مکتب معتزله، یکی از نخستین و مهمترین جریانهای فکری در تاریخ اسلام، بهعنوان واکنشی به حدیثگرایی افراطی و مسائل سیاسی قرن دوم هجری شکل گرفت. این مکتب با تأکید بر عقلگرایی، تلاش کرد تا میان ایمان و عقل پیوندی منطقی برقرار کند و مفاهیم پیچیدهای چون عدل الهی و توحید را از منظر فلسفی و کلامی تبیین نماید. بررسی پیدایش و تکامل این مکتب، گام مهمی در درک تحولات فکری در جهان اسلام و چالشهای عقل و دین در دنیای معاصر است.