حجتالاسلام مهاجرنیا تبیین کرد
چگونگی مواجهه با چالشهای نوپدید جنگ ترکیبی
رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر گفت: چالشهای نوپدید امروز با سرعت، پیچیدگی و ماهیت ترکیبی خود، راهبردهای صرفاً دفاعی را ناکارآمد کردهاند و تنها راه غلبه بر آنها، اتخاذ رویکردی فعال، تهاجمی و مبتنی بر «پیشنویسی واقعیت» و تغییر زمین بازی به نفع جبهه حق است.
به گزارش ایکنا از قم، حجتالاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا، رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر در دویست و هشتاد و ششمین نشست و پانزدهمین دوره سلسله کرسیهای آزاداندیشی با موضوع «چالشهای نوپدید و الزامات مواجهه فعال در گام دوم انقلاب اسلامی» که به همت قرارگاه فرهنگی طلوع مهر، انجمن علمی قرآن و تحول علوم ایران و اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر، دوم دیماه در این دانشگاه برگزار شد، با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری در خصوص شرایط موجود اظهار کرد: رهبر معظم انقلاب فرمودند که به جای ماندن در موضع دفاع، باید به سمت برنامههای تهاجم و مواجهه فعال حرکت کنیم. منطق این راهبرد این است که اگر ما صرفاً در موضع دفاع بمانیم، همواره باید منتظر هجوم دشمن باشیم و دائماً فکر کنیم که چگونه پاسخ دهیم، اما اگر ما تهاجم کنیم، دشمن مجبور به دفاع میشود و در موضع انفعال قرار میگیرد.وی افزود: این وضعیت شبیه اوایل انقلاب است که رویکردی تهاجمی و فعال داشتیم، امروز نیز باید ویژگیها و ماهیت چالشهای نوپدید را بشناسیم تا بتوانیم مواجههای هوشمندانه داشته باشیم. چالشهای امروز با مشکلات گذشته که ریشههای قدیمی داشتند متفاوت است؛ اینها متناسب با شرایط سیاست، اقتصاد و فرهنگ امروز و با هدف ضربه زدن به جمهوری اسلامی طراحی شدهاند.
عضو هیئت مدیره انجمن علمی قرآن و تحول علوم ایران به تبیین و تشریح دقیق ۱۱ ویژگی منحصر بهفرد چالشهای مدرن پرداخت و ابعاد مختلف آن را مورد واکاوی قرار داد و گفت: شاخص اول، سرعت فوقالعاده و حذف فرصت مدیریت بحران است؛ حوادث چنان با سرعت رخ میدهند که عملاً فرصت مدیریت بحران را از تصمیمگیران سلب میکنند. نمونه بارز این وضعیت، حمله اخیر رژیم صهیونیستی و شهادت فرماندهان مقاومت بود که در یک شب و با سرعتی غافلگیرکننده رخ داد. در چنین شرایطی، اتخاذ رویکرد صرفاً دفاعی محکوم به شکست است؛ هرچند هنر ما در پاسخ قوی بود اما در اصل ماجرا مورد هجوم واقع شده بودیم؛ بنابراین سرعت این چالشها ایجاب میکند که به جای انتظار برای حمله، رویکرد پیشدستانه اتخاذ شود.
وی با بیان اینکه شاخص دوم ماهیت ترکیبی و چندعاملی، است، تصریح کرد: برخلاف گذشته که مشکلات معمولاً تکعاملی بودند (مانند جنگ که عامل مشخصی مثل صدام داشت) چالشهای جدید ماهیتی ترکیبی دارند و عوامل متعددی دست به دست هم میدهند تا طرف مقابل را غافلگیر کنند. در این فضا، ترکیبی از مشکلات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی بهصورت همزمان هجوم میآورند تا قدرت تفکر و تحلیل را سلب کنند.
مهاجرنیا تزلزل در باورها و ایجاد خطای محاسباتی را سومین شاخص دانست و بیان کرد: هدف قرار دادن مستقیم بنیادهای فکری و ارزشهای جامعه این شاخص است، در گذشته شبهات محدود بود، اما امروز افکار عمومی تحت فشار شدید قرار میگیرند و دچار تناقض و پارادوکس میشوند؛ تا جایی که برخی حتی در حقانیت مسیر انقلاب تردید میکنند.
وی با اشاره به شبهات فضای مجازی تصریح کرد: دشمن شرایطی را القا میکند تا شبهاتی در ذهن افراد ایجاد شود، این تردیدها نشاندهنده یک بحران عمیق اعتقادی است. نسل جوان امروز و برخی دختران ما نه لزوماً از روی لجبازی، بلکه به دلیل فقدان باور عمیق، در مسائلی مانند حجاب دچار تردید شدهاند.
مهاجرنیا با بیان اینکه قدرت تخریب بالا و برهمزدن قواعد بازی چهارمین شاخص است، افزود: این چالشها قواعد بازی را برهم میزنند. امروز سیستم «امر به معروف و نهی از منکر» دچار اختلال شده و نیازمند احیا و شارژ مجدد است. توزیع قدرت در جامعه جابهجا شده و عامل تأثیرگذار مشخص نیست. سیستمهای نظارتی دولت نیز تضعیف شدهاند؛ نه اینکه ارادهای برای نظارت نباشد، بلکه شدت چالش به قدری است که گویی «برق سیستم نظارت» را قطع کرده است.
وی ویژگی پنجم را درهمتنیدگی ساختاری و اختلال در زیرساختها دانست و گفت: وقتی شبکه مختل شود، قدرت دفاعی سیستم نیز از کار میافتد. نامشخص بودن منشأ و حذف مرزها ششمین شاخصه است؛ در گذشته منشأ مشکلات مشخص بود، اما امروز چالشها مرز ندارند. بهدلیل گستردگی فضای مجازی و درهمتنیدگی مسائل، مشخص نیست ضربه دقیقاً از کجا وارد شده است. بهطور نمونه در گرانیها معلوم نیست عامل اصلی دشمن خارجی است، دوست نادان است یا دلالان سودجو. عوامل متعددی در داخل و خارج دست به دست هم میدهند و سبب واحدی برای مشکلات یافت نمیشود.
مهاجرنیا هدف قرار دادن هویت و سرمایه اجتماعی را هفتمین شاخص دانست و ادامه داد: خطرناکترین ویژگی این چالشها هجوم به تمام هویت دینی، ملی، سیاسی و تاریخی کشور است، وقتی زیرساختهای فکری و اعتقادی مردم مختل شود، نظام مهمترین پشتوانه و سرمایه اجتماعی خود را از دست میدهد.
وی هشتمین شاخص را کثرت عوامل بحرانزا و وضعیت «کما» دانست و ادامه داد: به هجوم همزمان مشکلات اقتصادی، ناکارآمدی سیاسی و انحطاط اخلاقی جامعه را به سمت بحران میبرد. بحران در اینجا به معنای وضعیتی شبیه «کما» است که اگر سریعاً از آن خارج نشویم، میتواند جامعه را به سمت نابودی سوق دهد.
مهاجرنیا با بیان اینکه نهمین ویژگی پیچیدگی و ابهام در تشخیص دوست و دشمن است، تصریح کرد: ماهیت چالشهای نوپدید بهگونهای است که جامعه در تشخیص نیروی مقابل دچار ابهام میشود و نمیداند طرف مقابل دوست است یا دشمن؛ برای کمک آمده یا برای ضربه زدن؟ این ابهام، قدرت تصمیمگیری را فلج میکند.
وی تغییرپذیری و سیالیت مداوم را دهمین شاخص دانست و افزود: عوامل ایجادکننده چالش لحظه به لحظه تغییر میکنند. گاهی یک فرد عامل است، گاهی آمریکا پشت صحنه است و گاهی اسرائیل نقشآفرینی میکند. این تغییر مداوم ماهیت چالش، قدرت شناخت و تحلیل دقیق را از مدیران سلب میکند.
مهاجرنیا بحرانآفرینی با استفاده از کاتالیزورها را شاخص پایانی معرفی کرد و گفت: چالشهای جدید از مسائل کوچک بهعنوان سرپل و کاتالیزور برای ایجاد شکافهای عمیق استفاده میکنند. موضوعاتی مانند گرانی یا یک مسئله اجتماعی مثل حجاب، تبدیل به بهانهای میشوند تا دشمن از طریق آنها اصل نظام را هدف گرفته و بحرانهای امنیتی و اجتماعی گسترده ایجاد کند.
انواع مواجهه با چالشها: از تسلیم تا تهاجم
وی با اشاره به انواع مواجهه با چالشها بیان کرد: سه نوع رویکرد در برابر این چالشها وجود دارد: تسلیم؛ مانند برخی کشورهای عربی منطقه که در برابر حملات اسرائیل یا فشارهای آمریکا کاملاً تسلیم هستند و نهایت تلاششان التماس برای عدم حمله است. دفاع؛ ایستادگی در برابر هجوم. ایران در این زمینه عملکرد خوبی داشته و هرگز تسلیم نشده است. مثال آن انتقام عینالاسد پس از ترور سردار سلیمانی بود که هیمنه آمریکا را شکست. با این حال، طبق روایات و منطق نظامی، کسی که صرفاً دفاع میکند، پیروز نهایی نخواهد بود.مواجهه فعال (تهاجم)؛ این همان دستوری است که رهبر معظم انقلاب فرمودند: «حمله به نقاط ضعف دشمن به موازات دفاع مؤثر»؛ در این رویکرد، منتظر حمله دشمن نمیمانیم، بلکه با ابتکار عمل، تهدید را در نطفه خفه میکنیم.
مهاجرنیا مهمترین راهکار مواجهه فعال را «پیشنویسی واقعیت» و «تغییر زمین بازی» دانست و ادامه داد: اگر در زمینی که دشمن طراحی کرده بازی کنیم، شکست میخوریم، زیرا او قواعد را به نفع خود چیده است؛ امام حسین(ع) میتوانستند مانند عبدالله بن عمر در مدینه بمانند و بیعت نکنند، اما ایشان زمین بازی را عوض کردند. امام جنگ را از محیط بسته مدینه به صحنه کربلا کشاندند و با خلق حماسه عاشورا، تاریخ را به نفع حق تغییر دادند. امروز تاریخ اسلام در کاخ یزید روایت نمیشود، بلکه در میدان عاشورا زنده است.
عضو انجمن علمی قرآن و تحول علوم ایران به جنگ خندق نیز اشاره کرد و افزود: در جنگ احزاب، همه دشمنان از یهود و قریش و اعراب متحد شدند تا اسلام را نابود کنند. پیامبر(ص) با مشورت سلمان، خندقی حفر کردند و زمین بازی را تغییر دادند. اما وقتی دشمن از کثرت جمعیت و تجهیزات استفاده کرد و رعب و وحشت ایجاد شد، پیامبر(ص) با فرستادن امیرالمؤمنین(ع) به میدان، معادله را برهم زدند. حضور حضرت علی(ع) و امدادهای الهی (طوفان شن)، محاسبات مادی دشمن را در هم ریخت و آنها را وادار به فرار کرد.
وی با تطبیق این الگو بر شرایط امروز گفت: دلیل موفقیت ایران در نبردهای اخیر و قدرت بازدارندگی آن، بازی نکردن در زمین دشمن است. اگر میخواستیم با قواعد کلاسیک ناتو و آمریکا بجنگیم، شاید نتیجه نمیگرفتیم. اما ایران با فرماندهی هوشمندانه و استفاده از فناوریهای بومی مانند پهپادها و موشکهای بالستیک، سیستمهای دفاعی چندلایه گنبد آهنین و فلاخن داوود را ناکارآمد کرد.
مهاجرنیا بیان کرد: ما واقعیت میدان را خودمان نوشتیم. عملیات ما بر اساس تفکر بومی و انقلابی طراحی شد، نه بر اساس کتب نظامی غرب. دشمن تصور میکرد میتواند موشکهای ما را رهگیری کند، اما تاکتیکهای ترکیبی ما آنها را غافلگیر کرد. بنابراین، در مواجهه با چالشهای نوپدید اقتصادی و فرهنگی نیز باید از این الگو پیروی کنیم؛ یعنی به جای بازی در زمین طراحی شده توسط دشمن (مانند زمین بازی دلار و تحریم)، باید قواعد بازی را تغییر دهیم و واقعیتها را خودمان ترسیم کنیم.
انتهای پیام 
