پیروی از اوامر الهی؛ رمز موفقیت شاگردان جوادالائمه(ع)

آیت‌الله محمدجعفر مروجی‌طبسی، استاد درس خارج حوزه علمیه قم در گفت‌وگو با ایکنا از قم اظهار کرد: براساس نقل‌های مختلف، روز بیست‌ونهم ماه ذی‌القعده، سالروز شهادت حضرت امام محمدتقی(ع) است و مرحوم شیخ مفید و طبرسی هر دو شهادت این حضرت را در ماه ذی‌القعده سال ۲۲۰ هجری قمری ثبت کرده‌اند، اما این دو بزرگوار به روز دقیق آن اشاره‌ای نکرده‌اند.

وی ادامه داد: عمر مبارک امام جواد(ع) در زمان شهادت ۲۵ سال بوده است، مادر این حضرت به نام «سبیطه» یا «سبیچه» بوده است و علی بن موسی‌الرضا(ع) در مورد امامت این حضرت، اشاره مستقیم داشتند که مرحوم شیخ مفید نیز به آن اشاره فرموده است. امام محمدتقی(ع)، مانند سایر ائمه معصومین(ع)، تربیت‌یافتگانی داشته‌اند که مرحوم شیخ طوسی در کتاب ارزشمند خود در «علم رجال» به تمامی این افراد اشاره کرده است.

طبسی در پاسخ به اینکه معروف‌ترین اصحاب و تربیت‌یافتگان مکتب امام جواد(ع) چه کسانی بودند، گفت: ایوب بن نوح ابن دراج، احمد بن محمد بن ابی نصر بزمتی، احمد بن محمد بن عیسی اشعری، ابراهیم بن مهزیار، داوود بن القاسم الجعفری (که از نسل جعفر بن ابیطالب بوده است)، زکری بن آدم قمی، سهل بن زیاد، صفان بن یحیی بجلی، علی بن مهزیار اهوازی، محمد بن خالد برقی، محمد بن سنان، محمد بن اسماعیل بن بضی و محمد بن اسحاق قمی همه این‌ شاگردان از راویان حدیث مورد اعتماد هستند.

ایمان به اصل توحید باعث پذیرش نبوت و امامت می‌شود

وی افزود: داوود بن قاسم جعفری، بنا به گفته مرحوم نجاشی، در نزد ائمه(ع) جایگاه بسیار عظیمی داشته که مرحوم نمازی درباره این شخصیت بزرگ می‌فرماید: «وی پنج نفر از امامان را درک کرده، از امام رضا(ع) تا امام دوازدهم(ع) و یکی از سفرای امام زمان(عج) به‌شمار می‌رفته است.» تعداد زیادی از روایات امام محمدتقی(ع) و امام هادی(ع) از ایشان نقل شده است که مرحوم مجلسی در بحارالانوار به تمامی این موضوعات پرداخته است.

طبسی تصریح کرد: این راوی بزرگ و جلیل‌القدر می‌گوید: «روزی با خودم زمزمه می‌کردم: اللهم اجعلنی فی حزبک و زمرتک، خدایا مرا در زمره و حزب خودت قرار بده.» امام عسکری(ع) به او فرمودند: «تو در حزب خدا هستی؛ اگر به خدا ایمان داشته باشی و پیامبرش را قبول کنی اما تنها ایمان به خدا و پیامبر(ص) کافی نیست، بلکه باید به اولیای خدا نیز ایمان داشته باشی و از آن‌ها پیروی کنی.»

وی با بیان اینکه امام عسکری(ع) به سه اصل توحید، نبوت و امامت اشاره کرده‌اند، بیان کرد: اگر انسان این سه اصل را به‌درستی قبول کند، هیچ مشکلی ندارد، اما اگر توحید انسان خراب باشد، امامتش و نبوتش نیز خراب می‌شود. نکته دیگری که امام به آن اشاره کردند، ایمان به امام دوازدهم(عج) بود، باید نسبت به امامی که امروز زنده و حاضر است، معرفت داشت، تا مرگ انسان، مرگ در جاهلیت نباشد.

ویژگی تربیت‌یافتگان امام محمدتقی(ع)

طبسی ادامه داد: حضرت زکریا بن آدم نیز یکی از تربیت‌یافتگان امام محمدتقی(ع) است که مرحوم نجاشی، رجال‌شناس معروف، درباره‌ زکریا بن آدم می‌گوید: «و کان له وجه عند الرضا؛ زکریا بن آدم مورد توجه و عنایت خاص علی‌ بن موسی‌الرضا(ع) بود.» در اینجا سؤالی جدی مطرح می‌شود: این افراد چگونه توانستند به چنین مقامی برسند؟ چگونه انسان‌هایی خالص و مخلص شدند که مورد توجه خاص حضرت علی‌ بن موسی‌الرضا(ع) و دیگر ائمه(ع) قرار بگیرند.

وی در پاسخ به اینکه چه عواملی در این افراد برجستگی داشت و باعث قرب به ائمه(ع) شده بود، گفت: اطاعت کامل از تمامی اوامر و نواهی الهی اولین نکته‌ای است که در این افراد دیده می‌شود، به عبارتی دیگر، این افراد بدون چون و چرا از دستورات خداوند اطاعت می‌کردند و هیچ تبعیضی میان اوامر و نواهی الهی قائل نمی‌شدند، به‌طور نمونه، اگر فردی نماز، روزه، حج و زکات را قبول دارد باید حجاب را نیز قبول داشته باشد.

طبسی تصریح کرد: تقوای الهی و پرهیز از گناه از ویژگی دوم این تربیت‌یافتگان بود و ترس از روز قیامت و عذاب الهی جزو آخرین ویژگی آنان می‌شود، اگر امروزه جامعه ما نسبت به ایمان به خدا فاصله‌ای گرفته، به دلیل فراموشی قیامت و جزای الهی است، بنابراین، این تربیت‌یافتگان سه ویژگی یا سه خصوصیت را داشته‌اند که توانستند جایگاه رفیع و بلندی نزد ائمه(ع) کسب کنند.

تربیت‌یافتگان مکتب ائمه(ع) الگویی برای خودسازی

وی اضافه کرد: مرحوم نجاشی، متخصص علم رجال، درباره صفان بن یحیی می‌گوید: «وی دارای منزلت و جایگاه شریفی نزد امام رضا(ع) بوده و در ورع و عبادت بی‌نظیر بوده است.» این عبارت یعنی پیروی مطلق از اوامر و نواهی الهی؛ مرحوم نجاشی حدیثی از این شخصیت بزرگ منتقل می‌کند: صفان با دوستانش روزی در کنار بیت‌الحرام پیمان بستند که هرکسی از آن‌ها دیرتر از دنیا برود، نماز، روزه و زکات آن دو نفر دیگر را نیز بر عهده بگیرد.

طبسی افزود: دو نفر از آن‌ها قبل از صفان بن یحیی از دنیا رفتند. وقتی نوبت به صفان رسید، به عهد خود وفا کرد و هر روز 150 رکعت نماز از طرف خودش انجام می‌داد، ۱۵۰ رکعت دیگر از طرف دوست اولش و ۱۵۰ رکعت دیگر از طرف دوست دومش، همچنین هر ساله سه ماه روزه می‌گرفت که یک ماه از طرف خودش و دو ماه از طرف دوستانش، هر ساله سه مرتبه زکات می‌داد، یک بار از طرف خودش و دو بار دیگر از طرف دوستانش و باید از این تربیت‌یافتگان مکتب ائمه(ع) درس‌های لازم را آموخت تا با خودسازی، خود را بهتر کرد و از گناه فاصله گرفت.

گفت‌وگو از حانیه‌سادات حسینی‌کیا