تبیین ادبیات داستانی دینی از ضروریات فهم ماهیت روایت است
نویسنده «فلسفه ایده اولیه داستان» گفت: یکی از مهمترین ضرورت‌های پرداخت به مباحث در حوزه فلسفه روایت، فهم ماهیت روایت و در نتیجه نسبت آن با مقوله دین و تبیین ادبیات داستانی دینی یا ادبیات داستانی انقلاب است.
به گزارش ایکنا؛ آئین رونمایی از کتاب «فلسفه ایده اولیه داستان» توسط گروه ادبیات و اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با حضور محمدرضا سنگری، نویسنده و پژوهشگر؛ مهدی کاموس، نویسنده و منتقد ادبی؛ حجت‌الاسلام مهدی جهان پژوهشگر و مدرس دانشگاه؛ محمدحسن شاهنگی، محقق و عضو شورای علمی گروه ادبیات و اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و احمد شاکری، نویسنده کتاب؛ به همت انتشارات سوره مهر و حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی در تالار سلمان هراتی حوزه هنری برگزار شد.
سوژه‌یابی و ایده‌یابی دغدغه قلم نویسنده
سنگری در ابتدای این جلسه با بیان آنکه انتشار کتاب «فلسفه ایده اولیه داستان» در حوزه نظری امر داستان‌نویسی اتفاقی ارزنده است و باید آن را به فال نیک گرفت گفت: یکی از مهمترین ویژگی‌های این اثر به قلم و زبان خاص نویسنده بازمی‌گردد که توانسته جای خود را میان مخاطبان باز کند.
وی با اشاره به آنکه چگونگی گسترش ایده اولیه در فیلمنامه و داستان از آن دست مسائلی است که باید مورد رصد اهل تدقیق و تحقیق قرار گیرد و این اثر با این پرسش که ایده اولیه داستان از چه جنسی است و با چه هدفی مورد توجه نویسنده قرار می‌گیرد؟ شروع می‌شود خاطرنشان کرد: پیش از این کتاب در حوزه امر نظری داستان‌نویسی کتاب «سلول بنیادین داستان» به قلم محمدرضا سرشار را داشتیم اما علاوه بر جامعه متفاوت مخاطبان کتاب مورد بحث به قلم آقای شاکری باید گفت مخاطب این کتاب داستان نویسانی هستند که برای نوشتن داستان خود به دنبال یافت سوژه خواهند بود. بر همین اساس مسئله اصلی این کتاب سوژه‌یابی یا ایده‌یابی است.
این منتقد ادبی ادامه داد: تحقیق حاضر با معرفی روش‌شناسی تقصیر در پاسخ به پرسش چگونگی تجزیه روایت داستانی به جوانب بنیادین آن و تفکیک جوانب از ارکان، اجزا، ابزارها و عناصر این امکان را فراهم می‌آورد تا در فرایندی مرحله‌ای، جوهره اصلی روایت داستانی استخراج شود.
هندسه معرفی از ذوق تا رکن
مهدی کاموس به عنوان دیگر سخنران این مراسم با اشاره به آنکه «عریان در برابر باد» اولین کتابی بود که از از شاکری خواندم و همان بهانه‌ای شد تا با او در خصوص ادبیات توحیدی و در حاشیه کنگره ایثار و شهادت در بین سال‌های 89 تا 91 به مباحثه بپردازیم خاطرنشان کرد: نویسنده آثار ارزشمند دیگری در حوزه مانایی و میرایی ادبیات دفاع مقدس، ادبیات سیاه دفاع مقدس به رشته تحریر درآورده اما درباره کتاب «فلسفه ایده اولیه داستان»؛ پیشنهادم افزودن یک اصطلاح‌نامه در انتهای این کتاب است.
وی ادامه داد: در این کتاب شاکری مطرح می‌کند که تامل در ماهیت ایدۀ اولیه، جایگاه آن را در هندسه معرفتی از لطیفه‌ای ذوقی به عنصری رکنی ارتقا می‌بخشد. تا جایی که باید گفت، نظریه‌پردازی، نقد و آموزش داستان منوط به کشف و تحلیل ایده است.
توجه به مفهوم محاکات و بازنمایی
حجت‌الاسلام مهدی جهان نیز در این آئین رونمایی گفت: فلسفه‌نویسی کار پیچیده‌ای است و فلسفه مضاف نیز شرایط خاص خودش را دارد. ما در فلسفه مضاف، مسائل کلی علی و معلولی را مورد توجه قرار می‌دهیم. در حقیقت در فلسفه مضاف دو محور کلان وجود دارد؛ علم و موضوعات آن. ایده اولیه چیزی است که حاکی از ظهور یک پدیده برای ذهن برای ارائه و تولید است.
وی ادامه داد: اگر این ایده در ادبیات باشد، منجر به آفرینش ادبی می‌شود. نسبت فصول کتاب کتاب «فلسفه ایده اولیه داستان» متوازن نیست و بهتر است نویسنده آن را مورد بازنگری قرار دهد. باید به این سوال مهم بیندیشیم که کار هنری از کجا شروع می‌شود؟ در سینما این عنوان با مفهوم بازنمایی گره خورده است و تعبیر نزدیک دیگری که در این زمینه می‌توان ذکر کرد محاکات است که موازی با ایده اولیه مطرح می‌شود.
نیازمند شناخت ایده اولیه یا کمیت ابتدایی هستیم
احمد شاکری، نویسنده کتاب «فلسفه ایده اولیه داستان» نیز در این مراسم با بیان آنکه یکی از مهمترین ضرورت‌های پرداخت به چنین مباحثی در حوزه فلسفه روایت، فهم ماهیت روایت و در نتیجه نسبت آن با مقوله دین و تبیین ادبیات داستانی دینی یا ادبیات داستانی انقلاب است گفت: چنین نسبتی جز با شناخت طرفین نسبت محقق نخواهد شد و شناخت طرف ادبیات یا روایت داستانی از اهم مباحثی است که در شناخت لایه‌های آن تنزل پیدا می‌کند. بنابراین فهم اینکه داستان دینی چیست، در این کتاب به پرسش‌هایی از این دست تبدیل می‌شود که داستان دینی در چه سطحی متصف به وصف دینی می‌شود. به تعبیری؛ ماهیت دینی برای ادبیات در چه سطحی از روایت قابل فرض است؟ آیا در سطحی که هنوز درون‌مایه به واسطه عدم تمامیت روایت محقق نشده است می‌توان روایت (ایده اولیه) را متصف به دینی کرد؟
این نویسنده و محقق حوزه ادبیات پایداری تأکید کرد: بحث دیگری که جنبه آفرینشی و کاربردی بسیار بااهمیتی دارد، مقوله چگونگی و کجایی داستان است. اینکه داستان از کجا می‌آید در ایده اولیه و در ضمن بحث از ایده‌یابی قابل بیان است. تردیدی در این نیست که فهم ایده‌یابی و اینکه اثر روایی در کوچک‌ترین کمیت خود و اولین مراحل شکل‌گیری خود از کجا می اید و چگونه شکل می‌گیرد نیازمند شناخت ایده اولیه یا همان کمیت ابتدایی است.
مرحله نوزایی ادبیات داستانی ایران بعد از انقلاب
محمدحسن شاهنگی در انتهای این نشست گفت: تعیین ماهیت، واکاوی و دسته‌بندی خصائص ایده اولیه، گامی نخست در جهت ورود به چیستی روایت، جوانب و لایه‌های آن خواهد بود. از این منظر، فلسفه ایده اولیه خود یکی از موضوعات اساسی در نیل به فلسفه روایت و پس از آن فلسفه ادبیات داستانی انقلاب اسلامی است. نگارنده کتاب «فلسفه ایده اولیه داستان»، با این فرض اولیه که ادبیات داستانی کشورمان به ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی وارد مرحله نوزایی و تغییر و تحول شده و در مرحله گذار از تجربه ابتدایی به سمت اسلوب و صورت آرمانی است، رویکرد پیشینی را در پژوهش فلسفه ایده اولیه برگزیده است. از این مجرا ایده اولیه متوقع را به مثابه امر مفروض و موجود ذهنی برای شکل مطلوب ادبیات داستانی معیار مورد واکاوی قرار داده است.
در پایان مراسم از کتاب «فلسفه ایده اولیه داستان» رونمایی شد.
انتهای پیام
