سه حکمت امام علی(ع) برای پرداخت حقوق کارگزاران

به گزارش ایکنا از قم، حجت‌الاسلام والمسلمین احمدحسین شریفی، رئیس دانشگاه قم در یادداشتی که در اختیار ایکنا قم قرار داده است، نوشت: «یکی از توصیه‌های امیرمؤمنان(ع) به حاکمان و مدیران نظام اسلامی آن است که حقوق کارگزاران و کارمندان دولت باید به قدر مکفی باشد. آن حضرت به مالک اشتر دستور می‌دهد: «أَسْبِغْ‏ عَلَیْهِمُ الْأَرْزَاقَ؛ روزى کارگزاران دولت را فراوان کن؛ حقوق مکفی به آنها بده.»

در ادامه، خود آن حضرت سه دلیل یا سه فایده و حکمت برای این توصیه ذکر می‌کند:

۱. نیرومندی در اصلاح امور مادی و معنوی خود: «فَإِنَّ ذَلِکَ قُوَّةٌ لَهُمْ عَلَى اسْتِصْلَاحِ أَنْفُسِهِمْ؛ زیرا این کار سبب تقویت کارگزاران در اصلاح خویشتن می‌شود.»

۲. بی‌نیازی از خیانت در امانت: «وَ غِنًى لَهُمْ عَنْ تَنَاوُلِ مَا تَحْتَ أَیْدِیهِمْ؛ و ایشان را از خیانت در اموالى که زیر نظرشان است بی‌نیاز می‌سازد.»

۳. حجت داشتن در برخورد جدی با خیانت کارگزاران: «وَ حُجَّةٌ عَلَیْهِمْ إِنْ خَالَفُوا أَمْرَکَ أَوْ ثَلَمُوا أَمَانَتَکَ؛ و حجتى در برابر آنهاست، اگر از دستورات تو سرپیچى کنند یا در امانت تو خیانت ورزند.»

تعبیر امیرمؤمنان(ع) برای پرداخت حقوق کارگزاران «رزق» است و نه «اجرت» یا «حق‌الزحمه». این دو بسیار متفاوتند. یعنی در نظام حکمرانی علوی، سخن از پرداخت حق‌الزحمه و اجرت‌العمل برای کارگزاران نیست بلکه سخن از تأمین «رزق» و «روزی» کارگزاران، آن هم به نحو مکفی و به گونه‌ای که نیاز‌های متعارف آنها را به نحو کامل تأمین کند. در حالی‌که اجرت‌العمل، لزوماً به معنای پرداخت مکفی و بی‌نیازکننده نیست، اجرت، در ازای کار، پرداخت می‌شود اما رزق در ازای شأن و نیاز.

«اسباغ» عبارت است از پرداختی کامل و بی‌نقص و به گونه‌ای که نیازمندی متعارف زندگی فرد را تأمین کند، به تعبیر دیگر، اسباغ رزق به معنای آن است که حقوق پرداختی به کارگزاران باید به میزانی باشد که راحتی و آرامش و آسایش زندگی آنان را تأمین کند؛ نه آنکه صرفاً به میزان رفع نیازمندی‌های اولیه و ضروریات زندگی باشد.

بسیار روشن است که منظور حضرت، هرگز به معنای موافقت با پرداختی‌های نجومی و نامتعارف و بیش از حد طبیعی هم نیست.

باید توجه داشت که هیچ کارگزاری نیز در هیچ شرایطی، حتی اگر حقوق خود را مکفی نداند، هرگز مجاز نیست که در امانت خیانت کند و یا با این توجیه که حقوق مکفی دریافت نمی‌کند، از ارباب رجوع رشوه و زیرمیزی و امثال آن دریافت کند یا از کار خود کم بگذارد و وظیفه خود را آنگونه که شایسته است انجام ندهد.