بررسی عوارض ناشی از شیوع کرونا بر خانواده‌های ایرانی
یک روانشناس و درمانگر گفت: یافته‌های حاصل از مطالعات، نشان می‌دهد بیشترین مشکلاتی که خانواده ها در دوران کرونا با آن درگیر بوده‌اند شامل خستگی و فرسودگی به دلیل ادامه شرایط، اشکال در تعاملات والدین با فرزندان، آسیب دیدن قوانین و قاعده‌های زندگی خانوادگی و همچنین تغییر سبک زندگی سالم به سمت زندگی ناسالم است.
به گزارش ایکنا از قم، مهدیه حیدری‌زاد، روان‌درمانگر و روانشناس، شب گذشته، ۳۰ اردیبهشت‌ماه در کنفرانس بین‌المللی «رهیافت معنویت خداسو در مواجهه با بیماری کرونا» که به صورت مجازی برگزار شد، به ارائه مقاله «بررسی عوارض ناشی از شیوع ویروس کرونا بر خانواده‌ها و طراحی مقدماتی الگوی معنوی مدیریت خانواده برای اثرات ناشی از بحران کرونا بر سبک زندگی خانواده‌ها» پرداخت و گفت: پس از شیوع ویروس کرونا مشکلات روانشناختی متعدد و گسترده‌ای در سطح جهان ایجاد شد.
حیدری‌زاد اظهار کرد: پس از بررسی مقالات متعدد پژوهشگران دنیا و استفاده از نتایج آن‌ها متوجه مسائلی شدیم؛ برای مثال به نظر می‌رسد اولویت مشکل در کشورهای مختلف متفاوت است و راه‌حل‌های ارائه شده متناسب با فرهنگ همان کشور و اولویت مشکلات است و عموماً راه‌حل‌ها بموقت راهگشا بودند و در سبک زندگی جدید پایداری لازم برای حل مکشلات را فراهم نمی‌کردند.
وی افزود: این مشکلات منجر به شکل‌گیری پروتکل‌های فراوان برای کمک روانشناختی به خانواده‌ها شده است به همین علت به بررسی مشکلات ایجاد شده برای خانواده‌های ساکن تهران در اثر انتشار ویروس کرونا و تنظیم پروتکلی مناسب برای بیشترین مشکلاتی که خانواده‌ها با آن درگیر هستند پرداختیم.
این پژوهشگر حوزه روانشناسی بیان کرد: پرسشنامه‌ای با 7 عنوان کلی و 110 ریزعنوان ساختاریافته برای بررسی اثرات ناشی از شیوع کرونا و تغییر سبک زندگی افراد از طریق فضای مجازی در اختیار خانواده‌ها قرار دادیم که از تعداد 210 پرسشنامه تکمیل شده 177 پرسشنامه دارای اعتبار بوده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
حیدری‌زاد تصریح کرد: این یافته‌ها مبنای تهیه پروتکل برای مقابله با عوارض ناشی از شیوع و ماندگاری کرونا بر خانواده و رابطه والدین و فرزندان شد بدین منظور با تکیه بر مطالعات قبلی و بر اساس پروتکل درمان چند بعدی معنوی، یک برنامه کوتاه مدت به منظور مدیریت شرایط خانواده در پی انتشار ویروس کرونا تهیه شد.
وی گفت: بنابراین بر اساس منابع دینی، یافته‌های علمی و درمان چند بعدی معنوی که در آن از منابع دینی و یافته‌های بالینی برای کمک به خانواده‌ها استفاده شده است می‌توان نتیجه گرفت که مداخلات معنوی به ویژه فعالسازی نظام تشخیص‌گر درونی برای مدیریت وقایع خارج از کنترل کارآمد بوده و می‌توان بر اساس آن برنامه مدیریت خانواده تنظیم کرد.
پروتکل درمانی برای خانواده‌ها در زمان شیوع کرونا
این روانشناس ادامه داد: درمان چند بعدی معنوی شامل 4 حوزه ادراکی معاد، مبدأ، خود و هستی است و عقل یا نظام تشخیص‌گر درونی به عنوان مکانیسم منسجم‌کننده این ابعاد در نظر گرفته می‌شود بنابراین با توجه به اصول حاکم بر این مدل پروتکلی برای خانواده‌ها در زمان تغییرات سبک زندگی به علت عوارض ناشی از ویروس کرونا طراحی شد.
مرحله اول؛ ارزیابی مشکلات
وی با اشاره به اینکه این روش شامل چند مرحله است، افزود: در مرحله اول، بیشترین مشکلات خانواده مورد ارزیابی قرار می‌گیرد که به واسطه پرسشنامه این کار انجام می‌شود، پس از اطلاع خانواده از مدل درمان اولین مرحله رسمی مداخله انجام می‌شود که طی آن مدلی که خانواده بر آن اساس به مدیریت می‌پردازند بررسی می‌شود و مدل خانواده درمانی سیستمی چند بعدی معنوی به خانواده‌ها ارائه می‌شود.
مرحله دوم؛ تصحیح الگوی ارتباطی خانواده
حیدری‌زاد گفت: در مرحله دوم، مشکلات مربوط به این حوزه با خانواده‌ها کشف و استخراج می‌شود و تغییرات لازم برای سبک تعاملات خانواده برنامه‌ریزی می‌شوند؛ از این رو تنظیم نقش‌ها در سیستم خانواده اولین گام مؤثر مداخله معنوی قرار گرفته است زیرا بر اساس قوانین حاکم بر سیستم به‌ویژه این قانون که هر جزء بر کل اثرگذار است و همچنین نقش خانواده به عنوان عامل زنجیره‌ساز اهمیت نیاز اصلاح بستر خانواده برای تغییرات لازم به خوبی خود را نشان می‌دهد.
وی افزود: به واسطه این الگو، مشکلاتی از قبیل مدیریت رسانه، خستگی روانی ناشی از مشکلات قرنطینه، مشکلات در تعاملات والدین با فرزندان، مشکلات در قوانین وضع شده والدین برای فرزندان و انجام وظایف کودکان از سوی والدین برای جلوگیری از تنش مرتفع می‌شود.
مرحله سوم؛ فعالسازی بعد معنوی پندازه‌زدایی
پژوهشگر حوزه روانشناسی و درمان معنوی بیان کرد: مرحله سوم عبارت است از فعالسازی بعد معنوی پنداره‌زدایی از مفهوم معنویت و به والدین کمک می‌کند تا عمل خود را برای کسب بهترین عمل تنظیم کنند.
وی با اشاره به اینکه عمل هر انسانی در حقیقت هویت او را می‌سازد، تأکید کرد: در مدل چند بعدی درمانی، معنویت تنظیم عمل بین مبدأ و معاد معرفی می‌شود بنابراین خانواده‌ها تنظیم عمل خودشان را در رابطه با فرد و اجرای آن چیزی که در ذهن برای انجام آن تصمیم می‌گیرند لازم است که پیش از شروع انجام آن عمل بدانند که چرا این کار را انجام می‌دهند و نیت انجام عمل را درک کرده و بدانند که با انجام آن عمل به چه هدفی می‌رسند.
حیدری‌زاد گفت: در حالت متعالی‌تر اگر والدین در زمان انتخاب بهترین عمل که نیت و هدف را مورد نظر قرار می‌گیرند، خدا را در نظر بگیرند نتایج تغییر کرده و حالت متفاوتی را تجربه می‌کنند بنابراین در این مرحله ما به خانواده کمک می‌کنیم که در زمان انتخاب عمل به مبدأ و معاد (خدا) توجه داشته باشند و عمل هوشمند و معناداری برای تربیت فرزند انتخاب کنند.
مرحله چهارم؛ فعالسازی عقل طبیعی والدین و کودک
وی اظهار کرد: مرحله چهارم شامل فعالسازی عقل طبیعی والدین و کودک است به این معنا که در این مرحله از درمان، خانواده‌ها با استفاده از استعاره جزیره به نظام تشخیص‌گر درونی و عقل طبیعی اعتماد می‌کنند علاوه بر آن موانع کنش عقل طبیعی والدین استخراج شده و قوانین حاکم بر عقل به آن‌ها داده می‌شود پس از هوشیاری، اعتماد و فعالسازی عقل طبیعی برای والدین توجه آن‌ها به نظام تشخیص‌گر درونی در مرود کودکان آن‌ها نیز جلب می‌شود.
مرحله پنجم؛ طراحی تغییرات متناسب با خانواده
این روانشناس، طراحی تغییرات متناسب با خانواده مبتنی بر عقل طبیعی با توجه به موانع عقل طبیعی را به عنوان مرحله پنجم این پروتکل درمانی مطرح کرد و ادامه داد: هیجان و یادگیری دو مانع اصلی عقل طبیعی هستند و در این مرحله به والدین آموزش داده می‌شود که هم به خودشان و هم به فرزندان کمک کنند تا با مدیریت هیجان عوارض هیجانی ناشی از شرایط ویروس کرونا را کنترل و همچنین با مدیریت ذهن خویش عقل طبیعی را فعال‌تر نگه دارند.
وی تصریح کرد: به همین علت راه‌های مدیریت ذهن اعم از دوری از تفکرات منفی، نحوه پرسش‌گری مناسب، هدایت خودگویی متناسب با عقل طبیعی و بررسی فکر با توجه به قواعد حاکم بر عقل طبیعی به والدین آموزش داده می‌شود و برای مدیریت هیجان راهکارهایی از قبیل بیان احساس، تخلیه هیجانی، بررسی مسائل و مشکلات ناشی از کاهش ارتباط عاطفی، برقراری تماس اجتماعی ایمن و آموزش صحبت درباره هیجانات به آن‌ها ارائه می‌شود.
مرحله ششم؛ کمک به کودکان به منظور مدیریت و کاهش استرس
حیدری‌زاد گفت: مرحله ششم این پروتکل عبارت‌اند از کمک به کودکان به‌منظور مدیریت و کاهش استرس و تکنیک‌هایی از قبیل توجه به حیطه انتخاب و اختیار فعلی، نجات سبک زندگی در تعامل با خانواده، بیرون‌ریزی، بیان فکر، افزایش خلاقیت، پرت کردن، کنار کشیدن از رقابت‌های استرس‌زا، خودآرام‌سازی و تنش‌زدایی در این مرحله به کار گرفته می‌شود، انتظار می‌رود به کمک این روش‌ها بچه‌ها به مدیریت اضطراب خود به‌صورت خاص بپردازند.
مرحله پایانی؛ جلسات پیگیری و پیشگیری از عود
وی مرحله پایانی این پروتکل را جلسات پیگیری و پیشگیری از عود دانست و افزود: در این پروتکل تلاش ما بر این است که با توجه به لیست مشکلات عمده جامعه هدف بتوانیم راه حل را در اختیار خانواده‌ها قرار دهیم.
حیدری‌زاد اظهار کرد: یافته‌های مقاله نشان می‌دهد که بیشترین مشکلاتی که خانواده با آن درگیر بوده‌اند شامل خستگی و فرسودگی والدین به دلیل ادامه شرایط ناشی از ویروس کرونا، اشکال در تعاملات والدین با فرزندان، آسیب دیدن قوانین و قاعده‌های زندگی خانوادگی به واسطه شرایط ناشی از کرونا و همچنین تغییر سبک زندگی سالم به سمت زندگی ناسالم است.
انتهای پیام
