ضعف‌ها و قوت‌های مسابقات قرآن در جوار امامزاده سیدعلی(ع)

به گزارش ایکنا از قم، مرحله استانی چهل‌وهفتمین دوره مسابقات سراسری قرآن کریم اوقاف قم در رشته‌های قرائت تحقیق، ترتیل، حفظ 5 جزء، 10 جزء، 20 جزء، حفظ کل، دعاخوانی و اذان در حالی شامگاه دوم مهرماه به ایستگاه پایانی رسید که دارای نقاط قوت و ضعف‌ فراوانی بود.

این دوره از مسابقات از روز شنبه، 24 شهریورماه آغاز شد و 27 شهریورماه به پایان رسید و 1200 نفر در بخش‌های معارفی و آوایی این دوره از مسابقات نام‌نویسی کرده بودند که در بخش آوایی، ۲۰۰ نفر به مرحله نهایی راه یافتند که در بخش بانوان ۶۰ نفر و در نوبت صبح و در بخش آقایان 140 نفر در نوبت عصر با یکدیگر به رقابت پرداختند.

امامزاده سیدعلی(ع)؛ مناسب‌ترین مکان برگزاری مسابقات قرآن در قم

این دوره از مسابقات قرآن با عنوان «شهدای خدمت» و به میزبانی مجتمع فرهنگی امامزاده سیدعلی(ع) برگزار شد این مجتمع دارای سالن اجتماعات به گنجایش 500 نفر و متراژ 750 متر مربع و سالن غذاخوری به گنجایش 500 نفر بود که از امکانات صوتی و تصویری، نظافت محیط، سیستم سرمایشی و دکور ویژه مسابقات قرآن قابل قبول و رضایت‌بخشی برخوردار بود که قابلیت پخش مستقیم برنامه از صداوسیما را نیز داشت.

اداره‌کل اوقاف و امور خیریه استان قم چندین دوره از مسابقات قرآن را در این مکان مناسب و دارای امکانات و در شأن متسابقان قرآنی به شکلی خاص و باشکوه برگزار کرده است. رضایت داوران و متسابقات و نیز تماشاگران حاضر در سالن نیز مهر تأییدی بر این ادعاست.

جدول زمان‌بندی مناسب مسابقات قرآن

در سالن اجتماعات مجتمع فرهنگی امامزاده سیدعلی(ع) در چهار روز زمان برگزاری مسابقات قرآنی، با حضور خادمان زحمتکش و بی‌ادعای ساحت قرآن کریم، نظم و انضباط قابل توجهی حاکم بود و سکوت بهنگام سالن مسابقات در حین اجرای متسابقان باعث افزایش توجه و تمرکز قرآنیان بود.

همچنین زمان‌بندی منظم و مناسبی که برای تمام شرکت‌کنندگان این دوره در نظر گرفته شده بود می‌توانست به نظم بیشتر در سالن کمک کند، اما تأخیر در حضور برخی از شرکت‌کنندگان بر نظم سالن تأثیرگذار بود.

2 مرحله‌ای برگزار شدن مسابقات قرآن قم 

در استان قم مرحله شهرستانی مسابقات قرآن برگزار نمی‌شود، اما ابتکار خوب مدیر قرآنی اوقاف و امور خیریه استان در برگزاری دو مرحله‌ای مسابقات استانی در دو بخش مرحله مقدماتی و مرحله استانی، تأثیرات مثبتی در روند برگزاری مسابقات را به همراه داشت.

بین‌المللی بودن سطح داوران

در مسابقات قرآن کریم از مرحله شهرستانی گرفته تا بین‌المللی همواره چیدمان هیئت داوران و حضور داوران مطرح قرآنی در رشته‌های تخصصی‌شان مورد توجه و بعضاً مورد مناقشه قرار می‌گیرد، اما استان قم از نظر اساتید و داوران قرآنی در هر رشته تخصصی اقناع‌شده است، اما با این وجود دعوت از اساتید قرآنی استان‌های دیگر در مرحله استانی مسابقات قرآن خود عاملی برای ایجاد انگیزه برای افزایش مشارکت قرآنیان در این تورنمنت قرآنی است به‌همین منظور، هیئت داوران مرحله استانی مسابقات قرآن از استان‌های تهران، مرکزی، اصفهان و قم بودند انتخاب شدند.

برادران شرکت‌کننده خود را در محضر اساتید شاخص و بین‌المللی قرآنی همچون حیدر کسمایی در رشته تجوید، غلامرضا شاه‌میوه در رشته لحن، مرتضی مختاری در رشته وقف و ابتدا، محمدصادق نصراللهی در رشته حسن حفظ و علی‌اصغر شعاعی در رشته صوت، بانوان شرکت‌کننده نیز در محضر اساتید گران‌سنگی همچون شیما امیری تهرانی، خدیجه دیاری در رشته تجوید، فاطمه میرغیاثی در رشته وقف و ابتدا، نرگس گل‌محمدی در رشته لحن، احمدی در رشته حسن حفظ و مروج در رشته صوت خود را محک زدند.

اطلاع‌رسانی ضعیف و پیامکی

ثبت‌نام شرکت‌کنندگان در حالی در خردادماه سال جاری انجام شده بود که بسیاری از قرآنیان استان از آن بی‌اطلاع بودند و عده‌ای از شرکت‌کنندگان سال‌های گذشته از طریق پیامک اداره اقاف و امور خیریه از برگزاری مسابقات قرآن مطلع شده بودند.

این بی‌اطلاعی از ثبت‌نام و شروع این دوره از مسابقات به‌ اندازه‌ای بود که حیدر کسمایی، رئیس هیئت داوران در گفت‌وگویی با خبرنگار ایکنا بیان کرد: «فرزند من که قاری و حافظ قرآن کریم است از برگزاری این مسابقات اطلاعی نداشت و نتوانست به ثبت‌نام برسد.»

اطلاع‌رسانی درباره ثبت‌نام علاقه‌مندان از طریق سایت اداره اوقاف و امور خیریه استان قم و نیز ارسال پیامک برای عده‌ای از شرکت‌کنندگان دوره‌های پیشین انجام شده بود که کافی نبود و بسیاری از فعالان و حتی چهره‌های قرآنی سال‌های گذشته نیز از شرکت در این تورنمنت بازماندند.

سالن اجتماعات عالی؛ صندلی‌های خالی

همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، محل برگزاری مسابقات قرآن دارای ظرفیت بالایی برای حضور علاقه‌مندان بود، اما متأسفانه صندلی‌های خالی در روزهای مسابقات به‌ویژه در بخش بانوان به چشم می‌خورد. صندلی‌های خالی ناشی از دو ضعف عمده این دوره از مسابقات است؛ یکی کمبود تبلیغات محیطی و رسانه‌‎ای و دیگری دعوت نکردن از فعالان قرآنی.

تبلیغات محیطی، شهری و رسانه‌ای حلقه مفقوده و ضعف همیشگی مسابقات سراسری قرآن کریم بوده و هست و پایان ندارد و هر ساله با آغاز برگزاری مسابقات قرآنی تنها سالن برگزاری رنگ و بوی قرآن دارد و شهر حال و هوای قرآنی نمی‌گیرد. جای خالی مسابقات قرآن در بیلبوردهای شهری در سطح شهر و حتی در خیابان منتهی به مکان برگزاری مسابقات احساس می‌شد.

تأثیر حضور تماشاگران در سالن

بسیاری از فعالان قرآنی و یا علاقه‌مندان به رشته‌های قرآنی با اطلاع یافتن از برگزاری مسابقات قرآن، حضور پیدا می‌کنند و حال و هوای بهتری را رقم می‌زنند.

از یک سو باعث افزایش اعتماد به‌نفس متسابقان و انگیزه آنان می‌شود و از سویی دیگر سبب افزایش میل و رغبت تماشاگران برای شرکت در دوره‌های بعدی مسابقات می‌شود و از همه مهم‌تر تجربه‌ای دلنشین از یک روز در محفل بابرکت قرآنی برای عموم مردم رقم خواهد زد.

شکاف عمیق بین مسابقات بانوان و آقایان

نکته قابل تأمل در این دوره از مسابقات قرآن، تفاوت‌های چشمگیر در نحوه برگزاری مسابقات بخش بانوان با بخش آقایان بود. ضعف خالی بودن سالن مسابقات قرآن و نداشتن تماشاگر در سالن، نداشتن وقفه و مکث بین اجرای متسابقان و پرسش‌های مفاهیم از آنان، نداشتن برنامه‌های جانبی جذاب و سرگرم‌کننده در بین اجرا و زمان استراحت همگی در مسابقات بانوان بیشتر به چشم می‌خورد. 

قرائت نوبت متسابق توسط یکی از داوران، اجرا، پرسش‌های مفاهیم و درنهایت آماده کردن کارنامه و اعطا به آنان، روند درست، اما یکنواخت مسابقات قرآن در بخش بانوان بود، در حالی که مسابقات آقایان با حضور یک مجری آغاز می‌شد و سپس نوبت متسابق را ضمن معرفی او اعلام می‌کرد و نیز هنگام به صحنه آمدن شرکت‌کننده دقایقی مجری با او به خوش‌وبش کردن می‌پرداخت که این کار سبب افزایش اعتماد به‌نفس، کاهش اضطراب و ایجاد تأملی برای تازه کردن نفس پیش از آغاز تلاوت شد.

حضور گروه‌ تواشیح میعاد در بخش آقایان، تلاوت زیبای چندتن از نوجوانان مستعد در حضور اساتید و کشف استعدادهای آنان، به وجد آمدن تماشاگران از اجرای برخی از متسابقان و تشویق آنان، استقرار تیم فیلمبرداری و رسانه‌ای در اتاقی جداگانه از فضای سالن برای مصاحبه با شرکت‌کنندگان، داوران و جمعی از فعالان قرآنی حاضر در صحنه همگی از جذابیت‌های مسابقات بخش آقایان بود و مسابقات قرآن را از یکنواختی نجات می‌داد که در بخش بانوان جای خالی‌ آن احساس می‌شد.

بیراهه نیست اگر بگوییم سطح مسابقات در بخش بانوان و آقایان دارای شکاف‌های عمیق و وسیعی بود که به چند مورد آن اشاره کردیم.

چند پیشنهاد برای بهبود روند برگزاری مسابقات قرآن قم

اولین و مهم‌ترین اقدامی که می‌توان برای بهبود روند اطلاع‌رسانی و تبلیغات مسابقات قرآن انجام داد، برنامه‌ریزی ویژه آنان از چندماه پیش از آغاز ثبت‌نام است.

دعوت به همکاری با رسانه ملی و رسانه‌های الکترونیک و برخط و نیز کانال‌های فضای مجازی برای انتشار و پوشش حداکثری از زمان ثبت‌نام آیین افتتاحیه، روزهای مسابقات و نیز آیین اختتامیه می‌تواند روند اطلاع‌رسانی را بهبود ببخشد. در این دوره از مسابقات قرآن تنها صداوسیما و ایکنا و شاید تعدادی از رسانه‌ها به پوشش اخبار مسابقات قرآن پرداختند و بسیاری از رسانه‌های استان و کانال‌های فضای مجازی پرطرفدار قمی خبر یا عکسی از مسابقات قرآن منتشر نکردند.

دعوت به همکاری از شهرداری قم و نیز بسیج همگانی ادارات دولتی در استان برای نصب بیلبوردهای تبلیغاتی از مسابقات قرآن می‌تواند حال و هوای شهر را در ایام منتهی به مسابقات قرآن و نیز و روزهای رقابت معنوی و قرآنی کند.

همچنین نصب بنرهایی از برگزیدگان مرحله استانی مسابقات و راه‌یافتگان به مرحله کشوری و نیز استعدادهای قرآنی کشف‌شده در این تورنمنت‌ها می‌تواند عاملی دلگرم‌کننده برای برگزیدگان و نیز عاملی انگیزشی برای علاقه‌مندان به عرصه قرآنی باشد.

حضور فعالان قرآنی و چهره‌های قرآنی پیشکسوت و نیز جوانان در سالن مسابقات علاوه بر اینکه شور و نشاط و سرزندگی خاص و دلنشینی به محفل قرآنی می‌بخشد، می‌‎تواند عامل انگیزه‌ای برای حضور حداکثری چهره‌های قرآنی برای شرکت در مسابقات باشد. دعوت از فعالان قرآنی می‌تواند توسط اداره اوقاف و امور خیریه استان به‌صورت پیامک یا تلفن باشد. همچنین می‌تواند دعوت به‌وسیله داوران حاضر در مسابقات در قالب ضبط کلیپ‌های تصویری و انتشار آن در رسانه‌های استان و صداوسیما و فضای مجازی باشد.

از اقدامات دیگر برای افزایش مشارکت و پرشور برگزار کردن مسابقات آن است که کلیپ‌های تبلیغاتی جذابی از تاریخچه مسابقات قرآن اوقاف، معرفی برگزیدگان سال‌های گذشته و سرنوشت آنان در تورنمت‌های کشوری و بین‌المللی و نیز معرفی داوران که همگی در سطح ملی و بین‌المللی هستند، تهیه و تنظیم شود و از یک ماه قبل از آغاز مسابقات قرآن در صداوسیمای استان و رسانه‌ها و فضای مجازی و سایت اختصاصی مسابقات قرآن منتشر شود.

برنامه‌هایی مانند اجرای گروه‌های تواشیح، تلاوت کودکان و نوجوانان قرآنی، اجرای استعدادها و نخبگان قرآنی در حین برگزاری مسابقات قرآن و بین اجرای متسابقان و زمان استراحت می‌تواند بر جذابیت‌های مسابقات قرآن بیفزاید و از یکنواختی آن بکاهد.

بسیاری از استعدادهای قرآنی استان قم هستند که نوع اجرا و تلاوتشان متفاوت است و یا سوره‌ها، آیات و شماره صفحات قرآن کریم را به‌گونه‌ای متفاوت حفظ و مسلط هستند که دعوت از آنان و اجرای برنامه‌های 10 دقیقه‌ای می‌تواند برای تماشاگران جذاب باشد.

گزارش از محدثه نعیمی فرد