توليد آثار علمی پرمحتوا درباره امام رضا(ع) پشتوانه غنای آثار فرهنگی است
گروه انديشه: توليد آثار علمی پرمحتوا درباره امام رضا(ع) سبب می‌شود هنرمندان و دست‌اندركاران امور فرهنگی بتوانند از ماحصل تلاش و مجاهدت پژوهشگران بهره برده و به موضوعات سطحی و تكراری بسنده نكنند و دست به نوآوری‌های پرمحتوا با تكيه بر ايده‌های علمی بزنند.
به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، همايش علمی ـ پژوهشی «امام رضا(ع)؛ اديان، مذاهب و فرق» امروز، دوم مهرماه، با حضور سيد محمد حسينی، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامی، مهدی محقق، رئيس مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران ـ دانشگاه مك گيل، سيد احسان قاضی‌زاده هاشمی، مديركل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران و جمعی از اساتيد حوزه و دانشگاه و طلاب و دانشجويان و علاقه‌مندان به امام رضا(ع) در تالار علامه امينی دانشگاه تهران آغاز به كار كرد.
سيدمحمد حسينی با تشكر از دست‌اندركاران و اساتيدی كه در حوزه اجرا و نگاشتن مقالات علمی به برگزاری هر چه باشكوه‌تر اين همايش كمك كردند، گفت: دهه اول ذيقعده ايام بسيار مباركی است كه با ولادت حضرت معصومه(س) آغاز می‌شود، ششم ذيقعده ولادت حضرت احمد بن موسی شاهچراغ را داريم و اين دهه با ولادت با سعادت حضرت امام رضا(ع) به پايان می‌رسد و حضور اين بزرگواران در كشور اسلامی ما غنيمتی است كه می‌توان گفت همه از بركت سفر امام رضا(ع) بوده است.
وزير فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به حضور پررنگ دانشگاهيان در جلسات متعددی كه به مناسبت همين ايام در سراسر كشور برگزار می‌شود، عنوان كرد: ما امسال در 68 موضوع 888 برنامه‌هايی را در دست اجرا داريم كه اين همايش يكی از اين برنامه‌ها در سراسر كشور و همچنين خارج از كشور است.
وی با بيان اين كه كارهای علمی فراوان و درخور توجهی انجام شده و يا در دست انجام است، اظهار كرد: در 9 سال گذشته اقدامات خوبی انجام شده و زمينه برای برداشتن گام‌های بلندتری فراهم شده است كه يكی از اين كارهای اساسی تدوين «دانش‌نامه امام رضا(ع)» در 2 هزار و 500 مدخل است كه مدخل‌يابی شده و كار ارزشمندی است كه اميدواريم تا سال آينده چند مجلد از آن منتشر شود و كارهای عمده متعدد ديگری نيز در دست تهيه است كه به زبان‌های مختلف چاپ و منتشر خواهد شد.
حسينی با بيان اين كه اين كارهای علمی دست‌مايه خوبی برای ديگر رشته‌ها و توليدات فرهنگی خواهد بود، افزود: توليد آثار علمی درباره امام رضا(ع) سبب می‌شود كه هرساله بر غنای جشنواره بين‌المللی امام رضا(ع) افزوده شود و هنرمندان و دست‌اندركاران امور فرهنگی بتوانند از ماحصل تلاش و مجاهدت پژوهشگران بهره بگيرند و به موضوعات سطحی و تكراری بسنده نكنند و بتوانند دست به نوآوری‌های پرمحتوا با تكيه بر ايده‌های علمی بزنند.
وی در ادامه با اشاره به اين كه اديان الهی همواره بر حاكم بودن عقلانيت بر فضای جامعه تأكيد داشته‌اند، خاطرنشان كرد: اگر چنين فضايی بر جامعه حاكم شود حق به نحو روشن‌تری جلوه خواهد كرد و مردم در پی سخن درست خواهند رفت، در حالی كه در فضای غبارآلود و پر از هياهو و جنجال و مشوش با هيجانات، نمی‌توان سخن حق را به درستی تشخيص داد و توصيه ائمه(ع) نيز هميشه بر اين بوده است و ايشان در برخورد با مخالفان خود نيز بر همين سبيل با آنان مواجه می‌شدند و همواره سعی داشتند در فضايی آرم و براساس منطق و استدلال به مباحثه با معتقدان به ساير اديان و فرق بپردازند.
حسينی افزود: ائمه(ع) در مناظرات و مواجهات خود با مخالفان، اغلب با فرض صحت سخن طرف مقابل از او درباره دليل و نتايج سخن او می‌پرسيدند. اين همان الگويی است كه در قرآن و در احتجاجات پيامبران با مردم شاهد آن هستيم. بنابراين همواره تأكيدی بر گفت‌وگو و منطق و استدلال در اين مواجهه‌ها به چشم می‌خورد و بسياری از اوقات اين پيشوايان از مشتركات آغاز می‌كنند تا مبنايی برای سخن گفتن ايجاد شود.
وی با اشاره به اين كه در مسائل فكری، دستورالعمل و تحميل، كارگر نيست، گفت: در اين زمينه بايد قانع شدن و متقاعد كردن طرف مقابل و رسيدن او به باور درونی را در نظر داشت. خداوند نيز نخواسته است كه انسان‌ها به اجبار ايمان آورند. خداوند راه حق و باطل را نمايانده است و اراده تشريعی او بر هدايت انسان‌هاست اما اراده تكوينی به اين تعلق نگرفته كه انسان‌ها، همه بالاجبار در مسير هدايت قرار گيرند.
وزير فرهنگ و ارشاد اسلامی با بيان اين كه ادب برخورد با مخالفان در قرآن و سيره پيشوايان و بزرگان ما مورد تأكيد بوده است، اظهار كرد: البته اسلام همه جا بر صلح تأكيد نمی‌كند و در مواضعی نيز از برائت سخن می‌گويد كه در جای خود محفوظ است، اما در برخورد با توده مردم و عامه مردم، اصل بر اين است كه بايد از تحميل امر به آنان حذر كرد و با منطق و استدلال با آنان سخن گفت و اين گونه نيست كه به خاطر اين كه افرادی به كج‌راهه می‌روند می‌توان هرگونه با آنان برخورد كرد.
حسينی ادامه داد: در آيات قرآن بيان شده كه به معبود ديگران و آن چه كه آنان به آن اعتقاد دارند دشنام و ناسزا نگوييد و زمينه را برای شنيده شدن حرف خود از بين نبريد بلكه در اين صورت ديگران را به دشنام و ناسزا برمی‌انگيزيد و مقدمه معصيتی را فراهم كرده‌ايد. و در روايات نيز توصيه شده است كه درنهايت به وصف اوضاع و احوال و عقايد گروه مقابل كفايت كنيد و حتی در صورت امكان آنان را دعا كنيد تا هدايت بيابند و در مسير حق قرار بگيرند.
وی همچنين با اشاره به دوران زندگی پربركت امام رضا(ع) گفت: اين زمان، دوران اوج مباحث فكری و انديشه‌ای است و بعضی آن زمان را اوج نهضت ترجمه نيز دانسته‌اند. در اين دوران كتاب‌های متعددی به زبان عربی ترجمه شد كه هم اثرات مثبت داشت و هم گاهی اوقات زمينه آشفته شدن اذهان را فراهم می‌كرد. در اين شرايط امام(ع) با فرقه‌ها و نحله‌های متعددی نيز مواجه بودند كه برخی بر حديث و برخی بر عقلانيت افراطی تأكيد داشتند. همچنين در بين شيعيان نيز چندين فرقه پديد آمده بود.
حسينی افزود: امام در چنين فضای متشتتی برای ترويج مكتب حق بر وحدت پای فشردند و به همين منظور گاه اقدام به مسافرت می‌كردند و در برخوردهای خود همواره كوشيدند كه راه سفسطه و مغلطه را سد كنند و با روش‌های منطقی و عقلانی به ارزيابی نظرات رقيب بپردازند.
وزير فرهنگ و ارشاد اسلامی در پايان خاطرنشان كرد: تأكيد مقام معظم رهبری در شرايط كنونی نيز بر اساس همين الگوست و ما معتقديم صورت مسائل را نمی‌توان پاك كرد بلكه بايستی در فضايی آرام و علمی به مسائل مبتلا به فكری و عقيدتی پرداخته شود.
در ادامه اين جلسه قاضی‌زاده، مدير كل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران و رئيس همايش با بيان اين كه موضوع اديان، مذاهب و فرق موضوع ويژه‌ای در زندگی حضرت امام رضا(ع) است، اظهار كرد: با توجه به فتوحات گسترده‌ای كه جهان اسلام در آن عصر داشت، نقش امام رضا(ع) برای توسعه و بسط فرهنگ شيعی نقشی غيرقابل انكار است.
قاضی‌زاده افزود: شايد در آن زمان عباسيان فكر می‌كردند كه با دور كردن امام(ع) از حجاز و نقطه ثقل اسلام فضای بهتری برای حكمرانی خود فراهم می‌كنند اما اين امر نتيجه‌ای عكس داد و حضور امام(ع) در خراسان، در توسعه و بسط فرهنگ شيعی نقش ويژه‌ای داشت و در همان ايام مناظرات گفت‌وگوها و نحوه برخورد ايشان با علمای ساير اديان، فرق و نحل نقش مثبتی در گسترش فرهنگ اسلامی ايفا كرد.
وی با بيان اين كه اين نحوه برخورد همان چيزی است كه امروز بايد از سوی ما مورد توجه قرار گيرد، خاطرنشان كرد: با اين همه هجمه‌‌ها، توهين‌ها، تهمت‌ها و نفی ارزش‌های دينی و الهی كه نسبت به جهان اسلام به وجود آمده است، ما به عنوان شيعيان واقعی موظف به رفتار مبتنی بر عقلانيت و گفت‌وگو هستيم و در عين حال اگر چنانچه تفاوت‌های دينی و ديدگاهی و يا نقدهای دينی يا علمی داريم آن را در قالب يك ديالوگ دينی بيان می‌كنيم و هيچ‌گاه خود را به هتك حرمت ساير اديان نخواهيم آلود تا خود را اثبات كنيم.
همچنين در ادمه اين برنامه حسين مفتخری، دبير علمی همايش به سخنرانی پرداخت و عنوان كرد: با توجه به اين كه موضوع همايش ماهيتی چندرشته‌ای دارد، اعضای هيئت علمی تلاش كردند در تركيب مقالات و سخنرانی‌ها تنوعی از موضوعات كلامی، تاريخی و عرفانی را گنجانده شود و از همين رو سخنرانی‌ها و مقالات توسط استادانی از رشته‌های تاريخ، علوم قرآن و حديث، عرفان و ادبيات تنظيم و تأليف شده است.
وی افزود: البته در بين مقالات رسيده به موضوع مناظرات و مباحثات امام رضا(ع) با ساير ملل و نحل توجه بيشتری شده است اما ملاك گزينش و داوری، نوآوری، چارچوب علمی و حتی‌المقدور اجتناب از طرح مطالب تكراری بوده است، لذا از بين 113 اثر اعم از چكيده و اصل مقاله و پس از داوری، نهايتاً 14 مقاله جهت انجام سخنرانی و چاپ در مجموعه مقالات همايش برگزيده شد.
مفتخری با اشاره به ويژگی‌ها و مختصات اين همايش نسبت به ساير برنامه‌های مشابه گفت: انتخاب سخنرانی‌ها بر اساس داوری متن مقالات، انتشار مجموعه مقالات همزمان با همايش، سطح بالای سخنرانی‌های همايش و سفارش مقاله با هدف ارتقای سطح علمی همايش از نكاتی بوده كه در اين همايش مد نظر قرار گرفته است تا همايشی درخور نام حضرت رضا(ع) برگزار شود و از درافتادن به ورطه فعاليت‌های سطحی و كليشه‌ای اجتناب شود و اميدواريم كه جامعه علمی از بركات اين همايش برخوردار شوند.
يادآور می‌شود همايش «امام رضا(ع)؛ اديان، مذاهب و فرق» كه امروز، يكشنبه، دوم مهرماه، در سالن علامه امينی دانشگاه تهران در حال برگزاری است به عنوان محور علمی پژوهشی جشنواره رضوی توسط اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران و با همكاری پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات و دبيرخانه جشنواره بين‌المللی رضوی برگزار می‌شود.
سيدمحمد حسينی با تشكر از دست‌اندركاران و اساتيدی كه در حوزه اجرا و نگاشتن مقالات علمی به برگزاری هر چه باشكوه‌تر اين همايش كمك كردند، گفت: دهه اول ذيقعده ايام بسيار مباركی است كه با ولادت حضرت معصومه(س) آغاز می‌شود، ششم ذيقعده ولادت حضرت احمد بن موسی شاهچراغ را داريم و اين دهه با ولادت با سعادت حضرت امام رضا(ع) به پايان می‌رسد و حضور اين بزرگواران در كشور اسلامی ما غنيمتی است كه می‌توان گفت همه از بركت سفر امام رضا(ع) بوده است.
وزير فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به حضور پررنگ دانشگاهيان در جلسات متعددی كه به مناسبت همين ايام در سراسر كشور برگزار می‌شود، عنوان كرد: ما امسال در 68 موضوع 888 برنامه‌هايی را در دست اجرا داريم كه اين همايش يكی از اين برنامه‌ها در سراسر كشور و همچنين خارج از كشور است.
وی با بيان اين كه كارهای علمی فراوان و درخور توجهی انجام شده و يا در دست انجام است، اظهار كرد: در 9 سال گذشته اقدامات خوبی انجام شده و زمينه برای برداشتن گام‌های بلندتری فراهم شده است كه يكی از اين كارهای اساسی تدوين «دانش‌نامه امام رضا(ع)» در 2 هزار و 500 مدخل است كه مدخل‌يابی شده و كار ارزشمندی است كه اميدواريم تا سال آينده چند مجلد از آن منتشر شود و كارهای عمده متعدد ديگری نيز در دست تهيه است كه به زبان‌های مختلف چاپ و منتشر خواهد شد.
حسينی با بيان اين كه اين كارهای علمی دست‌مايه خوبی برای ديگر رشته‌ها و توليدات فرهنگی خواهد بود، افزود: توليد آثار علمی درباره امام رضا(ع) سبب می‌شود كه هرساله بر غنای جشنواره بين‌المللی امام رضا(ع) افزوده شود و هنرمندان و دست‌اندركاران امور فرهنگی بتوانند از ماحصل تلاش و مجاهدت پژوهشگران بهره بگيرند و به موضوعات سطحی و تكراری بسنده نكنند و بتوانند دست به نوآوری‌های پرمحتوا با تكيه بر ايده‌های علمی بزنند.
وی در ادامه با اشاره به اين كه اديان الهی همواره بر حاكم بودن عقلانيت بر فضای جامعه تأكيد داشته‌اند، خاطرنشان كرد: اگر چنين فضايی بر جامعه حاكم شود حق به نحو روشن‌تری جلوه خواهد كرد و مردم در پی سخن درست خواهند رفت، در حالی كه در فضای غبارآلود و پر از هياهو و جنجال و مشوش با هيجانات، نمی‌توان سخن حق را به درستی تشخيص داد و توصيه ائمه(ع) نيز هميشه بر اين بوده است و ايشان در برخورد با مخالفان خود نيز بر همين سبيل با آنان مواجه می‌شدند و همواره سعی داشتند در فضايی آرم و براساس منطق و استدلال به مباحثه با معتقدان به ساير اديان و فرق بپردازند.
حسينی افزود: ائمه(ع) در مناظرات و مواجهات خود با مخالفان، اغلب با فرض صحت سخن طرف مقابل از او درباره دليل و نتايج سخن او می‌پرسيدند. اين همان الگويی است كه در قرآن و در احتجاجات پيامبران با مردم شاهد آن هستيم. بنابراين همواره تأكيدی بر گفت‌وگو و منطق و استدلال در اين مواجهه‌ها به چشم می‌خورد و بسياری از اوقات اين پيشوايان از مشتركات آغاز می‌كنند تا مبنايی برای سخن گفتن ايجاد شود.
وی با اشاره به اين كه در مسائل فكری، دستورالعمل و تحميل، كارگر نيست، گفت: در اين زمينه بايد قانع شدن و متقاعد كردن طرف مقابل و رسيدن او به باور درونی را در نظر داشت. خداوند نيز نخواسته است كه انسان‌ها به اجبار ايمان آورند. خداوند راه حق و باطل را نمايانده است و اراده تشريعی او بر هدايت انسان‌هاست اما اراده تكوينی به اين تعلق نگرفته كه انسان‌ها، همه بالاجبار در مسير هدايت قرار گيرند.
وزير فرهنگ و ارشاد اسلامی با بيان اين كه ادب برخورد با مخالفان در قرآن و سيره پيشوايان و بزرگان ما مورد تأكيد بوده است، اظهار كرد: البته اسلام همه جا بر صلح تأكيد نمی‌كند و در مواضعی نيز از برائت سخن می‌گويد كه در جای خود محفوظ است، اما در برخورد با توده مردم و عامه مردم، اصل بر اين است كه بايد از تحميل امر به آنان حذر كرد و با منطق و استدلال با آنان سخن گفت و اين گونه نيست كه به خاطر اين كه افرادی به كج‌راهه می‌روند می‌توان هرگونه با آنان برخورد كرد.
حسينی ادامه داد: در آيات قرآن بيان شده كه به معبود ديگران و آن چه كه آنان به آن اعتقاد دارند دشنام و ناسزا نگوييد و زمينه را برای شنيده شدن حرف خود از بين نبريد بلكه در اين صورت ديگران را به دشنام و ناسزا برمی‌انگيزيد و مقدمه معصيتی را فراهم كرده‌ايد. و در روايات نيز توصيه شده است كه درنهايت به وصف اوضاع و احوال و عقايد گروه مقابل كفايت كنيد و حتی در صورت امكان آنان را دعا كنيد تا هدايت بيابند و در مسير حق قرار بگيرند.
وی همچنين با اشاره به دوران زندگی پربركت امام رضا(ع) گفت: اين زمان، دوران اوج مباحث فكری و انديشه‌ای است و بعضی آن زمان را اوج نهضت ترجمه نيز دانسته‌اند. در اين دوران كتاب‌های متعددی به زبان عربی ترجمه شد كه هم اثرات مثبت داشت و هم گاهی اوقات زمينه آشفته شدن اذهان را فراهم می‌كرد. در اين شرايط امام(ع) با فرقه‌ها و نحله‌های متعددی نيز مواجه بودند كه برخی بر حديث و برخی بر عقلانيت افراطی تأكيد داشتند. همچنين در بين شيعيان نيز چندين فرقه پديد آمده بود.
حسينی افزود: امام در چنين فضای متشتتی برای ترويج مكتب حق بر وحدت پای فشردند و به همين منظور گاه اقدام به مسافرت می‌كردند و در برخوردهای خود همواره كوشيدند كه راه سفسطه و مغلطه را سد كنند و با روش‌های منطقی و عقلانی به ارزيابی نظرات رقيب بپردازند.
وزير فرهنگ و ارشاد اسلامی در پايان خاطرنشان كرد: تأكيد مقام معظم رهبری در شرايط كنونی نيز بر اساس همين الگوست و ما معتقديم صورت مسائل را نمی‌توان پاك كرد بلكه بايستی در فضايی آرام و علمی به مسائل مبتلا به فكری و عقيدتی پرداخته شود.
در ادامه اين جلسه قاضی‌زاده، مدير كل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران و رئيس همايش با بيان اين كه موضوع اديان، مذاهب و فرق موضوع ويژه‌ای در زندگی حضرت امام رضا(ع) است، اظهار كرد: با توجه به فتوحات گسترده‌ای كه جهان اسلام در آن عصر داشت، نقش امام رضا(ع) برای توسعه و بسط فرهنگ شيعی نقشی غيرقابل انكار است.
قاضی‌زاده افزود: شايد در آن زمان عباسيان فكر می‌كردند كه با دور كردن امام(ع) از حجاز و نقطه ثقل اسلام فضای بهتری برای حكمرانی خود فراهم می‌كنند اما اين امر نتيجه‌ای عكس داد و حضور امام(ع) در خراسان، در توسعه و بسط فرهنگ شيعی نقش ويژه‌ای داشت و در همان ايام مناظرات گفت‌وگوها و نحوه برخورد ايشان با علمای ساير اديان، فرق و نحل نقش مثبتی در گسترش فرهنگ اسلامی ايفا كرد.
وی با بيان اين كه اين نحوه برخورد همان چيزی است كه امروز بايد از سوی ما مورد توجه قرار گيرد، خاطرنشان كرد: با اين همه هجمه‌‌ها، توهين‌ها، تهمت‌ها و نفی ارزش‌های دينی و الهی كه نسبت به جهان اسلام به وجود آمده است، ما به عنوان شيعيان واقعی موظف به رفتار مبتنی بر عقلانيت و گفت‌وگو هستيم و در عين حال اگر چنانچه تفاوت‌های دينی و ديدگاهی و يا نقدهای دينی يا علمی داريم آن را در قالب يك ديالوگ دينی بيان می‌كنيم و هيچ‌گاه خود را به هتك حرمت ساير اديان نخواهيم آلود تا خود را اثبات كنيم.
همچنين در ادمه اين برنامه حسين مفتخری، دبير علمی همايش به سخنرانی پرداخت و عنوان كرد: با توجه به اين كه موضوع همايش ماهيتی چندرشته‌ای دارد، اعضای هيئت علمی تلاش كردند در تركيب مقالات و سخنرانی‌ها تنوعی از موضوعات كلامی، تاريخی و عرفانی را گنجانده شود و از همين رو سخنرانی‌ها و مقالات توسط استادانی از رشته‌های تاريخ، علوم قرآن و حديث، عرفان و ادبيات تنظيم و تأليف شده است.
وی افزود: البته در بين مقالات رسيده به موضوع مناظرات و مباحثات امام رضا(ع) با ساير ملل و نحل توجه بيشتری شده است اما ملاك گزينش و داوری، نوآوری، چارچوب علمی و حتی‌المقدور اجتناب از طرح مطالب تكراری بوده است، لذا از بين 113 اثر اعم از چكيده و اصل مقاله و پس از داوری، نهايتاً 14 مقاله جهت انجام سخنرانی و چاپ در مجموعه مقالات همايش برگزيده شد.
مفتخری با اشاره به ويژگی‌ها و مختصات اين همايش نسبت به ساير برنامه‌های مشابه گفت: انتخاب سخنرانی‌ها بر اساس داوری متن مقالات، انتشار مجموعه مقالات همزمان با همايش، سطح بالای سخنرانی‌های همايش و سفارش مقاله با هدف ارتقای سطح علمی همايش از نكاتی بوده كه در اين همايش مد نظر قرار گرفته است تا همايشی درخور نام حضرت رضا(ع) برگزار شود و از درافتادن به ورطه فعاليت‌های سطحی و كليشه‌ای اجتناب شود و اميدواريم كه جامعه علمی از بركات اين همايش برخوردار شوند.
يادآور می‌شود همايش «امام رضا(ع)؛ اديان، مذاهب و فرق» كه امروز، يكشنبه، دوم مهرماه، در سالن علامه امينی دانشگاه تهران در حال برگزاری است به عنوان محور علمی پژوهشی جشنواره رضوی توسط اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران و با همكاری پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات و دبيرخانه جشنواره بين‌المللی رضوی برگزار می‌شود.
مطالب مرتبط
