچنین نابودی ارزش‌های الهی و محو سنت پیامبر اکرم (ص) به عنوان مهترین هدف آنان محسوب می‌شد.

چراغی‌کوتیانی گفت: دشمن امروز انقلاب اسلامی نیز هدف مبارزه با جبهه حق و محور ارزش‌های اسلامی و انقلابی و تلاش برای گسترش فساد و ارزش‌های شیطانی را دارد، انقلاب اسلامی ما به تعبیر فوکو روح جهان بی روح است، انقلابی که داعیه‌دار گسترش حق و عدالت است اما نظام سلطه این انقلاب و شعار‌های آن را مخالف با اهداف شیطانی خود می‌بیند از این رو آن را بر نمی‌تابد.

وجه تشابه ابزار دشمن دیروز و امروز 

وی اظهار کرد: اشتراک دیگر این دو دشمن، استفاده از ابزار مشابه است، دشمن امام حسین (ع) از سه حربه تطمیع، تهدید و تزویر استفاده می‌کرد، نخست کوشیدند تا امام حسین (ع) را تطمیع کنند اما نتوانستند، سپس به دنبال ترور رفتند و بعد از شهادت نیز مزورانه رفتار خود را توجیه کردند که امام حسین (ع) به دنبال تفرقه در جهان اسلام بود.

استاد حوزه علمیه گفت: دشمنان انقلاب اسلامی نیز در آغاز از در تطمیع وارد شدند اما رهبران انقلاب را این گونه نیافتند سپس شروع به ترور و قتل و جنایت کردند و بعد از جنایت نیز با سلاح تزویر به توجیه و مظلوم‌نمایی پرداختند، همین روز‌ها می‌بینیم که نظام سلطه و فرزند نامشروع آن یعنی رژیم اشغالگر قدس با تطمیع و تهدید و تزویر وارد میدان شده و به مبارزه با نظام اسلامی ما پرداخته است.

وی اظهار کرد: نظام سلطه با استفاده از ابزار رسانه‌ای و ایجاد جو روانی به ایجاد جنگ روانی در کنار جنگ نظامی پرداخته است، اما همانطور که دشمنان امام حسین (ع) از اهداف و ابزار خود نتیجه‌ای ندیدند و امروز در زباله‌دان تاریخ جای دارند، نظام سلطه نیز از نقشه‌های شوم و شیطانی خود هیچ سودی نخواهد برد و اراده خدا بر محو نظام سلطه و رژیم غاصب صهیونی است.

گفت‌وگو از الهام حلاجیان