دلایل نظام‌مندی علوم انسانی قرآن‌بنیان واکاوی شد
یک استاد دانشگاه گفت: نگاه نظام‌مند به موضوعات باعث می‌شود تا مقوله‌های مختلف علمی که بر پایه قرآن استخراج شده است به‌طور کامل تبیین شود و نیازهای علمی و حتی عملی مردم در جنبه‌های گوناگون به‌صورت کامل روشن شود.
به گزارش ایکنا از قم، احد داوری، پژوهشگر قرآنی و استاد دانشگاه در سیزدهمین همایش بین‌المللی «پژوهش‌های قرآنی» که امروز، دوم اسفندماه در دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم در حال برگزاری است، به ارائه مقاله «واکاوی دلایل نظام‌مندی علوم انسانی قرآن‌بنیان» پرداخت و اظهار کرد: در تبیین علوم انسانی قرآن‌بنیان می‌توان به‌صورت جزئی از نگاه همان علم خاص به مسئله نگاه کرد و هم می‌توان با نگرش کلان و با در نظر گرفتن ارتباطات علوم مختلف با علم مورد بحث، به‌صورت نظام‌مند به بررسی و واکاوی مباحث آن علم پرداخت.
وی ادامه داد: نگاه نظام‌مند به موضوعات باعث می‌شود تا مقوله‌های مختلف علمی که بر پایه قرآن استخراج شده است به‌طور کامل تبیین شود و نیازهای علمی و حتی عملی مردم در جنبه‌های گوناگون به‌صورت کامل روشن شود؛ اگر مثال ساده‌ای از مشکلات جامعه بزنیم به بحث عفو رهبری اشاره کنیم که عفو جدید است و از دیدگاه قضایی به تنهایی کفایت نمی‌کند بلکه نگاه اجتماعی، اقتصادی، سیاست داخلی و خارجی و نظامی داشته باشیم.
این پژوهشگر اضافه کرد: به شکل اتمیک نمی‌توان به موضوعات علمی نگاه کرد بلکه باید دلایل نظام‌مند قرآنی باشیم؛ در نظام‌مندی باید توجه داشته باشیم که برای بررسی مسائل علمی از روش خاصی استفاده کنیم و در کنار نگاه روشمند، به قضیه نظام‌مندی و نگاه جامعه نیز توجه کنیم.
داوری گفت: در بحث ادله نظام‌مندی، آیات قرآن، برخی از آیات و روایات و سیره برخی از علما مطرح می‌شود؛ در حوزه قرآن برخی مصادیق را در این مقاله ذکر کردیم که این مصادیق و موضوعات حوزه ارتباطی چند جانبه دارند. در حوزه مسائل اقتصادی در قرآن موضوعات معنوی مثل تقوا مطرح شده و یا همنشینی اقامه نماز و زکات که در آیه 43 و 110 سوره بقره آمده است، نشان می‌دهد قرآن کریم همه جنبه‌ها را در نظر گرفته است و ارتباط نظام‌مندی بین نماز و زکات به‌عنوان مالیات اسلامی خاص برقرار است.
این پژوهشگر بیان کرد: قرآن کریم در برخی موضوعات ارتباط و نظامی برقرار کرده و یا در سیره موضوعاتی مطرح شده که به‌عنوان مثال در حکمت 437 نهج‌البلاغه آمده است: «وَ سُئِلَ (عليه السلام) أَيُّهُمَا أَفْضَلُ، الْعَدْلُ أَوِ الْجُودُ؟ فَقَالَ (عليه السلام): الْعَدْلُ يَضَعُ الْأُمُورَ مَوَاضِعَهَا، وَ الْجُودُ يُخْرِجُهَا مِنْ جِهَتِهَا؛ وَ الْعَدْلُ سَائِسٌ عَامٌّ، وَ الْجُودُ عَارِضٌ خَاصٌّ؛ فَالْعَدْلُ أَشْرَفُهُمَا وَ أَفْضَلُهُمَا.» در واقع حضرت علی(ع) نگاه جامعی مطرح می‌کنند و ارتباط میان نظام فردی و اجتماعی را در نظر می‌گیرند.
وی تصریح کرد: در روایتی در کتاب تهذیب الاحکام آمده که گوشت برخی حیوانات حرام است که نگاه مفسران و شارحان مختلف است و کراهت و حرام نیست برخی هم روایت را قبول نمی‌کنند و از روی تقیه مطرح کردند و از امام باقر(ع) پرسیدند که ایشان فرمودند: دلیل این تحریم در برهه خاصی از اسلام بود به دلیل اینکه از این حیوان به‌عنوان حمل و نقل استفاده می‌کردند پس پیامبر(ص) در جنگ خیبر گفتند حرام است و مسائل سیاسی و نظامی را به مسائل شرعی ارتباط دادند و این نظام‌مندی در دیدگاه اهل بیت(ع) مطرح است.
این پژوهشگر با اشاره به سیره علما و نظام‌مندی در نظریات شهید صدر گفت: به‌عنوان مثال طرفداران نظام ولایت فقیه موضوعات حفظ نظام را که سیاسی است به‌عنوان مسئله شرعی قلمداد کردند و مطالعات میان‌رشته‌ای نشان می‌دهد میان علوم انسانی به معنای تعامل بین افراد ارتباط برقرار است و نمی‌توان بدون توجه به این ارتباط نظریه‌پردازی کرد.
وی یادآور شد: در مسائل مختلف باید حوزه‌های مختلف سیاست، حکومت، فرهنگ، قومیت‌ها، اقتصاد و سایر جنبه‌ها را در نظر گرفت و بدون توجه نظام‌مند به هر یک از این موضوعات، تحلیل‌های ارائه شده ناقص شده و برای زمان یا مکان یا موضوع محدودی کارایی خواهد داشت.
انتهای پیام
