جامعه منتظر و چالش‌های پیش‌رو/ ۱
انتظار برای موعود باعث قبولی دیگر اعمال شیعیان می‌شود
براساس روایات اسلامی، انتظار قائم(عج) از ضروریات و شرط پذیرش دیگر اعمال است.
حجت‌الاسلام والمسلمین عیسی عیسی‌زاده، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم، در بخش اول یادداشتی که با عنوان «جامعه منتظر و چالش‌های پیش‌رو» در اختیار ایکنای قم قرار داده است، نوشت:
اعتقاد به ظهور حضرت ولی‌عصر، حجت‌بن الحسن العسکری، مهدی موعود(عج) یکی از اصول اساسی اعتقاد اسلامی است. در روایات اسلامی به طور متواتر مطرح شده است که روزی فرا می‌رسد امام قائم در حالیکه جهان پر از ستم شده است با قیام خود، جهان را از عدل و داد پر می‌کند و از سویی دیگر براساس وعده الهی، خداوند سرنوشت هیچ قومی و ملتی را تغییر نمی‌دهد مگر آنکه خودشان بخواهند «اِنَّ اللهَ لایُغَیِّرُما بِقَومٍ حتّی یُغَیِّرُواما بِاَنفُسِهم»(سوره رعد/ آیه ۱۱) این سنت الهی مبتنی بر اصل وجود اختیار بشراست که می‌تواند با استفاده صحیح ازآن به بالاترین رتبه کمال دست یابد و یا با بهره‌برداری ناصحیح به اسفل السافلین سقوط نماید.
« اِنّاهَدَیناهُ السَّبیلَ اِمّا شاکِراً و اِمّا کَفُورا»(سوره انسان/ آیه ۳) تحقق وعده الهی بر گسترش عدالت در تمام عالم«و لقد کتبنا فی الزِّبوراَنَّ الاَرضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصّالِحُون»(سوره انبیاء/ آیه ۱۰۵) با حاکمیت حکومت مهدی موعود(عج) نیز از سنت تخلف ناپذیر یاد شده مستثنی نیست، از همین رو زمانی این وعده خداوند به وقوع می‌پیوندد و آن منجی نجات‌بخش پرچم امامت حکومت جهانی عدالت‌گستر را به اهتزاز در می‌آورد که جامعه منتظر، چالش‌های پیش رو را شناسایی و از آن دوری نماید.
انتظار در لغت به معناى چشم به راه بودن و نگران بودن است. (زبیدی 1418، ج7 ، ص539 ؛ معين 1371 ، ج1 ، ص364) و در تعریف دیگر آمده است، انتظار به معنای درنگ در امور، نگهبانی، چشم به راه بودن و نوعی امید داشتن به آینده است(مصطفوی1374، ج2ص166)
انتظار در اصطلاح، عبارت است از چشم‌به‌راهی برای آینده‌ای که در آن ظلم و ستم و بی‌عدالتی‌ها نباشد و جهان از همه زشتی‌ها رهایی یابد و عدالت در سراسر جهان حاکم باشد به عبارت بالاتر و بهتر انتظار یعنی امید و آرزوی آمدن یک منجی مصلح و حاکم عادل مطلق بر سراسر جهان و امید به جایگزین شدن حکومت عدل و عدالت به جای حکومت‌های جور و ستم( مکارم شیرازی1357، ج ۷، ص 381).
بنابراین باتوجه به تعریف‌های ذکر شده باید گفت، انتظار به معنای گوشه‌گیری ، نشستن ، اشک ریختن و منتظر این بودن که امام زمان(عج)بیاید همه مشکلات را برطرف کند نیست بلکه به معنای آمادگی،حرکت و فراهم نمودن زمینه ظهور وحاکمیت منجی عالم و مصلح کل است.از همین رو در روایتی از امام صادق(ع) آمده است: «هرکس خوشحال است که از اصحاب امام قائم(عج) باشد، باید منتظر باشد و در حالیکه منتظر است به ورع و اخلاق نیکو متصف شود. (مجلسی،1363: ج 52، ص 140).
انتظار در قرآن
قرآن كه مهم‌ترين منبع اسلامى است، بدون آنكه به جزئيات بپردازد، در آياتى چند به مسئله انتظار پرداخته است، براى نمونه مى‌فرمايد: انتظار بكشيد من نيز با شما از منتظرانم (سوره اعراف/ آیه 72)؛ در انتظار باشيد من هم در انتظارم (سوره هود/ آیه93) و نيز مى‌فرمايد: منتظر باشيد كه ما هم با شما منتظريم (توبه:52) اين آيات در بعضى از روايات به مسئله انتظار تفسير و تأويل شده است. (مجلسی1403 ، ج52 ، ص110 و 127 و ج 13 ، ص279).
از مجموع آیات یاد شده به خوبی استفاده می شود که جهان روزی را در پیش دارد که حکومت مطلق دنیا به دست پاکان و صالحان و افراد با ایمان خواهد افتاد، و طبق روایات و نویدهای تمام انبیای الهی، آن عصر درخشان و روزگار طلایی که مورد انتظار بشر و همه مسلمانان و شیعیان جهان است، همان روز قیام منجی عالم بشر، و دوران پر شکوه ظهور مبارک مهدی موعود (ع) خواهد بود.
پیشینه انتظار
موضوع انتظار موعود در ساير اديان به خصوص اديان توحيدى مطرح شده و آنها هم بشارت مى‌دهند كه مصلح بزرگ جهانى در آخر زمان و به هنگام فراگير شدن ظلم و بى عدالتى ، ظهور مى‌كند تا عدالت جهانى را گسترانده و ريشه ظلم را بخشكاند. به باور زرتشتيان، اهورا مزدا (روح خير) همواره با اهريمن (روح بزرگ شر) در ستيز است، تا زمانى كه در آخر زمان، سوشيانس یا سوشیانت ظهور مى‌كند و خوبى بر شر و پليدى فايق مى‌آيد و هنگامه صلح و پاكى و اعتلاى اهورامزدا فرا مى‌رسد.(جان ناس 1370، ص318 و 476)
در متون مقدس يهود نیز همواره به موعود بشارت داده شده(كتاب مقدس ، مزامير ، مزمور10ـ13). آنها معتقدند كه با آمدن موعود همه موجودات از وجود او بهره‌مند مى‌شوند و منتظران موعود وارث زمين خواهند شد، چون قدرت شرير شكسته خواهد شد و صالحان، مورد تأييد خداوند قرار خواهند گرفت(كتاب مقدس ، مزامير ، مزمور37) و در آيين مسيحيت بر آموزه انتظار و ظهور منجى تأكيد بسيارى شده و بشارت‌هاى روشنى درباره موعود آخر زمان در اناجيل(متى ، لوقا ، مرقس ، برنابا) يافت مى‌شود، همچون: در خانه‌هاى خود را بسته و چراغ‌ها را افروخته داريد، بمانند كسانى كه انتظار آقاى خود را مى‌كشند، وقتى كه آمد و در را كوبيد بى‌درنگ در را به روى او باز كنيد(انجيل لوقا ، فصل دوازدهم ؛انجيل متى ، فصل 24).
در دنياى اسلام نيز همه مذاهب و نحله‌ها اصل اين مسئله را پذيرفته و به منظور تبيين و دفاع از اين باور كتاب‌هاى بسيارى نوشته‌اند.(ایمانی1402 ، ص397 و ایمانی1401 ، ص12) از ديدگاه اهل سنت اين باور كه شخصى از تبار قريش و از سلاله نبى گرامى اسلام(ص) ظهور خواهد كرد و حضرت مسيح پشت سر او نماز خواهد خواند و خلافت و حكومت را به دست خواهد گرفت، حقيقتى انكار ناپذير است.(البستوی 1420 ،ص9؛ ابن خلدون1417 ، ج1 ، ص555 ؛ ابن عربی1405 ، ج3 ، ص327).
با اين حال، بيشتر آنان بر اين عقيده‌اند كه مهدى موعود هنوز متولد نشده است، چنان كه او را از نسل امام حسن مجتبى(ع) مى‌دانند. (ابن تیمیه 1420 ، ج4 ، ص211 ؛ البستوی 1420 ، ج1 ، ص60 ؛ ابن ابی الحدید 1383 ، ج1 ، ص281).
ارزش و اهمیت انتظار
در اهميت انتظار همين بس كه در روايات، يكى از اركان دين شمرده شده است( کلینی 1407، ج2 ، ص21 ؛ نوری 1407 ج1ص73)، يا در رديف ايمان به خدا و رسولش قرار گرفته است (موسوی اصفهانی 1374 ، ج2 ،ص217). ويژگى‌هاى ديگر در سخنان امامان(ع) بيان شده است و براى نمونه: انتظار فرج از محبوب ترين اعمال نزد خداوند است. (ابن بابویه1413 ، ج4 ، ص381). جوهره انتظار آميخته با صبر و تحمل سختى‌ها است. (حرعاملی 1389، ج19 ، ص75 ؛ مجلسی 1403 ، ج10 ، ص352)، انتظار فرج از بزرگ‌ترين فرج‌ها است. (مجلسی 1403، ج36 ، ص386). انتظار فرج افضل اعمال و برترين جهاد دانسته شده و اينكه با آمدن منجى، حزن از شيعه برداشته مى‌شود. (مجلسی 1403 ، ج50 ، ص371 و ج74 ، ص143).
در پاره‌ایی از روايات درباره فضيلت انتظار آمده است: شخصى از امام صادق(ع) درباره كسى كه انتظار ظهور حكومت حق را مى‌كشد و در اين حال از دنيا مى‌رود سؤال كرد، حضرت فرمود: «او همانند كسى است كه با رهبر اين انقلاب (حضرت مهدى عج) و در خيمه او بوده باشد و پس از لحظه‌اى سكوت، فرمود: مانند كسى است كه با پيامبر اسلام(ص)همراه باشد»(مجلسی1403 ، ج52 ، ص126).
تعابير ديگرى درباره چنين كسى وارد شده؛ از جمله اينكه چنين شخصى به مجاهدى كه در راه خدا شمشير مى‌زند، يا كسى كه در خدمت پيامبر(ص) با شمشير بر مغز دشمن بكوبد؛ يا كسى كه زير پرچم قائم باشد، يا كسى كه پيش روى پيامبر(ص) جهاد كند و يا كسى كه با پيامبر شهيد شود، مانند شده است.(مجلسی1403 ، ج52 ، ص126؛ ابن بابویه 1363، ص644ـ 645) و در برخى روايات، ثواب انتظار با ثواب روزه دار شب زنده دار، برابر دانسته شده است. (موسوی اصفهانی 1374 ، ج2 ، ص213)
در روایات شیعه، انتظار قائم از ضروریات است و شرط پذیرش دیگر اعمال. ابوبصیر می‌گوید روزی امام صادق (ع) فرمود: «أَلَا أُخْبِرُكُمْ بِمَا لَا يَقْبَلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ الْعِبَادِ عَمَلًا إِلَّا بِهِ فَقُلْتُ بَلَى فَقَالَ شَهَادَةُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ الْإِقْرَارُ بِمَا أَمَرَ اللَّهُ وَ الْوَلَايَةُ لَنَا وَ الْبَرَاءَةُ مِنْ أَعْدَائِنَا يَعْنِي الْأَئِمَّةَ خَاصَّةً وَ التَّسْلِيمَ لَهُمْ وَ الْوَرَعُ وَ الِاجْتِهَادُ وَ الطُّمَأْنِينَةُ وَ الِانْتِظَارُ لِلْقَائِم؛ آیا از آن چیزی که خداوند بدون آن هیچ عملی را از بنده‌ای قبول نمی‌کند، باخبرتان نکنم؟ آنها گفتند: بله، بفرمایید، فرمود: «اقرار به شهادتین و اقرار به آنچه که خداوند امر کرده است و آنها را بپذیرد، ولایت ما خاندان عصمت و طهارت را داشته باشد و از دشمنان برائت بجوید؛ و چیزی که موجب قبولی اعمال می‌شود، انتظار قائم است. همچنین امام در ادامه فرمودند: ما دولت و حکومتی داریم که خداوند هر وقت بخواهد آن را محقق می‌کند.( نعمانى٬ ۱۳۹۷ق٬ ص۲۰۰).
انتهای پیام 
