شخصیت لقمان در پس اختلاف نظرهای تاریخی
عضو هیئت علمی دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی با اشاره به نظرات مختلف در رابطه با شخصیت لقمان در قرآن، گفت: خداوند قصد کنکاش تاریخی در رابطه با شخصیت لقمان را ندارد، سعی بر این است تا گلچینی از وجوه شخصیتی به‌منظور هدایت سایر انسان‌ها مطرح شود.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، علیرضا آزاد، عضو هیئت علمی دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد روز گذشته، هشتم اردیبهشت‌ماه در جلسه تفسیر كاربردی این دانشگاه که به‌صورت مجازی برگزار شد، گفت: در رابطه با شخصیت جناب لقمان، خرافاتی عنوان شده است، در دوران معاصر کتابی با عنوان «امثال لقمان» منتشر شد که به جای واقعیت‌ها امور نیک در قالب غیر واقعیت‌ها مطرح شد، البته نسبت به شخصیت امام صادق(ع) نیز چنین اثری پیش از این منتشر شده بود.
نظرات غیرواقع‌گرایانه از دین و معنویت
آزاد ادامه داد: از دیگر اقوالی که در کنار سایر اقوال آمده این است که بعضی معتقدند شخصی به نام لقمان وجود خارجی و حقیقی نداشته، حال سؤال این است که چرا اسم او در قرآن و اشعار عرب آمده؟ معتقدان به این قول می‌گویند قرآن و سایر ادیان زبان واقع‌گرا ندارند، می‌گویند ادیان آمده‌اند که انسان‌ها را به‌سوی معنویت، اخلاق و زندگی سعادتمندانه هدایت کنند و ممکن است که داستان‌های غیرواقعی به‌منظور تربیت انسان آمده باشد.
عضو هیئت علمی دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد اظهار کرد: در فضای تمدن اسلامی تا دوره معاصر نظریه غیرواقع‌گرایانه چندان مطرح نبود و در دوره معاصر بعضی از روشنفکران جهان اسلام مایل به مطرح کردن این نظریه در رابطه با قصص انبیاء، آیات معاد و موضوعات دیگر قرآن شدند. آنان می‌گویند لقمان مظهر حکمت انسان است و به نحوی می‌خواهند شخصیت لقمان را به مباحث عرفانی، تمثیلی و باطنی تأویل کنند و می‌گویند لقمان مظهر حکمت انسان است که جایگاه رفیعی نسبت به دیگر قوای انسانی دارد.
آزاد با تشریح نظریات غیر واقع‌گرایانه در رابطه با برخی آیات و معارف قرآن، تصریح کرد: چنین افرادی می‌گویند هر کس در درون خود یک لقمان با خصلت‌های خوب دارد، چنانکه در درون خود یک ابولهب با شخصیت پلید داشته و باید آن را سرکوب کند، چنین افرادی به پندهای لقمان اینگونه نگاه می‌کنند، البته برخی دستاوردهای باستان‌شناسی نیز باعث شده تا آنان به چنین نظریاتی معتقد شوند؛ چرا که ممکن است با فرض واقعیت این داستان‌ها، دلیل مستندی براساس فعالیت‌های باستان‌شناسی و زمین‌شناسی پیدا نشود و تطابق عینی نداشته باشد.
بی‌پروایی در غیرواقعی خواندن قرآن
وی با اشاره به تأویلات عرفانی در رابطه با آیات قرآن افزود: در این رابطه باید کمی محتاطانه رفتار کرد و نمی‌توان با قاطعیت گفت که آنچه در قرآن بیان شده است، مبتنی بر واقعیات نیست، علوم درحال پیشرفت هستند و در رابطه با برخی دستاوردهای علمی مانند نتایج باستان‌شناسی نمی‌توان چنین بی‌پروا نظر داد.
آزاد بیان کرد: از دیگر مسائلی که در رابطه با شخصیت لقمان مطرح شده است محل تدفین و قبر اوست. مسجدی واقع در یک شهر فلسطینی به‌عنوان محل قبر لقمان البته با وجود اختلاف نظرهایی مطرح می‌شود، البته این اختلاف نظرها در رابطه با محل دفن شخصیت‌هایی مانند حضرت علی(ع) و یوسف پیامبر نیز مطرح شده است.
عضو هیئت علمی دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی گفت: خداوند قصد کنکاش تاریخی در رابطه با شخصیت لقمان و بسیاری از شخصیت‌های مطرح در قرآن را ندارد، سعی بر این است تا گلچینی از وجوه شخصیتی به‌منظور هدایت سایر انسان‌ها مطرح باشد، گاهی تعمد در عدم بیان جزئیات دارد؛ چرا که اهمیتی در آن جزئیات نیست.
وی اضافه کرد: نظریات در رابطه با شخصیت لقمان چنان متقن نیست که بتوانیم بگوییم کدام نظریه نسبت به سایر اقوال مطرح صحیح‌تر به نظر می‌رسد، این مسئله چندان مهم نیست و مهم این است که انسان حکمت‌های لقمان را دریابد، شاید هم امروزه ما از پس اقوال تاریخی و داستان‌ها هرگز نتوانیم بفهمیم که او چه کسی بوده است، اما همه این‌ها باعث نمی‌شود که ما از درایت و حکمت او بی‌بهره بمانیم.
آزاد بیان کرد: ادیان از پس از اقوال تاریخی به ما رسیده‌اند و به همین منظور ممکن است اختلاف نظرهایی وجود داشته باشد و مسائلی در هاله‌ای از ابهام باشد و ما صرفاً بتوانیم قول قوی‌تر را انتخاب کنیم، متن مقدس بدون تحریف لفظی ما رسیده اما معنای آن را ما در فهم‌های تاریخی خود داریم، ممکن است این داده‌های تاریخی متغیر باشد و از این جهت در بیان امر تاریخی در رابطه با تفسیر کلام خدا باید کمی احتیاط کرد.
انتهای پیام
