آیین رونمایی از کتاب «اندیشه اصولی امام خمینی(ره)» برگزار شد
آیین رونمایی از کتاب «اندیشه اصولی امام خمینی(ره)» با سخنرانی حجتالاسلام والمسلمین ابوالقاسم مقیمیحاجی در قم برگزار شد.
به گزارش ایکنا از قم، حجتالاسلام والمسلمین ابوالقاسم مقیمیحاجی، استاد حوزه و مولف کتاب «اندیشه اصولی امام خمینی(ره)» در آیین رونمایی از این کتاب که ۲دیماه در موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) برگزار شد، با اشاره به تحولات علمی حوزههای علمیه در دهههای اخیر گفت: آنچه امروز از رونق، تنوع و گسترش رشتههای علمی در حوزهها مشاهده میشود، تحقق آرزوی دیرینه امام خمینی(ره) است، آرزویی که حوزه را نهادی پیشرو در هدایت جامعه و تمدنسازی اسلامی میدانست. هماکنون بیش از ۱۲۰ رشته و گرایش علمی حوزوی و بالغ بر ۴۰۰ رشته و گرایش در سطوح دانشگاهی تعریف شده که نشاندهنده پویایی و پاسخگویی حوزه به نیازهای روز است.
وی افزود: کتاب اندیشه اصولی امام خمینی(ره) حاصل بیش از یک دهه پژوهش، تدریس و تأمل علمی در حوزه علم اصول است و ریشه در دروس ارائهشده در اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ دارد. این اثر در واقع ساماندهی بخشی از پژوهشهای انجامشده در قالب دانشنامه امام خمینی(ره) و مقالات علمی متعدد است.
مقیمیحاجی با اشاره به ویژگیهای اندیشه اصولی امام خمینی(ره) گفت: در بررسی سیر علمی امام، استحکام، پختگی و ثبات نظری ایشان از آغاز تدریس تا دورههای متأخر بهوضوح قابل مشاهده است. امام با اندیشهای بالیده وارد عرصه علم اصول شد و برخلاف برخی نظریهپردازان، دچار نوسانات بنیادین فکری نشد، مگر در موارد محدودی که خود بهصراحت به آن اشاره کردهاند.
وی افزود: این ثبات فکری، ریشه در تأملات عمیق پیشینی امام و نیز تأثیرپذیری سنجیده ایشان از اساتید بزرگ حوزههای قم و نجف، بهویژه مرحوم آیتالله بروجردی دارد، با این حال امام خمینی(ره) از استقلال علمی کمنظیری برخوردار بود و آرای دیگران را با دقت تفکیک و نقد میکرد.
این پژوهشگر حوزه علمیه گفت: در روش علمی امام، شفافسازی مفاهیم، تبیین دقیق مبانی و پرهیز از خلط اصطلاحات جایگاه ویژهای دارد و همین امر، اندیشه اصولی ایشان را به الگویی قابل اتکا برای پژوهشهای عمیق اصولی تبدیل کرده است.
وی افزود: در این کتاب، افزون بر تبیین مبانی و مقدمات اجتهاد، به آسیبشناسی برخی ضعفهای آموزشی در سطوح عالی حوزه پرداخته شده و بر ضرورت تسلط بر ادبیات، منطق و پیشنیازهای علمی اجتهاد تأکید شده است. همچنین آثار قلمی امام در علم اصول، تقریرات دروس خارج و نوآوریهای روششناختی ایشان با دقت معرفی و تحلیل شدهاند.
مقیمیحاجی بیان کرد: بخش مهمی از کتاب به فلسفه علم اصول، تعریف، موضوع، هدف، پیشینه و مکاتب اصولی اختصاص دارد و در این بخش، جریان اخباریگری و نقدهای امام خمینی(ره) بر آن بهصورت مبسوط بررسی شده است.
وی افزود: دیدگاه امام درباره منابع استنباط، بهویژه کتاب، سنت، اجماع، عقل و بنای عقلا، با نگاهی تحلیلی و نقادانه تبیین شده و جایگاه عقل نه بهعنوان صرف ابزار، بلکه بهمثابه کاشف از حکم شرعی مورد توجه قرار گرفته است.
مؤلف کتاب اندیشه اصولی امام خمینی(ره) گفت: از نوآوریهای برجسته امام، تحلیل خاص ایشان در باب حکمشناسی و نقد نظریه انحلال احکام به تعداد مکلفان است که در این اثر، بدون گرفتار شدن در اشکالات مربوط به تعدد انشا، با بیانی دقیق و منسجم تبیین شده است.
وی افزود: در فصل پایانی کتاب، نوآوریهای اصولی امام خمینی(ره) با مراجعه به مجموعه آثار فقهی و اصولی ایشان و با رویکردی تطبیقی بررسی شده و آرای دیگر اصولیان نیز بهصورت هدفمند مطرح شده است تا تمایز و ابتکار دیدگاه امام بهروشنی آشکار شود.
مقیمیحاجی در پایان اظهار کرد: امید آن است که این اثر با رعایت امانت علمی، بتواند تصویری روشن و منسجم از اندیشه اصولی حضرت امام خمینی(ره) ارائه دهد و گامی در مسیر تبیین فقه تمدنساز و تحقق آرمان اقامه دین در جامعه اسلامی باشد.
ضرورت بازخوانی عقلانیت اصولی امام خمینی(ره) برای سامانبخشی به ولایت فقیه
در ادامه، حجتالاسلام والمسلمین محمدحسین عبدی، ناقد کتاب اندیشه اصولی امام خمینی، با تأکید بر اهمیت بازخوانی منظومه فکری امام خمینی(ره)، اندیشه اصولی ایشان را فراتر از یک نظام درونحوزوی دانست و آن را طرحی جامع برای ساماندهی علوم انسانی و نظام اجتماعی معرفی کرد.
وی با اشاره به بیانیه اخیر رهبر انقلاب درباره حوزههای علمیه اظهار کرد: در این بیانیه، بهصراحت مطرح میشود که اگرچه امام خمینی(ره) نظریه ولایت فقیه را عرضه کردند، اما این نظریه در نظامات کشور همچنان با بیسامانی مواجه است. این سخن، گلهای عمیق از محققنشدن ظرفیت تمدنی اندیشه امام در ساختارهای اجتماعی و نهادی است؛ مسئولیتی که تحقق آن بر عهده حوزههای علمیه گذاشته شده است.
عبدی «نگاه امتساز» را از مطالبات اساسی امروز حوزه دانست و اظهار کرد: حوزه پس از سامان درونی، باید افق جهانی داشته باشد و فقهی عرضه کند که هم توان اداره امت را داشته باشد و هم پاسخگوی عقلانیت تحولیافته نسل جدید باشد؛ عقلانیتی که دیگر با بیانهای کلی اقناع نمیشود و نیازمند بنیانهای عمیق و منسجم است.
وی با طرح این پرسش که «فقه کارآمد برای جبران بیسامانی ولایت فقیه باید بر چه اصولی استوار باشد»، تأکید کرد: پاسخ این پرسش را باید در اصول فقهی جستوجو کرد که امام خمینی(ره) با بصیرت اجتهادی و درایت سیاسی بنیان نهادند. رفتارهای سیاسی امام، از جمله نحوه مواجهه ایشان با ارتش در بدو ورود به کشور، جلوهای از یک هوشمندی اصولی ـ فقهی است که میتواند میان مصالح اجتماعی، عقلانیت انسانی و قواعد شرعی جمع کند.
این ناقد کتاب بیان کرد: اگر این مطالبات کلان به نظامسازی نینجامد، حوزه از رسالت تاریخی خود بازمیماند. امام خمینی(ره) بارها هشدار دادهاند که جداسازی اجتهاد از فطرت، عرف، عقلای امت و واقعیتهای عینی، علم اصول را به حرکتی ذهنی و بیپیوند با واقع تبدیل میکند. از منظر ایشان، علم اصول نه هدف بالذات، بلکه ابزاری برای کشف حکم شرعی است.
عبدی با اشاره به غیرت اعتقادی امام خمینی(ره) افزود: مرزبندی روشن ایشان با جریان عامه و حساسیت نسبت به حدود اعتقادی، ریشه در همین عقلانیت اصولی دارد. امام، اجتهاد را صرفاً استفراغ وسع نمیدانند، بلکه آن را مقید به «طرق معروفه نزد اصحاب فن» میکنند؛ تأکیدی که نشاندهنده التزام عمیق ایشان به سنت استنباطی شیعه است.
وی درباره کتاب اندیشه اصولی امام خمینی تصریح کرد: مؤلف با دقت و امانت علمی، گزارشی منسجم از فضای آموزشی و فکری امام ارائه داده و با مقایسه سنجیده آرای دیگر اندیشمندان، امتیازهای اندیشه اصولی امام را برجسته کرده است. مباحث «بنای عقلاء» و «حکمشناسی» از بخشهای برجسته کتاب بهشمار میآیند که نقش مهمی در سامان مبانی علم اصول دارند.
در پایان، حجتالاسلام والمسلمین عبدی تأکید کرد: اگر امروز ولایت فقیه با چالشهایی در تحقق اجتماعی مواجه است، راه علاج آن، بازگشت روشمند و تمدنی به عقلانیت اصولی امام خمینی(ره) است، عقلانیتی که میتواند نسبت تازهای میان دین، جامعه و حکومت برقرار سازد و نظم نوینی در حیات اجتماعی پدید آورد.
انتهای پیام
