آیا راهاندازی بورس ایده امکان‌پذیر است؟
کارشناس اقتصادی راهاندازی بورس ایده را برای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان لازم و ضروری دانست اما معتقد است بنا به دلایلی در شرایط کنونی تشکیل بورس موانعی دارد.
راهاندازی بورس ایده، راهکاری است که هرازگاهی از سوی نهادها و سازمان‌های مرتبط با اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه و ترویج استارت‌آپ‌ها مطرح می‌شود تا طی آن با انجام خرید و فروش ایده، شرایط برای بازار هدف و کسب و کارهای دانش‌بنیان بهبود یابد.
احمد جانجان، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با ایکنا، درباره راهاندازی بورس ایده و تأثیر آن بر توسعه اقتصاد دانش‌بنیان گفت: راهاندازی بورس ایده تا حدودی ایده‌ها را ارزشمند می‌کند چون قابلیت خرید و فروش ایده‌ها را فراهم می‌کند و لذا حتماً به‌خاطر افزایش انگیزه‌های مالی به لحاظ انگیزشی هم اثرگذار است.
وی یکی از موانع تحقق بورس ایده را در نبود قانون «کپی‌رایت» دانست و در این رابطه اظهار کرد: نبود این قانون همه حوزه‌ها را با چالش بسیار جدی مواجه ساخته؛ به طوری که در حوزه نشر هم بسیاری از مؤلفان و ناشران را آزرده‌خاطر کرده است. اگر واقعاً می‌خواهیم بورس ایده راهاندازی شود لازمه‌اش فراهم آوردن زمینه‌های حمایت از حقوق مالکیت فکری و معنوی است تا دزدی ایده رخ ندهد. اگر قانون کپی‌رایت به تصویب نرسد، مطمئناً فقط ایده‌های سطحی و نه‌چندان کارشناسی‌شده و با کمترین قابلیت عملیاتی‌سازی به خرید و فروش می‌رسد و ایده‌هایی که ناب هستند همچنان خارج از بورس ایده خرید و فروش خواهند شد.
آیا کپی‌رایت انحصارآفرین است؟
کارشناس اقتصادی با اشاره به ادعای مخالفان کپی‌رایت که معتقدند محدودیت‌آفرین و انحصارآفرین است، افزود: آنهایی که چنین ادعا و باوری دارند در اصل تولیدکننده واقعی فکر و مؤلف کارآمدی نیستند و محل اصلی درآمدشان از کپی کردن ایده‌های دیگران است. مؤلفان و صاحبان ایده وقت و زمان خودشان را صرف ایده‌پردازی و خلق محصول جدیدی از هیچ می‌کنند و قاعدتاً باید آورده مالی نصیبشان شود و اگر نتوانند از این راه درآمدزایی داشته باشند قطعاً نخواهند توانست هزینه‌های ایده‌های بعدی را تأمین کنند.
جانجان در این رابطه ادامه داد: پس می‌توان نتیجه گرفت مخالفت آنها ارزشمند نیست بلکه ضدارزش هم است. در اصل با قانون کپی‌رایت انگیزه تولیدکننده ایده مضاعف می‌شود و هم اینکه به تأمین مالی ایده‌پرداز به بهترین شکل ممکن می‌انجامد. در جوامعی که امروزه به عنوان جوامع توسعه‌یافته محسوب می‌شوند این توسعه‌یافتگی محصول اهمیت دادن به ایده‌ها و اجرای دقیق قانون کپی‌رایت است و در این دست جوامع بورس ایده کارکرد دارد و می‌تواند مؤثر واقع شود.
وی دسترسی‌های پرچالش ارتباطاتی را یکی دیگر از موانع راهاندازی بورس ایده به معنای واقعی کلمه عنوان کرد و گفت: وقتی سرعت اینترنت در ایران در مقایسه با کشورهای رشدیافته ناچیز است، وقتی دسترسی اطلاعاتی ایده‌پردازان به درگاه‌های اطلاعاتی و علمی جهانی محدود است، وقتی دسترسی آزاد به اطلاعات وجود ندارد و نیز محدودیت‌های اینترنتی شدت پیدا کرده چگونه می‌توان بورس ایده راه انداخت.
بیشتر بخوانید:
چگونه یک جامعه کارآفرین داشته باشیم؟
این کارشناس اقتصادی بیان کرد: هنوز زیرساخت‌های راهاندازی بورس ایده فراهم نشده و تا زمانی هم که فراهم نشود طرح تشکیل بورس ایده عملیاتی نخواهد شد. برطرف کردن مسائل مالی و نرم‌افزاری لازمه تقویت زیرساخت‌هاست، ولی چون موانع برطرف نشده صاحبان ایده ترجیح می‌دهند ایده‌هایشان را به مشتریان خارجی آن هم با قیمت خوب بفروشند و سریع هم به پولشان دست پیدا می‌کنند و حتی بعضاً مشاهده شده افرادی هستند که ایده را خریداری می‌کنند ولی آن ایده در ایران پیاده نمی‌شود تا برای کشور آورده مادی و معنوی داشته باشد و در جای دیگر به مرحله اجرا در می‌آورند.
جانجان گفت: بخشی از ارزش‌گذاری یک ایده به ارزش مقداری بازار هدفش مربوط است؛ یعنی فرض کنید در ایران چه میزان از استارت‌آپ‌ها تاکنون توانسته‌اند به موفقیت دست پیدا کنند و یا ارزش کلی بازارشان چقدر است و یا به لحاظ توسعه به‌ویژه در رابطه با توسعه منابع انسانی دچار تنگنا و محدودیت هستند یا خیر.
معضل مهاجرت در حوزه استارت‌آپ‌ها
وی با بیان اینکه در حوزه استارت‌آپی به‌ویژه در زمینه دنیای وب و شبکه شدیداً با معضل مهاجرت مواجه هستیم و خیلی از گروه‌های متخصص و کدنویس‌ها یا از کشور رفته‌اند یا اینکه در فضای داخلی فعلاً فعالیتی ندارند و فقط در کشور زندگی می‌کنند ولی درآمدشان خارج از کشور به صورت کار از راه دور است.
کارشناس اقتصادی بیان کرد: متأسفانه عادت کرده‌ایم بدون زحمت به ایده‌های ناب و موفق دست پیدا کنیم درصورتی‌که باید این باور در کشور ترویج پیدا کند که پرداخت هزینه برای دسترسی به ایده برای توسعه فضای کسب و کار و گسترش بازارهای جدید لازم و ضروری است پس باید ابتدا هزینه ایده را پرداخت کرد و سپس بازار و کسب وکار را داد.
کارشناس اقتصادی یکی دیگر از موانع تحقق بورس ایده را مربوط به قوانین زائد و دست‌وپاگیر و فضاهای غیرمنطقی دانست و گفت: ورودهای غیرکارشناسی برخی از نهاد، سازمان و مسئولان سبب شده تا فقط خوش‌بینی مفرط به وجود آید و حمایت از ایده‌ها در حد شعار و حرف باقی بماند. این وضعیت اگر ادامه پیدا کند روزبه‌روز تنگناها بیشتر خواهد شد و استفاده از ایده‌های استارت‌آپی که در دنیا رایج است، در کشور ما به امری محال تبدیل شود.
گفت‌وگو از سعید امینی
انتهای پیام
