اخلاص؛ گوهر نهان منتظران حقیقی

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی راغبی، عضو هیئت علمی دانشگاه قم در یادداشتی که در اختیار ایکنا قرار داده است، نوشت: در هیاهوی دوران غیبت، بسیاری از ما در تلاشیم تا کار‌های نیک بیشتری انجام دهیم و در پیشبرد امور اجتماعی سهم بیشتری داشته باشیم.

هدف هم ارائه بهترین عملکرد و خدمت به مردم و جامعه است، و در این مسیر اگرچه همه کوشش‌ها ظاهراً تأثیرگذارند، ولی باید توجه داشته باشیم که انگیزه‌های مادی و غیرالهی مانند کسب شهرت، محبوبیت یا دستیابی به مادیات و مقامات دنیوی می‌توانند باعث غفلت بزرگی شوند و همه افعال را بی‌روح و کم‌اثر سازند مانند غفلت از اخلاص و فراموشی نگاه نافذ امام عصر(عج).

بیشتر بخوانید:

• تربیت اجتماعی در پرتو‌ فرهنگ مهدوی
• صبر و مقاومت؛ مهم‌ترین شاخصه فرهنگ انتظار
• عدالت‌طلبی؛ فصل مشترک فرهنگ انتظار و اربعین حسینی
• عدالت‌گستری؛ وعده قطعی قیام حضرت مهدی(عج)
• زمینه‌سازی اخلاقی منتظران برای ظهور حضرت ولی عصر(عج)
• آزمون‌های سخت منتظران در عصر غیبت کبری
• بصیرت؛ ضرورت و راز برتری منتظران در عصر غیبت
• عفاف و حیا؛ صیانت‌بخش ایمان و زندگی منتظران

قرآن کریم در آیه‌ای روشنگر می‌فرماید: «وَقُلِ اعْمَلوا فَسَیَرَى اللَّهُ عَمَلَکُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنونَ؛ و بگو عمل کنید! که خدا و پیامبر و مؤمنان، عمل شما را خواهند دید» (سوره توبه/آیه ۱۰۵).

بر پایه‌ روایات، «مؤمنون» در این آیه، ائمه‌ اطهار(ع) هستند؛ یعنی در روزگار ما، امام زمان(عج) ناظر بر اعمال ماست. هر نیتی که در دل داریم و هر خدمتی که انجام می‌دهیم، در محضر اوست. عملی که به قصد رضای او نباشد، هرچند در ظاهر نیکوست، در باطن بی‌ثمر خواهد بود.

در روایتی نورانی از امام رضا(ع) نقل شده است که امیرالمؤمنین(ع) به امام حسین(ع) فرمودند: «اَلتّاسِعُ مِنْ وُلْدِکَ یا حُسیْن هُوَ اَلْقائمُ بِالْحَقِّ اَلْمُظْهِرُ لِلدِّینِ اَلْباسِطُ لِلْعَدْلِ... وَ لکِنْ بَعْدَ غَیْبَةٍ وَ حَیْرَةٍ لاَ تَثْبُتُ فی‌ها عَلَى دینِهِ إِلاَّ اَلْمُخْلِصونَ اَلْمُباشِرونَ لِرُوحِ اَلْیَقینِ، اَلَّذینَ أَخَذَ اَللّهُ مِیثاقَهُمْ بِوَلاَیَتِنا وَ کَتَبَ فی قُلُوبِهِمُ اَلْإیمانَ وَ أَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ؛ نهمین از فرزندان تو،‌ای حسین، همان قائم به حق است که دین را آشکار می‌کند و عدالت را می‌گستراند اما پس از غیبتی طولانی و دورانی از حیرت و سرگشتگی، تنها کسانی بر دین خود پایدار می‌مانند که صادق، مخلص و همراه با روح یقین‌اند؛ همان کسانی که خداوند پیمان ولایت ما را در دلشان نگاشته و آنان را با روحی از جانب خود تأیید کرده است.» (بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج ۵۱، ص ۱۱۰).

این روایت، نقشه‌ بقا در دوران غیبت است؛ اخلاص، شرط ماندگاری است نه صرفاً عملی به ظاهر اخلاقی. در روزگار فتنه و آشوب، ریا و شهرت‌طلبی ریشه‌ ایمان را می‌خشکانند و تنها دل‌های خالص‌اند که می‌مانند.

از این روایت چند نکته‌ مهم نیز می‌توان آموخت؛ اخلاص در حقیقت، کلید پیوند قلبی با امام غایب است. وقتی نیت برای خدا خالص شد، دل به ولی خدا نزدیک می‌شود و این قرب، بزرگ‌ترین پاداش منتظر است؛ همان «روح یقین» که انسان را از حیرت می‌رهاند.

روح یقین ثمره‌ اخلاص است؛ آرامشی درونی و بصیرتی ژرف که در سایه‌ نیت پاک برای خدا و ولی او پدید می‌آید. وقتی نیت خالص شد، حجاب‌ها کنار می‌رود و دل، حقیقت را لمس می‌کند.

پیمان ولایت، پیوندی الهی است؛ آنان که خداوند ایمان را در دلشان نگاشته و با روحی از جانب خویش تأییدشان کرده، همان یاران راستین امام‌اند که با اخلاص در میدان زندگی پایدار می‌مانند.

راه اخلاص از مراقبت نیت می‌گذرد، پیش از هر کار، باید از خود بپرسیم، آیا اگر امام زمان(عج) حاضر بودند، همین کار را با همین نیت انجام می‌دادیم؟ و اگر هدف تنها رضای اوست، چرا از دیده شدن یا دیده نشدن بیم داریم؟

در عرصه‌ خدمت و فعالیت‌های اجتماعی، باید مراقب بود که «من» و «نام ما» بر هدف مقدس سایه نیفکند؛ خدمت برای خداست، نه برای شهرت یا تحسین.

در محاسبه‌ نفس، تنها گناه را نسنجیم؛ حتی اعمال نیک را نیز با ترازوی نیت بسنجیم و بیندیشیم چه اندازه برای خدا و رضای اماممان بوده است. چنان‌که امیرالمؤمنین(ع) در دعای کمیل می‌آموزد، نه تنها در شب‌های جمعه بلکه هرشب از خدا بخواهیم: «أَسْأَلُک حَتّى تَکونَ أَعْمالی وَ أَوْرادی کُلُّهَا وِرْداً وَاحداً وَ حالی فی خدْمَتک سَرْمداً؛ از تو می‌خواهم که همه اعمال و ذکرهایم را یگانه و خالص قرار دهی، و حال و روزم را سراسر در خدمت خودت پیوسته بداری.»

به طور خلاصه، منتظر حقیقی در خلوت و جلوت، خدا و امامش را ناظر می‌بیند؛ نه تنها از گناه پرهیز می‌کند، بلکه در جامعه نیز هر تلاشی که برای مردم انجام می‌دهد، نه برای نام و نان، بلکه برای رضای مولایش انجام می‌دهد.

اخلاص، آن گوهر پنهانی است که به اعمال ما روح می‌بخشد، جامعه را از درون پاک می‌سازد و دل‌های منتظر را در طوفان فتنه‌ها استوار نگه می‌دارد و باید دانست هر عمل بی‌اخلاص، سایه‌ای بی‌نور است؛ و هر نیت خالص، چراغی در مسیر ظهور.