لزوم ابهام زدایی از ابعاد حقوقی اجاره رحم

به گزارش ایکنا از قم، محمدمهدی عزیزاللهی؛ هیئت علمی گروه حقوق خصوصی دانشگاه قم، در سومین نشست همایش «بررسی اخلاقی، فقهی و حقوقی درمان ناباروری» که امروز ۱۶ اسفندماه به‌ همت جهاددانشگاهی قم در تالار اندیشه دانشگاه قم، آغاز شد درباره تعریف اجاره در فقه گفت: اجاره، تملیک منفعت به عوض است که از انواع عقد معوض است یعنی در برابر آن منفعت،‌ عوضی را دریافت می‌کنید. فقها اجاره را به دو قسم اجاره اموال و اجاره ابدان تقسیم می‌کنند.

وی افزود: در اجاره اموال شخص مال را اجاره می‌دهد و در برابر آن اجرت دریافت می‌کند ولی در اجاره ابدان، نیروی فردی مانند کارگر به کار گرفته می‌شود که در یک مقایسه این دو نوع اجاره رابطه بین افراد متفاوت می‌شود، در اجاره اموال صاحب مال موجر و کسی که مال را به کار گرفته است مستأجر می‌شود، در اجاره ابدان کارگر اجیر و کسی که کارگر را به کار می‌گیرد مستأجر است.

استاد دانشگاه قم با اشاره به قرارداد اجاره رحم گفت: از ماده ۴۶۶ قانون مدنی وارد عقد اجاره می‌شویم، که در ابتدا اجاره را تعریف کرده که شامل اجاره اموال و ابدان می‌شود و در ادامه اجاره حیوان را اضافه کرده است، حال در اجاره رحم، کسی که بچه را می‌خواهد مستأجر و کسی که بچه را نگه می‌دارد، اجیر نام دارد.

وی ادامه داد: قانون‌گذار در مواد قانون مدنی، اجاره انسان را شامل متصدیان و خدمه‌ها دانست ولی باید اجاره انسان را شامل انواع دیگر نیز دانست، در اینجا باید وضعیت مالکیت اعضا را مشخص کرد، چرا که در اینجا از رحم زن استفاده می‌شود پس باید وضعیت مالکیت هم مشخص شود.

عزیزاللهی درباره انواع مالکیت اظهار کرد: مالکیت سه نوع است که اولین نوع مالکیت اعتباری است، یعنی مالکیتی که در اثر یک قراردادی مانند بیع به وجود می‌آید و با همین نوع قرارداد، این مالکیت می‌تواند به افراد دیگر متصل شود، نوع دیگر مالکیت حقیقی محدود است که این نوع مالکیت مثل مالکیت فرد بر اعضاست، که قابلیت بیع را ندارد ولی قابلیت اهدا کردن را دارد و مالکیت فرد بر اعضایش تا زمان مرگ است و آخرین نوع مالکیت، حقیقی نامحدود است، که هیچ محدودیتی برای مالکیت خداوند نمی‌توان متصور شد.

وی ادامه داد: در بحث اجاره رحم،‌ ممکن است تبعاتی مانند استراحت مطلق برای اجیر وجود داشته باشد که باید تکلیف این تبعات هم برای اجیر مشخص شود اما بحث دیگر، اجاره حیوان است، فرض کنید اسپرم و تخمکی را از بانک دریافت کرده و در رحم حیوانی قرار دهیم، که از لحاظ اخلاقی درست نیست، و بحث نسب و محرمیت در اینجا مبهم می‌ماند.

عزیزاللهی در پایان گفت: بر طبق آیه قرآن که مادر کسی است که فرزند را زاده است; اگر اسپرم و تخمک فردی را در رحم فرد دیگری جاساز کنیم بر طبق این آیه مادر، فردی است که صاحب رحم است ولی برخی دیگر ادعا دارند که صاحب اسپرم و تخمک پدر و مادر فرزند می‌شوند.