مهدویت به‌عنوان نظریه نجات‌بخش هستی تبیین شود

حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالرحیم رضاپور، مدیر گروه کلام مرکز پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه در گفت‌وگو با ایکنا از قم در پاسخ به اینکه مهدویت به عنوان یک باور کلیدی در ادیان دیگر وجود دارد یا خیر و چه نگرشی نسبت به این موضوع دارند، اظهار کرد: بحث مهدویت یک آموزه دینی و بین ادیانی است و ریشه در کتب آسمانی دارد یعنی پیرو ادیان ابراهیمی منتظر ظهور یک منجی موعود هستند بنابراین وجه مشترک همه ادیان الهی انتظار ظهور یک منجی است.

وی ادامه داد: از یک طرف جوامع الهی و اسلامی نسبت به مهدویت تاکید دارند و عده‌ای در مقابل یعنی جوامع استکباری مانند صهیونیسم با شناخت از منابع دینی و اسلامی نسبت به مهدویت نگرانی دارند و با توجه به اهمیت تاثیرگذاری بحث مهدویت باید تبیین مناسبی بین مردم برای شناخت بیشتر در این زمینه صورت بگیرد، اولین تبیین باید براساس نیازها و اقتضائات زمان از نظر مبانی دینی و علمی صورت بگیرد و دومین تبیین تبدیل اندیشه مهدویت و منجی‌گرایی دینی به عنوان نظریه‌ نجات‌بخش هستی است.  

حکمت طولانی شدن غیبت چیست

رضاپور در پاسخ به اینکه غیبت امام با عدل الهی سازگار است یا خیر، افزود: خداوند حکیم است به این معنا که کارهای لغو و بیهوده انجام نمی‌دهد اما برای تشریح دقیق فلسفه و حکمت غیبت امام زمان(عج) باید به کلام ائمه معصومین(ع) رجوع کنیم؛ عبداللّه بن فضل هاشمی روایت کرده که از امام جعفر صادق(ع) شنیدم می‌فرمود: همانا برای «صاحب الامر» غیبتی تخلف ناپذیر است، به طوریکه اهل باطل در آن تردید می‌کنند. عرض کردم: یابن رسول اللّه! چرا غیبت می‌کند؟ فرمود: به علّتی که به ما اجازه نداده‌اند آشکار سازیم. عرض کردم: چه حکمتی در غیبت اوست؟ فرمود: همان حکمتی که در غیبت حجّت‌های پیش از او بوده است، حکمت غیبت قائم بعد از آمدن خود او ظاهر می‌شود، چنانکه حکمت سوراخ کردن کشتی توسط خضر و کشتن آن بچه و تعمیر دیوار، برای حضرت موسی(ع) ظاهر نگشت، مگر موقعی که خواستند از هم جدا شوند. (شیخ صدوق، کمال‌الدین و تمام‌النعمه، ج ۲، ص 482) 

وی بیان کرد: اصل تعبد بر این است که بپذیریم خداوند حکیم طبق یکسری مصالح، امام زمان(عج) را از دیده‌ها پنهان کردند البته به بعضی از این حکمت‌ها در روایات اشاره شده از جمله این حکمت‌ها امتحان الهی مسلمانان به خصوص شیعیان است که چه کسانی در برابر طولانی شدن غیبت حضرت صبر می‌کنند و خود را آماده می‌کنند، یکی از عوامل لازم برای به وقوع پیوستن ظهور، آمادگی شرایط است که در آمادگی مردم خلاصه می‌شود.

رضاپور در پاسخ به اینکه فایده امام غائب چیست، گفت: امام غائب با جامعه ارتباط دارد و این حضور همراه با درک مردم است همانطور که حدیثی از خود حضرت بقیه‌الله(عج) بیان شده «إِنَّا غَیْرُ مُهْمِلِینَ‏ لِمُرَاعَاتِکُمْ‏ وَ لَا نَاسِینَ لِذِکْرِکُمْ وَ لَوْ لَا ذَلِکَ لَنَزَلَ بِکُمُ اللَّأْوَاءُ وَ اصْطَلَمَکُمُ الْأَعْدَاء» «ما در رعایت حال شما کوتاهی نمی کنیم و یاد شما را از خاطر نبرده ایم ، که اگر جز این بود گرفتاریها به شما روی می آورد و دشمنان شما را ریشه کن می کردند.» بنابراین غیبت امام زمان(عج) به معنای جدایی و انقطاع مطلق نیست.

وی امام را واسطه فیوضات الهی معرفی کرد و ادامه داد: به یمن وجود حضرت که انسانی کامل است دنیا باقی مانده و انسان کامل واسطه فیوضات الهی است که اگر نباشد، زمین، مردم را در برمی‌گیرد و هر عصر و دوره‌ای به یک حجت نیاز دارد؛ بنابراین در حال حاضر شاید امام از دیده‌ها غائب باشد اما حضور دارد چه‌بسا او را دیده باشیم و نشناختیم اما این نشناختن مردم دلیل بر از بین بردن ویژگی و واسطه فیض بودن امام نیست.

تفاوت دیدگاه شیعه و اهل‌ سنت درخصوص امام عصر(عج)

رضاپور در پاسخ به اینکه چه تفاوتی میان دیدگاه شیعه و سنی نسبت به امام زمان(عج) وجود دارد، بیان کرد: شیعه و اهل‌ سنت در اصل وجود داشتن شخصی به نام مهدی(عج) و ظهور وی اشتراک دارند اما اهل‌ سنت بر این باورند که منجی هنوز متولد نشده که می‌توان با مثال زدن روایت‌های گوناگون حضور و وجود امام عصر(عج) را به اثبات رساند؛ روایاتی از پیامبر(ص) وجود دارد که می‌گویند بعد از من دوازده خلیفه به تعداد نقباء بنی‌اسرائیل وجود خواهد داشت همچنین در روایت‌های بسیاری گفته شده که نهمین فرزند از امام حسین(ع) همان منجی بشریت است.

وی یادآور شد: 240 حدیث درباره اثبات متولد شدن حضرت وجود دارد به طور مثال امام محمدباقر(ع) به وجود 12 امام اشاره کردند که هفتمین این سلسله را غائب نامیدند در این مورد از امام موسی کاظم(ع) نیز پرسیده شده بود که آیا شما قائم به حق هستید؟ امام در جواب گفتند بله ولی آن قائمی که زمین را از وجود دشمن پاک می‌کند و زمین  را از عدل و داد پر می‌کند پنجمین فرزند من خواهد بود که غیبت طولانی مدت خواهد داشت.  

گفت‌وگو از حانیه‌سادات حسینی‌کیا