علوم انسانی به مهندسی اجتماع منتهی می‌شود

به گزارش ایکنا از قم، به نقل از سپاه امام علی‌ بن ابیطالب(ع)، مراسم اختتامیه رویداد سه‌روزه «قم؛ قطب تمدنی جهان اسلام» با محوریت حمایت از طرح‌های علمی دارای قابلیت تبدیل به محصول و ایجاد اشتغال، به همت معاونت علمی‌، پژوهشی و فناوری سپاه امام علی بن ابی‌طالب(ع) استان قم با مشارکت دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی استان، 21 آذرماه در دانشگاه قم برگزار شد.

سه گام مسیر پیشرفت علمی

حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ابتدای این مراسم، ضمن تقدیر از شرکت‌کنندگان این رویداد بیان کرد: توجه به فناوری‌های نرم در توسعه علمی کشور حائز اهمیت است و این نوع فعالیت‌ها که به‌عنوان فناوری‌های نرم شناخته می‌شوند، نقش مهمی در رشد علمی و فرهنگی جامعه دارند و باید قدر آن‌ها را دانست.

وی با اشاره به مبنای فلسفی این‌گونه رویدادها اظهار کرد: رویدادهایی که نسل نوجوان، جوان، عمومی، علمی و تخصصی را درگیر می‌کنند و موجب مشارکت اجتماعی می‌شوند تنها فعالیت‌هایی فرهنگی یا آموزشی نیستند بلکه ریشه در نظریه‌های فلسفه علم دارند.

خسروپناه ادامه داد: فیلسوفان علم مسیر پیشرفت علمی را در چند گام تبیین کرده‌اند، در نخستین مرحله، علوم پایه مانند فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی و زمین‌شناسی به کشف واقعیت‌های طبیعت می‌پردازند، ابزار اصلی آن‌ها ریاضیات و علمی بنیادی است اما ابزاری برای درک جهان طبیعت محسوب می‌شود.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: گام دوم، بهره‌گیری از این شناخت‌ها برای تسخیر و تغییر طبیعت است؛ جایی که علوم مهندسی شکل می‌گیرد، مهندسی شیمی، فیزیک کاربردی و رشته‌های مشابه، مصداق همین مرحله‌اند که شناخت طبیعت را به ابزار تغییر تبدیل می‌کنند.

وی ادامه داد: در گام سوم، از علوم مهندسی، صنایعی که واسطه تغییر هستند، متولد می‌شوند. برای نمونه، صنعت پتروشیمی از دانش شیمی آغاز و به تولید محصولات متنوعی همچون کود اوره منتهی شد یا در حوزه پزشکی، از ترکیب علوم پایه و مهندسی پزشکی توانسته‌ایم به پیشرفت‌هایی چون پیوند اعضا و سلول‌ها دست پیدا کنیم.

خسروپناه افزود: فرآیند پیشرفت علمی از ایده تا آفرینش، دارای مراحلی مشخص است، از مرحله طرح ایده و تبدیل آن به نظریه، تا ورود به عرصه دانش‌بنیان و در نهایت صنعتی‌سازی و تجاری‌سازی، این همان فرآیند 9 مرحله‌ای موسوم به TRL است که پایه تمام نوآوری‌ها و فناوری‌های امروز محسوب می‌شود و ادامه چنین رویدادهایی، نه‌فقط موجب گسترش علم، بلکه سبب پرورش تفکر فلسفی و روحیه آفرینش در میان نسل جوان می‌شود.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: فیلسوفان معاصر علوم انسانی، به‌ویژه در دو دهه اخیر، بر این باورند که از دل علوم انسانی اجتماعی، شاخه‌ جدیدی از دانش پدید آمده که آن را فناوری‌های نرم اجتماعی می‌نامند، این فناوری‌ها برخلاف فناوری‌های سخت صنعتی، به جای تغییر طبیعت به تغییر انسان، فرهنگ و رفتار اجتماعی می‌پردازند.

وی در تشریح این مفهوم گفت: برای نمونه، فناوری آموزشی یا تکنولوژی آموزش، یکی از مصادیق این فناوری‌های نرم است؛ دانشی که با تکیه بر روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و مدیریت آموزشی خلق شده تا کیفیت یادگیری و تعامل انسانی را بهبود بخشد، این همان گام سوم در علوم انسانی است؛ گذار از نظریه به فناوری اجتماعی.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار کرد: علوم انسانی نه‌تنها علم شناخت انسان است بلکه زمینه‌ساز خلق و مهندسی رفتار و فرهنگ انسانی نیز است، همان‌گونه که علوم طبیعی به مهندسی جهان انجامید، علوم انسانی نیز می‌تواند به مهندسی اجتماع منتهی شود.

خسروپناه تأکید کرد: فناوری‌های نرم اجتماعی در تلاش‌اند تا انسان‌ها را متحول کنند، این تحول می‌تواند در سطح دانش، بینش، نگرش یا کنش افراد رخ دهد، تکنولوژی آموزشی به‌دنبال تغییر دانش افراد و حکمرانی به‌دنبال تغییر نگرش آن‌هاست.

وی با اشاره به نقش رویدادهای علمی در تحقق فناوری‌های نرم اظهار کرد: برای اینکه این فناوری‌ها تحقق پیدا کنند نیاز به ساختارهای عینی و انضمامی داریم، جشنواره‌ها و رویدادهای علمی از این جمله ساختارها هستند که به ترویج و توسعه فناوری‌های نرم کمک می‌کنند.

خسروپناه با اشاره به ابزارهای فناوری‌های نرم ادامه داد: رسانه‌ها، هوش مصنوعی و فضای مجازی ابزارهایی هستند که فناوری‌های نرم اجتماعی برای تغییر دانش و بینش جوامع از آن استفاده می‌کنند، این ابزارها می‌توانند بر افراد در هر سنی تأثیر بگذارند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به راهیان نور و راویان پیشرفت به‌عنوان فناوری‌های نرم اجتماعی تأکید کرد: راهیان نور با ایجاد فضایی معنوی، می‌تواند نگرش و بینش افراد را تغییر دهد، راویان پیشرفت نیز با نشان دادن پیشرفت‌های علمی کشور، می‌تواند باور و اعتماد به نفس ملی را تقویت کند.

خسروپناه در پایان با اشاره به اهمیت پیوند علم و فرهنگ اسلامی گفت: باید تلاش کنیم تا نظریه‌های علوم انسانی اسلامی خود را به فناوری‌های نرم تبدیل کنیم و با استفاده از این فناوری‌ها، دانش، بینش، نگرش و منش افراد را در مسیر صراط مستقیم تغییر دهیم.

حفظ هویت اسلامی و ایرانی جهاد است

سردار مهدی کبیری‌پور، جانشین فرمانده سپاه امام علی‌ بن ابیطالب(ع) نیز در این مراسم، ضمن تقدیر از دست‌اندرکاران برگزاری همایش بیان کرد: تمرکز بر حفظ و تقویت هویت ملی و اسلامی به‌عنوان مهم‌ترین جبهه نبرد در شرایط کنونی ضرورت دارد.

جانشین فرمانده سپاه امام علی بن ابیطالب(ع) با اشاره به فرمایشات اخیر مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) گفت: کانون همه حملات دشمن، از بین بردن هویت ما، یعنی هویت اسلامی ایرانی و مذهبی‌مان است، بنابراین هر رویداد و برنامه‌ای که جهت‌گیری آن ترمیم، حفظ و تقویت این هویت باشد، قطعاً در زمره جهاد محسوب شده و ارزشی بی‌بدیل دارد.

کبیری‌پور ضمن تشریح ماهیت جنگ ترکیبی و شناختی اظهار کرد: در شرایط جنگ شناختی چندبعدی امروز، فعالیت‌های انفرادی و متکی بر یک تخصص خاص، دیگر کارآمد نیست، این جنگ از ترکیب علوم، مهارت‌ها و فناوری‌های مختلف شکل گرفته است.

وی بر ضرورت کار تیمی و گروهی برای پاسخگویی به این حملات سنگین و بی‌رحمانه تأکید کرد و گفت: برای مقابله، پاسخ دادن، بدل زدن و ایجاد مصونیت برای ذهن‌ها و افکار، نیاز به تجمیع تخصص‌های مختلف از رشته‌های علمی گوناگون است تا یک تیم منسجم شکل بگیرد.

کبیری‌پور مسیری عملی برای آینده رویدادها ترسیم کرد و افزود: موضوع مهم برای رویدادهای آتی، تیم‌سازی حول محور جنگ شناختی است، این تیم‌ها باید متشکل از رشته‌هایی چون علم پزشکی، روانشناسی، عصب‌شناسی، مغزشناسی، علم رسانه، اقتصاد و حکمرانی باشند.

وی در تبیین هدف نهایی این تیم‌ها ادامه داد: هدف اصلی، تولید محصولاتی است که استاد خسروپناه پیش‌تر به آن اشاره کردند؛ یعنی تولید فناوری‌های نرمی که قابل عرضه و استفاده در عرصه جنگ شناختی باشند، این رویکرد می‌تواند مسیر آینده ما برای حفظ هویت را تضمین کند.

جانشین فرمانده سپاه امام علی بن ابیطالب(ع) در پایان ضمن آرزوی سلامتی برای تمامی عوامل برگزاری این رویداد تأکید کرد: وظیفه همه در قبال حفظ هویت ایرانی ـ اسلامی که اکنون آماج اصلی دشمن است، سنگین‌تر شده است.