ثمرات وحدت در قرآن
حفظ صلح، آرامش و امنیت در جامعه، از بین رفتن سلطه دشمنان، عدم تنازع و مراعات حقوق اقلیت‌ها از ثمرات اتحاد میان افراد و اقشار جامعه است؛ از عوامل مهم در فراهم شدن زمینه تحقق صلح جهانی بهره جستن عالمان دینی از کتب آسمانی دیگر ادیان است.
حجت‌الاسلام والمسلمین عیسی عیسی‌زاده، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم در آخرین یادداشتی که در اختیار ایکنای قم قرار داده است، نوشت: در شماره قبل یادداشت بیان شد که از عوامل بسیار مهم و کلیدی که هم براساس آیات کریمه قرآن و دیگر کتب آسمانی می‌تواند در ایجاد صلح جهانی و ریشه‌کن شدن هرگونه کینه‌توزی و دشمنی در سطح جهان نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد نهادینه شدن وحدت و همدلی بین پیروان ادیان الهی است؛ قرآن کریم، ثمرات متعددی برای اتحاد میان افراد، قبائل و اقشار جامعه بیان می‌کند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
حفظ صلح، آرامش و امنیت در جامعه؛ خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَكُنْتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْهَا كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ؛ و همگى به ريسمان خدا چنگ زنيد و پراكنده نشويد و نعمت خدا را بر خود ياد كنيد آنگاه كه دشمنان يكديگر بوديد پس ميان دل‌هاى شما الفت انداخت تا به لطف او برادران هم شديد و بر كنار پرتگاه آتش بوديد كه شما را از آن رهانيد اين‌گونه خداوند نشانههاى خود را براى شما روشن مى‌كند باشد كه شما راه يابيد.» (سوره آل عمران/ آیه ۱۰۳)؛ تفرقه کرانه گودال آتش جنگ است و تنها اتحاد خطر افتادن در چنین گودالی را برطرف می‌کند. از این‌رو اتحاد میان پیروان ادیان الهی، از تنش‌های مابین آن‌ها کاسته و موجب صلحی پایدار میان آن‌ها می‌شود. (رک؛ طباطبائی، ۱۳۷۴: ج ۳، ص ۵۷۳)
بیشتر بخوانید:
- آثار وحدت در کلام امام خمینی(ره)
- توصیه امام راحل به پیروان ادیان الهی
- تبریک اعیاد ادیان در اندیشه معمار انقلاب
از بین رفتن سلطه دشمنان: در آیه چهارم سوره قصص آمده است: «إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِي الْأَرْضِ وَجَعَلَ أَهْلَهَا شِيَعًا يَسْتَضْعِفُ طَائِفَةً مِنْهُمْ يُذَبِّحُ أَبْنَاءَهُمْ وَيَسْتَحْيِي نِسَاءَهُمْ إِنَّهُ كَانَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ؛ همانا فرعون در سرزمین مصر برتری‌جویی و سرکشی کرد و مردمش را گروه گروه کرد، در حالی که گروهی از آنان را ناتوان و زبون گرفت، پسرانشان را سر می‌برید، و زنانشان را برای بیگاری گرفتن زنده می‌گذاشت؛ بی‌تردید او از مفسدان بود.» دشمنی همچون فرعون توانست با ایجاد تفرقه در میان جامعه بنی‌اسرائیل، از آن‌ها سوء‌استفاده کرده، به استثمار و بهره‌کشی از آن‌ها روی آورد. (مرکز فرهنگ و معارف قرآن، ۱۳۸۶: ج ۲، ص ۸۵)
عدم تنازع: وجود منازعه میان آحاد مؤمنان بالله می‌تواند صفوف وحدت‌آفرین آنان را از بین ببرد. نکته‌ای که آیه 46، سوره انفال مؤید آن است: «وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ وَاصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ؛ و همه پیرو فرمان خدا و رسول باشید و هرگز راه اختلاف و تنازع نپویید که در اثر تفرقه ترسناک و ضعیف شده و قدرت و عظمت شما نابود خواهد شد، بلکه همه باید یکدل، پایدار و صبور باشید، که خدا همیشه با صابران است.»
قدرت‌نمایی؛ اتحاد و یکدلی میان مؤمنان در سایه تقویت تمام قوا، علاوه بر آنکه موجب حفظ قدرت و جبروت آن‌ها می‌شود، عاملی است تا دشمنان یارای تسلط بر آنان نباشند. ارجاع به آیه 60 سوره انفال شاهدی بر این نکته است: «وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَمِنْ رِبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُمْ وَآخَرِينَ مِنْ دُونِهِمْ لَا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ يَعْلَمُهُمْ وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ شَيْءٍ فِي سَبِيلِ اللَّهِ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَأَنْتُمْ لَا تُظْلَمُونَ؛ و هر چه در توان داريد از نيرو و اسب‌هاى آماده بسيج كنيد تا با اين تداركات دشمن خدا و دشمن خودتان و دشمنان ديگرى را جز ايشان كه شما نمىشناسيدشان و خدا آنان را مىشناسد بترسانيد و هر چيزى در راه خدا خرج كنيد پاداشش به خود شما بازگردانيده مى‌شود و بر شما ستم نخواهد رفت.»
مراعات حقوق اقلیت‌ها؛ بر مبنای آنچه که در آیه هشتم سوره ممتحنه آمده است: «لَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ؛ اما خدا شما را از كسانى كه در كار دين با شما نجنگيده و شما را از ديارتان بيرون نكردهاند باز نمى‌دارد كه با آنان نيكى كنيد و با ايشان عدالت ورزيد زيرا خدا دادگران را دوست مى‌دارد.»
قرآن کریم اجازه می‌دهد اقلیت‌هایی که به دنبال جنگ‌های مذهبی با مسلمین نبوده، و یا به هر طریقی به دنبال فشار آوردن به مسلمانان نیستند و اندیشه اخراج آنان از سرزمین‌هایشان را ندارند، از حقوق انسانی برخوردار بوده و در جامعه اسلامی و تحت لوای حکومت اسلامی زیست کنند. (رک؛ شاه محمدی، ۱۳۸۲: ص ۱۸۹-۲۳۶)
تحقق صلح جهانی با تمسک به آیات قرآن و کتاب مقدس
از عوامل مهم دیگر در فراهم شدن زمینه تحقق صلح جهانی بهره جستن عالمان دینی از کتب آسمانی دیگر ادیان است همان‌گونه که امام خمینی(ره) براساس مبانی قرآنی با استفاده از آیات کتب مقدس اسلام و مسیحیت در سطر‌های آغازین پیامی که به‌مناسبت میلاد حضرت مسیح در سال ۱۳۵۸ مرقوم کرد‌ه‌اند، با تمسک به آیاتی از قرآن کریم و همچنین برشمردن فقراتی از انجیل متی، ضمن اشاره به آیاتی در باب عدالت‌محوری خداوند و پیروان حق، از مسیحیان و علمای مسیحی دعوت می‌کنند تا در ستاندن حق مظلومان از جباران و ستمکاران جهان، همانند ملت ایران، به پا خیزند. (خمینی، ۱۳۷۸: ج ۱۱، ص ۳۷۵-۳۷۶)
«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلَّا تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُون؛ اى كسانى كه ايمان آوردهايد براى خدا به داد برخيزيد و به عدالت شهادت دهيد و البته نبايد دشمنى گروهى شما را بر آن دارد كه عدالت نكنيد عدالت كنيد كه آن به تقوا نزديک‌تر است و از خدا پروا داريد كه خدا به آنچه انجام مىدهيد آگاه است.» (سوره مائده/ آیه 8)
در انجیل آمده که «خوشا به حال آنان که گرسنه و تشنه عدالتند؛ از آن‌رو که سیر نخواهند شد. (متی ۵: ۶) و یا آمده که «خوشا به حال آنان که از بهر عدالت زحمت می‌کشند؛ به سبب آنکه مملکت آسمانی از آن‌هاست.» (متی ۵: ۱۰)
اشاره حضرت امام به آیات قرآن کریم و کتاب مقدس، پشتوانه‌ای قرآنی دارد. زیرا خداوند تبارک و تعالی در قرآن کریم، به‌مناسبت، فقراتی از انجیل و تورات را ذکر فرموده است. همانند نکاتی که در طه، ۱۱؛ بقره، ۸۳ و ۸۵، مائده: ۴۶ و ۴۷؛ توبه، ۱۱۱ ذکر شده است.
امام خمینی(ره) به‌عنوان یکی از شخصیت‌های تأثیرگزار در عرصه بین‌الملل، اسوه‌ای قابل تأسی در جهان امروز به‌شمار می‌روند. از جمله مواردی که می‌توان در تحقق صلح جهانی از ایشان الگوبرداری کرد، شیوه تعامل و برخورد‌های ایشان با پیروان ادیان الهی است. از این‌رو، در این چهار نوشتار تلاش شد تا با بازمعرفی برخی از برخورد‌های حضرت امام(ره) با پیروان ادیان آسمانی مبتنی بر قرآن کریم، نقش آن را در ایجاد صلح جهانی مورد تحلیل قرار داد.
تبریک گفتن اعیادی همچون نوروز و کریسمس با انتخاب مضامینی زیبا و دقیق خطاب به پیروان ادیان الهی، نشان از کاربست دقیق حضرت امام(ره) از واژه‌هایی همچون ایام‌الله و عید است که در قرآن کریم مورد اشاره واقع شده است و یادآور روز‌هایی است که با هویت ایرانی زرتشتیان و عیسوی مسیحیان عجین است.
با توجه به اینکه دعا کردن در حق دیگران نوعی عبادت الهی محسوب می‌شود، در میان مردم متعارف و مرسوم است از یکدیگر التماس دعا داشته باشند. امام(ره) نیز به همین مناسبت در ایام عید کریسمس از مسیحیان می‌خواهند تا برای نجات ملت مظلوم ایران از شر فتنه‌های مستکبران عالم دعا کنند. این‌گونه برخورد‌ها به نوعی توجه دادن مسیحیان به نقاط اشتراک ادیان الهی که همان توحید است، می‌باشد.
معرفی انبیا و اسوه‌ها از سوی قرآن کریم به انگیزه تبعیت از آن‌ها، دیگر سیره‌ای است که حضرت امام(ره) به‌عنوان نقطه اشتراکی ما بین ادیان الهی معرفی می‌کنند. ایشان ضمن احترام به مقام حضرت عیسی(ع) و حضرت مریم(س) و برشمردن برخی از صفات و ویژگی‌های شایسته آن بزگواران، از مسیحیان می‌خواهد تا با تأسی به این بزرگواران موجبات سعادت خویش را فراهم آورند.
صراحت حضرت امام(ره) در امر به معروف و نهی از منکر، تنها مختص به مسلمانان نیست، تذکرات سازنده ایشان خطاب به علمای ادیان برای نصیحت سران کشورها، حمایت از مظلومان و مستضعفان و تأسی‌پذیری از انبیا و همچنین تذکراتی که عوام پیروان ادیان در همین زمینه داده‌اند، درواقع توجه به آن دسته خطابات قرآنی است مؤمنان را به امر به معروف و نهی از منکر فرامی‌خواند.
ایجاد وحدتی پایدار و حفظ آن حول محور توحید میان پیروان ادیان الهی، از کلیدی‌ترین نکاتی است که حضرت امام(ره) بر آن تأکید همیشگی داشته‌اند، چراکه که در سایه وحدت، رفاه و امنیت، عدالت، آزادی، دستیابی به احترام و عدالت اجتماعی و اتحاد در مقابل دشمنان به‌دست می‌آید. نکته‌ای که قرآن کریم در سوره‌های آل عمران، آیه ۶۴ و عنکبوت، آیه ۴۵ به آن اشاره کرده و ثمراتی چند برای آن برشمرده است.
رعایت حال مخاطب مسیحی در استناد به متن مقدس منتسب به آنان و همچنین اشاره به مصادیق قرآنی آن، یکی از کار‌های شایسته‌ای است که حضرت امام(ره) از فرهنگی که برآمده از قرآن کریم است، درس گرفته‌اند.
با توجه به این نکات می‌توان نتیجه گرفت که جضرت امام(ره) شایستگی خود را در فراگیری معارف قرآنی و کاربست عملی آن‌ها به بهترین نحو به منصه ظهور رسانده‌اند. رعایت این دسته از نکات است که ایشان را به‌عنوان الگویی درخور برای همه جهانیان معرفی کرده است و موجبات تحسین بسیاری از سیاستمداران و متفکران غربی را به همراه داشته است. از این‌رو بایسته است تا با نگاهی دگرباره به سیره عملی و گفتاری ایشان، جهت فراهم شدن صلح جهانی و نهادینه شدن مهر و محبت پیروان ادیان به همدیگر درس‌های را فرا گرفته و به جهانیان معرفی شود.
انتهای پیام
