بورس‌باز واقعی کیست/ پاشنه آشیل شفافیت در بورس

آلبرت بغزیان، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به شرایط کنونی بورس و بررسی اثرگذاری منابعی که این سازمان از تزریق آن به بازار سرمایه خبر داده، گفت: از زمانی که روند ریزش بورس آغاز شده و تا به امروز، مدام از تزریق منابع و حمایت آن خبر می‌دهند درصورتی‌که بورس با این دست اقدامات هیچ‌گونه حمایتی نخواهد شد و شرایط آن را بهبود نمی‌بخشد. این‌گونه حمایت‌ها در هیچ کشوری رواج ندارد و فقط در ایران است که بر آن مانور داده می‌شود.

وی افزود: به باور من اقداماتی که در قالب حمایت از بورس صورت می‌گیرد، ابهام‌آمیز است و معلوم نیست قرار است از سهامدار خرد حمایت شود یا از شرکت؛ تکلیف سهام‌دار که مشخص است و در طی چند سال گذشته ارزش سهامش به شدت افت کرده ولی اگر قرار است از شرکت‌ها حمایت شود که به باور من اغلب شرکت‌های بورسی در شرایط خوبی به سر می‌برند و سودساز هستند و از همه مهمتر اینکه مگر چند درصد سهام شرکت‌ها در بورس عرضه شده است؟ کلاً 10 تا 15 درصد یعنی 85 تا 90 درصد سهام همچنان در اختیار شرکت‌هاست و دولت زمانی می‌تواند از شرکت‌های بورسی حمایت به عمل آورد که مانند بورس آمریکا و ژاپن 80 درصد سهام در بورس عرضه شده باشد و اجازه ندهد با افت ارزش سهام، شرکت زمین بخورد.

نقدی به شیوه اداره بورس

این استاد دانشگاه با انتقاد از شیوه اداره بورس ایران گفت: تا وقتی بازارسازها، الگوریتم‌بازها و آنهایی که صف درست می‌کنند در بازار بورس ایران فعال هستند، نمی‌توان هیچ امیدی به بهبود شرایط بورس داشت. در هیچ کشوری صف خرید و صف فروش نیست ولی در ایران این موضوع وجود دارد و اکثر این اتفاقات را خود کارگزاری‌ها، حقیقی‌ها و حقوقی‌های بزرگ رقم می‌زنند.

بغزیان بیان کرد: بورس ایران به محلی برای نوسان‌گیری تبدیل شده؛ وقتی شرکت‌ها سودساز هستند چرا باید اینقدر شاخص درجا بزند؟! نوسان‌گیرها دارند کاسبی می‌کنند و در این شرایط تزریق منابع به بورس فقط به کام نوسان‌گیرهاست و هیچ تأثیری در رشد عینی شاخص نخواهد داشت. بورس آمریکا در شرایطی ریزش می‌کند که واقعاً اقتصاد آمریکا با بحران مواجه شود و شرکت‌هایش با عملکرد مالی ضعیف روبه‌رو باشند ولی شرکت‌های بورسی در ایران واقعاً سودساز هستند و شرایط مالی مطلوبی دارند.

بیشتر بخوانید:

وی تأکید کرد: در شرایطی بورس محل مناسبی برای سرمایه‌گذاری و سهام‌داری طولانی‌مدت است که در ریل اصلی خود قرار داشته باشد ولی به طور کلی بنده در شرایط کنونی سهام‌داری را به صلاح نمی‌دانم و به آنهایی که می‌خواهند از بورس کسب درآمد داشته باشند پیشنهاد می‌کنم ابتدا آموزش ببینند و سپس با خرید و فروش در نقطه مناسب کسب سود کنند؛ هرچند سهام‌داری مطلوب‌ترین گزینه است ولی به هر حال باید شرایط را در نظر گرفت یا اینکه به سبدگردان‌ها اعتماد کنیم. متأسفانه ما خودمان مردم را به نوسان‌گیر تبدیل کرده‌ایم!

این استاد دانشگاه تهران معتقد است که بورس ایران در اکثر موارد از نظر اطلاعات شفاف است اما آنچه که شفاف نیست نحوه بازارگردانی و بازارسازی است.

بغزیان تأکید کرد: آنهایی که صف تشکیل می‌دهند و شاخص را در یک روز با افت 50 هزار واحدی مواجه می‌کنند اینها بورس‌باز هستند و نباید به اشتباه به کسانی که 100 میلیون یا 200 میلیون تومان پول در اختیار دارند و از نوسانات بورس کسب سود می‌کنند بورس‌باز گفت، چون این مبالغ آنقدر ارزشی ندارند که برروی بازار اثر بگذارد. به عبارتی باید به بازیگران، بازارسازها، الگوریتم‌بازان و کسانی که با یک خبر بورس را تکان می‌دهند و کسانی که منابع عظیمی در اختیار دارند بورس‌باز یا حتی سفته‌باز گفت.

زد و بند میان حقوقی‌ها و حقیقی‌های بزرگ و آسیبی که بورس می‌بیند

وی گفت: وجود حقوقی و بازارساز در بورس و در هر بازار سرمایه‌ای لازم است و در بورس‌های سایر نقاط دنیا هم بازارساز داریم ولی در آنجا مشخص است بازارسازها چه کسانی هستند موضوعی که در بورس ایران اصلاً شفاف نیست. یک آفت دیگری هم که در بورس ایران وجود دارد این است که گاهاً میان حقوقی‌های بزرگ و برخی از حقیقی‌های بزرگ زد و بند می‌شود و حقوقی‌ها به حقیقی‌های بزرگ اجازه می‌دهند دست به بازیگری بزنند و به عبارت بهتر برای مدتی سهام را دست به دست می‌کنند تا عده‌ای که مشخص نیست چه کسانی هستند، سود ببرند و این اتفاق بازار را از حالت تعادل خارج می‌سازد و در این شرایط حتی آنهایی که تکنیکالیست هم هستند در پیش‌بینی بازار عاجز می‌مانند؛ چنین اتفاقی را در بورس‌های بزرگ دنیا به هیچ‌وجه مشاهده نمی‌کنیم.  

این کارشناس اقتصادی سودهای تقسیمی در بورس را ناچیز دانست و در این رابطه اظهار کرد: سودهای تقسیمی بیشتر به نفع سهامداران عمده است و آن کسی که یک میلیارد یا دو میلیارد در بورس سرمایه‌گذاری کرده نفع خیلی زیادی از سود تقسیمی نمی‌برد، درصورتی‌که اگر در بازار دیگری سرمایه‌گذاری می‌کرد سود بیشتری نصیبش می‌شد. به نظر من آن کسی که به خاطر سود تقسیمی وارد بورس می‌شود سخت در اشتباه است چون شرکت‌ها و سهام‌داران عمده اکثر سودها را برای خود بر می‌دارند و نهایتاً 5 یا 10 درصد از سود تقسیمی را میان سهام‌داران توزیع می‌کنند و حتی همین سود اندک هم سه ماه زمان می‌برد تا به حساب سهام‌دار واریز شود؛ این عادلانه نیست ولی به هر حال اتفاقی است که در بورس ایران رخ می‌دهد.

گفت‌وگو از سعید امینی