امام صادق(ع) از منظر اندیشمندان اهل سنت
علمای اهل سنت احترام خاص و ویژه‌ای برای حضرت صادق(ع) قائل هستند و امام نزد آنان دارای مرتبه و درجه بالایی است، چه از نظر علم و تقوا و چه از نظر نسب و حسب؛ بسیاری از علمای اهل سنت امام صادق(ع) را در کتب مختلف توصیف کرده‌اند. به عنوان مثال ابن عبد البِر در کتاب تمهید جلد دوم، ضمن معرفی حضرت می‌گوید: «جعفربن محمد معروف به صادق است؛ او ثقه، امین، عاقل و حکیم است و بسیار با تقوا و صاحب فضل بوده است.»
حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی، پژوهشگر مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه در گفت‌وگو با ایکنا از قم اظهار کرد: مذهب جعفری دارای چهار اسم است؛ مذهب اهل بیت که مبتنی بر حدیث ثقلین هست که از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است، مذهب شیعه که مبتنی بر حدیث پیامبر اسلام(ص) هست که می‌فرماید: «پیروان امام علی(ع) به عنوان شیعه معرفی می‌شوند.» یعنی شیعه در واقع توسط پیامبراسلام تاسیس شده است، مذهب امامیه اثنی عشریه است یعنی پیروان امامان دوازده گانه که باز هم مبتنی بر حدیث پیامبر اکرم(ص) در روایات اهل سنت است که حضرت می‌فرماید: «بعد از من دوازده امام، دوازده امیر یا دوازده خلیفه می‌آید که اسلام را تبلیغ کند.»
امام صادق(ع) مذهب شیعه را پویا کرد
وی ادامه داد: اسم معروف و مشهور این مذهب، مذهب جعفری است. دلیل اینکه اسم جعفری را پیدا کرد این است که امام صادق(ع) در زمانی زیست می‌کردند که این زمان، فرصتی را به حضرت داد تا ایشان بتواند مذهب شیعه را پویا کند و احادیث و روایات بسیاری را در عرصه‌های مختلف بیان کند؛ در زمینه‌های اعتقادی، مسائل احکام عملی، اخلاقیات و حتی دانشگاهی را در مدینه ساخت و از این فرصت پیش آمده به نحو احسن استفاده نمودند. ایشان 4 هزار دانشجو در زمینه‌های مختلف و حتی در علوم تجربی داشتند.
پژوهشگر مباحث دینی افزود: در این دانشگاه استادان و علمایی وجود داشتند که فقط متخصص یک بخش بودند و حتی از علمای اهل سنت نیز در آن دانشگاه حضور می‌یافتند که می‌توان به یکی از رهبران بزرگ اهل سنت به نام ابوحنیفه اشاره کرد. به خاطر پویایی و شاگردپروری بوجود آمده در این دانشگاه تاسیس شده مذهب شیعه را مذهب جعفری نامیدند. علمای اهل سنت نیز احترام خاص و ویژه‌ای برای حضرت قائل هستند و امام صادق(ع) دارای مرتبه و درجه بالایی در نزد آنها هستند چه از نظر علم و تقوا و چه از نظر نسب و حسب؛ لذا بسیاری از علمای اهل سنت امام صادق(ع) را توصیف کرده‌اند. به عنوان مثال ابن عبد البِر در کتاب تمهید جلد دوم، ضمن معرفی حضرت می‌گوید: «جعفربن محمد معروف به صادق است؛ او ثقه، امین، عاقل و حکیم است و بسیار با تقوا و صاحب فضل بوده است.»
رفیعی گفت: یحیی بن شرف نووی یکی دیگر از علمای اهل سنت در کتاب تهذیب الاسماء جلد اول، امام صادق را اینگونه توصیف می‌کند: «او هاشمی، مدنی، صادق است.» عده زیادی از علمای اهل سنت نیز از امام صادق(ع) نقل حدیث کرده‌اند و همچنین علما و دانشمندان اهل سنت اتفاق بر امامت و جلالت و سیادت او داشته‌اند؛ ابن ابی مقدام می‌گوید: «وقتی من به حضرت صادق علیه السلام نگاه می‌کردم می‌دانستم که ایشان از سلاله انبیاست.» و این توصیفات برای امام صادق(ع) بسیار ممتاز هست که اهل سنت خودشان برای علمای خویش همچون توصیفاتی نمی‌کنند.
وی اضافه کرد: شیخ عطار یکی از علمای اهل سنت که سوفی مشرب بوده است در کتاب تذکره الانبیا از امام صادق(ع) مطالب عجیبی را بیان می‌کنند که مختصرا به آن اشاره می‌کنم؛ او برای شروع سخن خویش درباره امام صادق علیه السلام می‌گوید: «آن سلطان ملت مصطفوی، آن برهان حجت نبوی، آن عامل صدیق، آن میوه دل انبیا و اولیا، آن وارث نبی، آن عارف عاشق جعفرصادق(ع).»
تقوا و علم امام صادق(ع) از منظر اهل سنت
پژوهشگر مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه درخصوص تقوا و عبادت امام صادق(ع) از نگاه علمای سنت اضافه کرد: در کتاب تمهید ابن عبد البر به نقل از مالک بن ابی عمیر در جلد دوم آورده است: «من امام صادق(ع) را ندیدم مگو بر سه خصلت؛ یا نمازگزار بود، یا روزه‌گیر بود و یا اینکه پیوسته قرآن می‌خواند و بدون طهارت از پیامبر اکرم(ص) حدیث نقل نمی‌کرد.
وی بیان کرد: به نقل از مالک بن ابی عمیر در کتاب تمهید آمده است: «من در یکی از سفر‌های حج با امام صادق(ع) همراه شدم و وقتی ایشان محرم شد و لبیک می‌گفت، حالت غش و بیهوشی بر حضرت عارض می‌شد و من تعجب کردم و از ایشان پرسیدم یابن رسول الله آیا باید این حال به شما عارض بشود یعنی در حالیکه می‌گویید لبیک و سعد یک باید اینجور غش کنید؟ و آن حضرت به او پاسخ دادند که بله وقتی من می‌گویم لبیک، می‌ترسم که مبادا خداوند متعال لبیک مرا نپذیرد.» اینها مطالبی است که تقوا و عبادت امام صادق علیه السلام را مطرح می‌کند و اهل سنت نیز به این مطالب اعتقاد دارند.
رفیعی گفت: ابن حبان بسطی در کتاب الثقات، جلد ششم اینگونه درباره امام صادق می‌گوید: «امام صادق (ع) از نظر فقه و علم و فضل از سادات اهل بیت(ع) بوده است.» یعنی در درجات بالای علم و فضل قرار داشته است؛ بهترین سخنی که در این رابطه گفته شده است، توسط ابوحنیفه، رئیس مذهب حنفیه گفته شده است و در کتاب الجواهر المضیئه جلد اول از وی اینگونه نقل شده است: «من هیچ‌کسی را فقیه‌تر و عالم‌تر از جعفربن محمد ندیدم.»
وی اضافه کرد: منصور دوانیقی یکی از خلفای عباسی برای اینکه جایگاه امام صادق (ع) را خدشه دار کند به ابوحنیفه سفارش می‌کند که ۴۰ سؤال سخت آماده کن و در یک جلسه که ما برپا می‌کنیم بیا و از حضرت بپرس و مثلا وی را در انظار مردم زیر سؤال ببر. ابوحنیفه نیز ۴۰ سؤال سخت را آماده کرد و در جلسه در حضور منصور دوانیقی که از حضرت پرسیدند به گونه‌ای پاسخ می‌دادند که نه تنها یک پاسخ بلکه براساس آرای سایر مذاهب نیز پاسخ را می‌دادند. ابوحنیفه که شاهد این نوع پاسخ‌دهی حضرت بودند، اینجا بود که متوجه شدند امام صادق(ع) بهترین و عالم‌ترین هستند که هیچ نمونه‌ای ندارند.»
رفیعی با اشاره به مرجعیت علمی امام صادق(ع) تصریح کرد: تمام امامان ما جانشینان پیامبر اکرم هستند، طبق حدیث ثقلین که پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «انی تارک فیکم الثقلین، کتاب الله و عترتی اهل بیتی..». یعنی دو منبع را پیامبر اسلام برای ما گذاشته است که مبنای مرجعیت علمی است. پس اگر به این دو متمسک شویم هیچ انحراف و گمراهی برای ما وجود نخواهد داشت. پس طبق فرموده رسول خدا همه اهل بیت(ع) برای ما مرجع علمی هستند. منتها امام صادق (ع) یکی شاخصه بسیار بارز دارد و آن هم این است که توانستند علم خودش را براساس قرآن و آموزه‌های نبوی منعکس کند و در اختیار مردم بگذارد و آن دانشگاهی را که تاسیس کرد توانست علمای زیادی را تربیت کند.
وی در پایان یادآور شد: ما وقتی به کتب حدیثی خود مراجعه می‌کنیم، راویان احادیث امام صادق(ع) از شاگردان حضرت هستند. همان‌گونه که اگر مردم سؤالی از حضرت داشتند هر یک را به یکی از شاگردانش رجوع می‌دادند تا پاسخ آنها را بدهد و بیشتر احادیث ما چه در کتاب کافی و چه در سایر کتب از امام صادق(ع) نقل شده است.
انتهای پیام
