تحمل و مدارا؛ شیوه پیامبر(ص) در برخورد با همه افراد جامعه اسلامی

آیت‌الله سید محمد غروی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در گفت‌وگو با ایکنا از قم در خصوص مهم‌ترین پیام مبعث برای پیروان حضرت رسول(ص) اظهار کرد: اصول مبعث پیامبر اکرم(ص) مانند بعثت سایر انبیاست با این تفاوت که کامل‌ترین دین عرضه شد؛ اصولا دین برای هدایت انسان‌ها در زمینه‌های فکری، اعتقادی، رفتاری و غیره است.

وی ادامه داد: چون عقل به تنهایی نمی‌تواند عهده‌دار سبک زندگی با مصلحت و هدفمند انسان باشد، انبیای الهی برای حل این مسئله آمده‌اند و چه بسا عقل بسیاری از حقایق را درک نکند یا اگر درک کند، هوا و هوس مانع آن باشد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین اموری که دین پشتوانه آن است، مکارم اخلاقی است، افزود: پیامبر اکرم(ص) فرمودند که إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکارِمَ الْأَخْلَاقِ یعنی به راستی که من برای به کمال رساندن مکارم اخلاق مبعوث شده‌ام بنابرین اخلاق فردی و اجتماعی و سجایای اخلاقی، نقش مهمی برای هدایت انسان در عرصه‌های مختلف دارد.

وی در پاسخ به این سوال که با توجه به عمومیت مبعث برای همه انسان‌ها، غیر مسلمانان چگونه می‌توانند از رسالت رحمت للعالمین بهره‌مند شوند، تصریح کرد: غیرمسلمانان باید در مسیری که انبیا آن را مشخص کرده‌اند و در نهایت نیز پایبندی به اسلام است، گام بردارند اما در عین حال ارزش‌های اخلاقی که در اسلام ارائه شده اگر خوب تبلیغ شود در سراسر جهان تاثیرگذار خواهند بود.

غروی بیان کرد: همه باید در مسیری قرار گیرند که خداوند مشخص کرده و خداوند نیز گفته که در آخر‌الزمان، پیامبری به بعثت می‌رسد که اگر هدایت‌های قرآنی ایشان به غیر مسلمانان نیز به خوبی منتقل شود، دیگران نیز می‌توانند بهره‌مند شوند.

وی با اشاره به اینکه هنر پیامبر(ص) تحمل ضعیف‌الایمان‌ها و حتی منافقانی بود که نفاق خود را علنی نمی‌کردند، گفت: همه این‌ها برای حفظ پیوندهای اجتماعی و انسجام جامعه نوپای اسلامی بود. این سنت و سیره‌ای است که امروز باید به آن توجه کرد و به یاد داشته باشیم که در یک جامعه افراد با درجات و مراتب مختلف ایمان زندگی می‌کنند و هر شخصی که درجه ایمان بالاتری دارد نباید افراد درجه پایین‌تر را بی‌ارزش و حقیر تصور کنند و ایمان آنها را زیر سؤال ببرد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: لذا پیامبر(ص) با مدارا و تحمل برای برقراری و پایداری ارتباط با همه افراد جامعه اسلامی با گرایش‌ها و درجات مختلف ایمان تلاش می‌کردند تا تمام جامعه به اسلام جذب شوند و و وحدت امت نوپای اسلامی مستحکم شود.

وی گفت: ارزش‌های متعالی اخلاقی زمان بردار نیست یعنی اینگونه نمی‌باشد که در یک زمان تازه و در زمان دیگر کهنه باشد، باور به معاد و قیامت، دستورالعمل‌هایی که برای عبادت و ارتباط با خویش و جامعه آمده و غیره هیچ یک کهنه نمی‌شود بلکه تنها ممکن است در طرح و بیان آن از ادبیات بهتر استفاده شود.

استاد حوزه افزود: کسی که متدین به دین اسلام است باید اطاعت خدا را داشته باشد چرا که اطاعت و بندگی و عمل به دستورات الهی موجب کمال انسان می‌شود و سعادت دنیوی و اخروی را برای او به همراه دارد و سیره پیامبر نیز همین بود.

وی در خصوص مهم‌ترین شاخصه سیره حضرت در عرصه اخلاق ابراز کرد: قرآن کریم در خصوص پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید که تو از خلق بسیار بزرگی برخوردار هستی و اینگونه می‌فرماید که آن رحمت الهی که در تو نمودار شده و مهربانی که در وجود توست سبب شد که دیگران در برابر تو نرم شوند و پذیرش اسلام آسان‌تر شود، اگر انسانی سخت و خشک بودی و قلب خشنی داشتی از اطرافت پراکنده م‌شدند و خداوند به پیامبرش دستور می‌دهد حال که چنین است برای آن‌ها طلب استغفار کن.

غروی ادامه داد: در آیه بالا آمده که خصوصیات و فضیلت‌های اخلاقی و بزرگواری پیامبر اکرم(ص) شامل حلم و بردباری و صبوری ایشان و مدارای ایشان با معاندانی که می‌خواستند در مسیر حق قرار گیرند، زمینه را برای جلب دیگران به اسلام مهیا کرد.

وی بیان کرد: حلم و کرامت اخلاقی و ارزشهای معنوی پیامبر اکرم(ص) بسیار برجسته بود و در اینکه انسان‌هایی که خشونت‌های درشتی داشتند در مسیر هدایت قرار گیرند، نقش داشت؛ مدارا و بردباری حضرت متبسم بودن ایشان زمینه را برای جلب مردم فراهم کرد.

استاد حوزه گفت: انس بن مالک می‌گوید که در کنار پیامبر(ص) بودم که فردی بیابانی آمد و عبای ایشان را پیچاند به گونه‌ای که گردن حضرت خراش پیدا کرد و با تعبیر بی‌ادبانه گفت یا محمد از چیزهایی که خدا به تو داده به من بده، حضرت بدون اینکه به روی خود بیاورد، به شخص لبخند زدند و دستور داد که به او کمک شود و این خصوصیات اخلاقی به گونه‌ای نبود که حضرت حشمت شاهانه به خود بگیرد.

مهنوش بهروز