صلح حدیبیه؛ الگویی برای دیپلماسی عزتمندانه

به گزارش ایکنا از قم، حجت‌الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا، رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر در دویست و شصت‌وهشتمین کرسی آزاداندیشی با موضوع «گفتمان مقاومت» که به همت قرارگاه فرهنگی طلوع مهر و با همکاری مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم و اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی دانشگاه طلوع مهر به‌صورت حضوری و مجازی امروز، یکم مردادماه در این دانشگاه برگزار شد، ضمن تبیین فلسفه فتح در قرآن کریم و انطباق آن بر صلح حدیبیه، اظهار کرد: در اصطلاح عام، فتح به معنای گشایش است اما در معنای خاص به پیروزی حاصل از جنگ اطلاق می‌شود و با این حال، قرآن کریم این واژه را در معانی گسترده‌تری همچون داوری، لطف الهی و برکت نیز به‌کار برده است.

وی افزود: فلسفه فتح و گشایش لزوماً به معنای شکست نظامی دشمن نیست، بلکه می‌تواند به اعتبار حفظ ارزش‌های دینی، تحقق اهداف اسلامی و ساختن آینده تلقی شود؛ پیروزی و فتح زمانی محقق می‌شود که یک جامعه اسلامی بتواند از منظر داخلی و خارجی به جامعه‌ای قوی، مقتدر، عادل، امن، مرفه و پیشرفته تبدیل شود، حتی اگر جنگی رخ نداده باشد. 

صلح حدیبیه، مصداق «فتح مبین»

رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر با ارزیابی دیدگاه‌های مفسران سوره فتح گفت: اموری مانند دلالت روایات، گزارش‌های تاریخی، شأن نزول، اسباب نزول و قرائن محتوایی مشخص می‌کنند که هر سوره‌ای در چه زمانی نازل شده است و قرائن درونی و محتوایی سوره فتح به وضوح نشان می‌دهد که این سوره پس از صلح حدیبیه نازل شده است، صلحی که اثرش از ده‌ها جنگ بالاتر بود.

مهاجرنیا بیان کرد: در این صلح، مشرکان که پیش از این مسلمانان را یک گروه جنگجوی شورشی می‌دانستند و آنها را سخت‌ترین دشمن خود می‌پنداشتند، ناچار شدند برای اولین‌بار آنها را به رسمیت بشناسند و با آنها قرارداد ببندند، آنها هنوز در فکر انتقام بدر و احزاب بودند ولی به یک آتش‌بس ۱۰ ساله تن دادند.

وی افزود: آن صلح امنیت و آرامش را برای حکومت نوپای اسلامی مدینه به ارمغان آورد و زمینه را برای پیروزی‌های بعدی مانند فتح خیبر و در نهایت، فتح بدون خونریزی مکه فراهم ساخت و این همان فتح و نصرت و اتمام نعمتی بود که خداوند در این سوره به پیامبرش (ص) بشارت داد.

لزوم پرهیز از افراط و تفریط در دیپلماسی و مذاکره

مهاجرنیا ضمن ترسیم یک مقایسه تاریخی میان صلح حدیبیه و شرایط امروز کشور، اظهار کرد: متأسفانه سال‌هاست در کشور ما دو جریان افراطی و تفریطی در بسیاری از مسائل کشور اعلام موضع می‌کنند، یک عده هر نوع مذاکره‌ای را ذاتاً بد، خسارت‌بار و مساوی با تسلیم می‌دانند و عده‌ای دیگر بدون در نظر گرفتن منافع و مصالح، نفس مذاکره را مطلوب می‌پندارند و هر دوی این نگاه‌ها اشتباه است.

وی با اشاره به سیره مقام معظم رهبری تصریح کرد: مگر می‌شود یک رفتار دیپلماسی فی‌نفسه خوب یا بد باشد؟ معیار، اهداف، منافع و خطوط قرمز است و اگر ما با صلح و مذاکره، مانند صلح حدیبیه، می‌توانیم به اهدافمان برسیم، دشمن را زمین‌گیر کنیم و منافع ملت را تأمین کنیم، چرا نباید مذاکره کنیم؟ حتی با دشمن حربی هم که مصلحت عقلی و دینی اقتضا کند، می‌شود در حین جنگ مذاکره کرد.

مهاجرنیا شعار مرگ بر آمریکا و مرگ بر اسرائیل را یک سرمایه راهبردی خواند و افزود: این شعار یک شعور با قدمت ۴۶ ساله و یک دارایی ارزشمند است و نباید به آن چوب حراج زد، ارزش کمی آن بالاتر از ارزش غنی‌سازی است و اگر روزی هم به‌خاطر مصلحت تشخیص داده شود که دیگر شعار ندهیم باید همانند مواد غنی‌سازی شده روی آن قیمت بگذاریم و در یک معامله عزتمندانه، این سرمایه گران‌قیمت را در ازای دستاورد‌های مشخص و عقب‌نشینی دشمن از سیاست‌های استعماری‌اش، روی میز مذاکره بگذاریم.

«رحماء بینهم»؛ درس وحدت از سوره فتح برای امروز

مدیر کمیته جهاد تبیین قرارگاه فرهنگی طلوع مهر با اشاره به اینکه صلح حدیبیه مصداق بارز فتح مبین و الگویی برای دیپلماسی عزتمندانه است، بیان کرد: خداوند در آیه پایانی سوره فتح می‌فرماید: مؤمنین باید «أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ» و «رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ» باشند و این یک دستورالعمل برای امروز ماست، انتقاد و گلایه نباید به نزاع و تفرقه منجر شود، چراکه نزاع، قدرت جامعه را در برابر دشمن از بین می‌برد.

وی ضمن اشاره به وحدت ملی ایجاد شده در جریان مقاومت اخیر ملت ایران در جنگ ۱۲ روزه اظهار کرد: خداوند حتی دستور می‌دهد با متخلفین (کسانی که از همراهی پیامبر در حدیبیه سر باز زدند) نیز مهربان باشید، کنار بیایید و آنها را جذب کنید. این وفاق و اتحاد و همدلی که امروز با حضور سلایق مختلف در کشور ایجاد شده، یک نعمت بزرگ الهی است که باید آن را بر اساس معیار‌ها و ارزش‌های انقلاب حفظ کرد و از آن برای رسیدن به قله‌ها بهره برد.

مهاجرنیا تصریح کرد: مسئولان کشور هم مواظب باشند در گفت‌و‌گو‌ها و مصاحبه‌ها برای جذب مخاطبان خارجی، سبب ناراحتی بخشی از مردم خودمان نشوند و در نتیجه وحدت اقتدارآفرین را خدشه‌دار نکنند.