6 راهکار قرآنی شدن مساجد

علی‌اصغر شعاعی، قاری بین‌المللی قرآن در گفت‌وگو با ایکنا از قم با بیان اینکه قرآن کتاب خدا و مسجد خانه خداست، گفت: پیامبر اکرم(ص) در روایتی فرمودند: «اِنّما نُصِبَتِ المَساجِدُ لِلقُرآن؛ مساجد را برای قرآن بنا کرده‌اند.» لذا، طبق روایت، مسجد برای قرآن قرار داده شده است و نیز در فرمایشی دیگر که در کتاب مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل محدث نوری آمده، می‌فرمایند: «هیچ گروهی در خانه‌ای از خانه‌های خدا برای آموزش و بحث درباره کتاب خدا اجتماع نکردند، مگر آنکه مهمان خدا شدند و تا وقتی که در آن کار هستند، ملائکه آن‌ها را تحت حمایت و حفاظت خویش قرار می‌دهند.»؛ در نتیجه با توجه به این دو روایت، قرآن و مسجد پیوندی قوی دارند و اگر به تاریخ نیز بنگریم متوجه می‌شویم که پایگاه اصلی فعالیت‌های قرآنی مساجد است.

وی افزود: در عصر پیامبر اکرم(ص)، مسجد دارای رویکردها و کارکردهای مختلفی اعم از رویکرد سیاسی، اجتماعی، عبادی و تربیتی بوده که همه این موارد مرتبط با قرآن است؛ اما با گذشت زمان، این رویکردها و کارکردها کم‌رنگ شده و در حال حاضر در مساجد ما تنها شاهد نماز خواندن و عزاداری هستیم.

رئیس کمیته اجرایی شورای توسعه فرهنگ قرآنی استان قم با اشاره به اینکه به فعالیت‌های تربیتی، قرآنی و فرهنگی شایسته و در خور شأن مسجد کم‌تر توجه شده است، بیان کرد: دشمن، خود را برای ستیز با اسلام و حذف قرآن از میان مسلمانان آماده کرده و تمام این اهانت‌ها برای این است که جایگاه قرآن را در بین مسلمانان متزلزل کند؛ هرچند جایگاه قرآن روز به روز نه تنها در بین مسلمانان بلکه در بین بشریت پررنگ‌تر می‌شود و شاهد هستیم هر روز جوانان زیادی به سمت قرآن می‌آیند تا از آموزه‌های آن استفاده کنند.

وی اظهار کرد: مساجد در کشورهای اسلامی فعالیت مستمر ندارند و تنها کشوری که مساجد آن همیشه فعال هستند، کشور سودان است. در کشور سودان، مساجد از ابتدای صبح تا غروب برای آموزش قرآن باز هستند و تنها چند ساعت در شبانه‌روز تعطیل می‌شوند. در آنجا کودکان و دانش‌آموزان با گروه‌بندی و به نوبت، آموزش می‌بینند و با نگارش آیات بر روی لوح‌ و تکرار و تمرین، قرآن را فرا می‌گیرند و شرط اخذ دیپلم در این کشور نیز حفظ کل قرآن کریم است.

قاری بین‌المللی قرآن با بیان اینکه در اکثر کشورها فعالیت‌های قرآنی ضعیف است، اما در کشور ما معضل دیگری نیز وجود دارد و آن تعطیلی مساجد است، گفت: مسلماً زمانی که مسجد تعطیل است، فعالیت‌های قرآنی هم معنا ندارد؛ به‌طور کلی مساجد جهان اسلام به سه گروه مساجد باز و دارای فعالیت‌های قرآنی مانند سودان، مساجد باز و بدون فعالیت‌های قرآنی مانند مساجد کشور چین و گروه سوم مساجد کاملاً تعطیل با ساعات محدود صرفاً برای اقامه نماز تقسیم می‌شوند که متأسفانه مساجد کشور ما جز این دسته هستند.

شعاعی ادامه داد: اکثر فعالیت‌های قرآنی در ایران در مؤسسات قرآنی انجام می‌شود، در حالی که در اوایل انقلاب، مساجد فعال بود و تمام قاریان و حفاظ قرآن در مساجد تربیت می‌شدند.

وی در رابطه با نقش برنامه‌های قرآنی در جذب مخاطبان به مساجد گفت: اگر در آیات و آموزه‌های قرآنی تأمل کنیم، متوجه می‌شویم که قرآن با داشتن پندهایی در قالب گفتمان، شرح وقایع عبرت‌آموز تاریخی و قصه‌های زیبا، بسیار راحت می‌تواند کودکان و نوجوانان را به خود جذب کند، اگر این کلام زیبای قرآن با هنر قرائت و هم‌خوانی همراه باشد، افراد بیشتری به این راه جذب می‌شوند.

قاری بین‌المللی قرآن افزود: چه بسیار کسانی که با شنیدن صوت قرآن مجذوب قرآن شدند و چه بسیار کسانی که با حفظ چند آیه مسیر زندگی‌شان عوض شد و چه بسیار کسانی که با تأمل در مفاهیم آیات قرآن به سمت فهم و تفسیر آن آمدند؛ اما نکته مهم این است که نگاه ما به قرآن باید جامع باشد؛ حفظ، قرائت، تفسیر و تمام شئون قرآن را باید توأم باهم در نظر داشته باشیم، لذا باید قرآن را خوب خواند، خوب فهمید و خوب عمل کرد.

شعاعی در رابطه با راهکارهای افزایش انس با قرآن در مساجد، اظهار کرد: یک سری از پیشنهادات مختص بخش دولتی است. در بخش دولتی مهم‌ترین کار متمرکز کردن فعالیت‌های قرآنی مساجد بر یک نهاد است؛ در حال حاضر نهادهای مختلفی عهده‌دار فعالیت‌های مساجد هستند، اگر مسئول فعالیت‌های قرآنی در مساجد نهادی خاص باشد، از موازی‌کاری‌ها جلوگیری می‌شود.

وی ادامه داد: طرحی را بنده تحت عنوان سرباز مسجد مبنی بر اینکه قاریان، حافظان قرآن و یا طلبه‌هایی که توانمندی قرآنی دارند، خدمت سربازی خود را در مساجد بگذرانند ارائه دادم که بعد از مدتی پیگیری، هنوز به نتیجه کامل نرسیده است؛ این طرح به‌دنبال فعال کردن مساجد و خارج کردن مساجد از رکود و سکوت است تا در طول روز شاهد فعالیت‌های قرآنی و فرهنگی در مساجد استان باشیم.

قاری بین‌المللی قرآن گفت: برای افزایش انس با قرآن در مساجد، لازم است طرح‌های اجرا شده در مساجد را تکمیل کنیم، مثلاً برای کسانی که در طرح تلاوت نور که یک صفحه از قرآن بعد از نماز جماعت قرائت می‌شود، فعالیت می‌کنند، دوره‌های آموزشی برگزار و اجرا به نوجوانان و جوانان سپرده شود. در برخی مواقع شاهد هستیم تلاوت نور در مساجد به افرادی سپرده می‌شود که توانایی لازم را در قرائت صحیح و زیبای قرآن ندارند، اعزام قاریان ممتاز به مساجد نیز بسیار تأثیرگذار است.

وی بیان کرد: هم‌چنین اختصاص بخشی از مکان مسجد به‌عنوان محل آموزش دین و تعیین یک نفر از جوانانی که به فعالیت‌های قرآنی آشناست به‌عنوان مدیر قرآنی مسجد، باعث رونق بخشیدن به فعالیت‌های قرآنی مساجد شده و در افزایش انس با قرآن تأثیرگذار است.

شعاعی در پایان اظهار کرد: برگزاری جلسات تفسیر و قرائت روزانه یک جزء از قرآن کریم در مساجد توسط قاریان که در مساجد برخی از کشورهای اسلامی مانند پاکستان نیز رواج دارد، برگزاری مسابقات قرآنی، بیان نکات مفهومی و تفسیری توسط امام جماعت و یا یکی از علما بعد از قرائت قرآن در طرح تلاوت نور نیز در افزایش انس با قرآن مؤثر است.