شناخت امام زمان(عج)؛ اصلی‌ترین رکن ایمان و اخلاق مهدوی

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی راغبی، عضو هیئت علمی دانشگاه قم در یادداشتی که در اختیار ایکنای قم قرار داده است، نوشت: با گرامیداشت آغاز امامت حضرت ولی‌ عصر(عج)، یادآوری می‌شود که پس از شهادت یازدهمین امام معصوم و خاموش شدن آن مشعل فروزان در هشتم ربیع‌الاول سال ۲۶۰ هجری قمری، آغاز امامت حضرت ولی‌ عصر(عج) با غیبت صغری همراه شد، چراکه تقدیر و مصلحت الهی بر این قرار گرفت تا آخرین چراغ هدایت از دسترس ستمگران پنهان باشد و در زمان موعود برای قیام و پرکردن زمین از قسط و عدل ظاهر شود.

بیشتر بخوانید:

• تربیت اجتماعی در پرتو‌ فرهنگ مهدوی
• صبر و مقاومت؛ مهم‌ترین شاخصه فرهنگ انتظار
• عدالت‌طلبی؛ فصل مشترک فرهنگ انتظار و اربعین حسینی
• عدالت‌گستری؛ وعده قطعی قیام حضرت مهدی(عج)
• زمینه‌سازی اخلاقی منتظران برای ظهور حضرت ولی عصر(عج)

در دوران غیبت صغری، حضرت ولی‌ عصر(عج) به‌طور محدود از طریق نواب خاص با شیعیان در ارتباط بودند و هدایت امت استمرار یافت. پس از رحلت چهارمین نایب خاص در سال ۳۲۹ هجری قمری، غیبت کبری آغاز شد که تا زمان ظهور ادامه دارد و در این دوران براساس منابع دینی، ولی فقیه به‌عنوان نایب عام، تبیین‌گر وظایف شیعیان است.

اما باید دانست که این غیبت به معنای بی‌تأثیری امام نیست بلکه همان‌گونه که خورشید در پس ابرها، نور، انرژی و برکت خود را به زمین می‌رساند، وجود مقدس امام عصر(عج) نیز در پس پرده غیبت، مایه حیات معنوی، امنیت و بقای عالم است، این دوره، زمان آزمون بزرگ شیعیان در شناخت، تبعیت و پایبندی به وظایف دینی و اخلاقی است و به همین دلیل، مسئولیت منتظران در عصر غیبت بسیار سنگین‌تر از گذشته بوده و توجه به تکالیف و وظایف همانند دوران حضور، بلکه ضرورت بیشتری پیدا می‌کند.

در روایتی ارزشمند در مورد لزوم شناخت به‌عنوان یک ضرورت دینی و حیاتی، یکی از اصحاب امام صادق(ع) نقل می‌کند: ««قال: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: «رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: مَنْ مَاتَ لاَ یَعْرِفُ إِمَامَهُ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً.» قَالَ «نَعَمْ» قُلْتُ: «جَاهِلِیَّةً جَهْلاَء أَمْ جَاهِلِیَّةً لاَ یَعْرِفُ إِمَامَهُ؟» قَالَ: «جَاهِلِیَّةَ کُفْرٍ وَ نِفَاقٍ وَ ضَلاَلٍ؛ به امام صادق(ع) عرض کردم: رسول خدا(ص) فرموده است: هر که امام خود را نشناسد و بمیرد، به مرگ جاهلی مرده است؟ فرمود: آری. گفتم: جاهلیت محض و بی‌دینی یا جاهلیت نسبت به شناخت امام؟ فرمود: جاهلیت کفر، نفاق و گمراهی است.» (الکافی، شیخ کلینی، ج ۱، ص ۳۷۷)

ضرورت شناخت امام زمان(عج) از منظر دینی

۱. اهمیت شناخت امام را از نظر دینی و حیاتی برجسته می‌کند بدون شناخت امام، انسان در تاریکی غفلت قرار می‌گیرد.

۲. عدم شناخت امام، زمینه‌ساز ضلالت فکری و عملی است و می‌تواند موجب نفاق در رفتار و کفر در عمل شود.

۳. شناخت امام، تنها شناخت ظاهری نیست بلکه شناخت وظایف، آرمان‌ها و مسیر هدایت ایشان است.

۴. این شناخت، انسان را از گمراهی و خطای اجتماعی و فردی حفظ می‌کند و او را در مسیر اخلاقی و انتظار فرج قرار می‌دهد.

۵. رابطه با امام عصر و نایب عام او به‌عنوان ولی فقیه، پیوندی است که علاوه‌بر بعد فردی، در بعد اجتماعی نیز انسان را مسئولیت‌پذیر و فعال می‌کند.

شناخت امام زمان(عج) به‌ویژه در زمان غیبت کبری یکی از اصلی‌ترین ارکان ایمان و اخلاق مهدوی است. عدم شناخت، مرگ انسان را شبیه مرگ جاهلی می‌کند زیرا زمینه‌های کفر، نفاق و گمراهی در زندگی او فراهم می‌شود، هر منتظر باید با مطالعه، عبرت‌گیری از روایات و پیوند قلبی و عملی با امام زمان(عج) و نایب عام او، مسیر هدایت و اخلاق را هموار کند و زمینه‌ساز ظهور باشد؛ این شناخت، انسان را در برابر لغزش‌ها و خطا‌های فردی و اجتماعی محافظت و او را به سبک زندگی منتظرانه و مسئولانه نزدیک می‌کند.

چه نیکوست که در چنین روزی، با یاد شهادت امام عسکری(ع) و آغاز امامت حضرت ولی‌ عصر(عج)، همگی با امام زمان خود بیعتی دوباره و تجدید عهدی صمیمانه داشته باشیم؛ عهدی بر شناخت، اطاعت از دستورات او، و پایبندی به اخلاق و وظایف دینی، تا در شمار یاران حقیقی و منتظران راستین آن حضرت قرار گیریم.