مهدویت به بار نشستن آرمان‌های انبیا و صلحای عالم است
یک پژوهشگر علوم قرآن و حدیث با بیان اینکه مهدویت درواقع به بار نشستن زحمات و آرمان‌های تمام انبیا و صلحای عالم است، گفت: خلاصه حرکت همه انبیا در ظهور تجلی پیدا می‌کند، بنابراین وظیفه ما در راستای بعثت پیامبران یعنی تزکیه نفس، تعلیم کتاب و حکمت است.
در همه شهر از شما می‌گویند و می‌شنوند. همه دیوارها را چراغان کرده‌اند. کاغذهای رنگی به شادباش شما در باد می‌رقصند. طاق‌ها برای نصرتت قد علم کرده‌اند. منتظران چشم به راه خبری از آمدنت، لحظه‌ها را می‌شمرند. این روزها اشتیاق و شادیانه میلاد و نیز التهاب و انتظار وصال، شرح حال و هوای مردم شهر من است.
در آستانه سالروز میلاد فرخنده و باسعادت قطب عالم امکان، حضرت ولی‌عصر(ارواحنا فداه)، خبرنگار ایکنا از اصفهان گفت‌وگویی با علی‌اکبر توحیدیان، دکترای علوم قرآن و حدیث شهرستان کاشان انجام داده است. موضوعاتی چون اثبات مسئله مهدویت، برترین اعمال نیمه شعبان، رفع شبهات درباره موضوع ظهور، رجعت و... از جمله مطالبی است که در بخش اول این گفت‌وگو تقدیم خوانندگان می‌شود.
ایکنا ـ موضوع مهدویت را با توجه به منابع دینی اثبات کنید.
موضوع مهدویت عقلاً، نقلاً، معرفتاً و علماً حل شده است. با توجه به اینکه هستی، حرکت هدفداری طی می‌کند و انسان به‌طور خاص عبث و بیهوده آفریده نشده، لازمه حکمت و عدل الهی ایجاب می‌کند که حلقه آخر این عالم، حلقه نجات، فلاح، رستگاری و درواقع به بار نشستن زحمات و آرمان‌های تمام انبیا و صلحای عالم باشد. بنابراین موضوع امام مهدی(عج) با کمی تفاوت در فرعیات، در همه کتب آسمانی نظیر تورات، انجیل و زبور آمده است. همچنین در قرآن و احادیث نیز به‌صورت مکرر یا به اشاره و یا به تصریح بیان شده، از جمله می‌توان به خطبه معروف غدیر پیامبر(ص) در حجة‌الوداع که برای امت ایراد فرمود، ۵۱ حدیث در نهج‌البلاغه از امیرالمؤمنین علی(ع)، پنج حدیث از امام حسن(ع)، ۱۲ حدیث از امام حسین(ع) که معروف‌ترین آن در خطبه روز عاشوراست، ۱۱ حدیث از امام سجاد(ع)، ۶۳ حدیث از امام باقر(ع) و همین‌طور سایر ائمه(ع) اشاره کرد.
ملاقات‌های متعدد امام زمان(عج) با افراد گوناگون که هیچ‌گونه شک و تردیدی در اعتماد و وثوق این تشرف‌یافتگان به محضر مبارک حضرت نیست؛ بزرگانی چون سیدبحرالعلوم، شیخ مفید، آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی، سید بن طاووس، علامه حلی، علامه مجلسی، سیدمحمدتقی پشت مشهدی، شیخ عاملی و... . البته خود ما نیز اگر به ضمیر پاک و فطرت الهی‌مان مراجعه کنیم، هر کدام به اندازه ظرفیت می‌توانیم وجود ذی‌جود امام را درک کنیم، به‌خصوص در مواقعی چون شب نیمه شعبان که درب‌های حکمت باز و ابواب رحمت الهی گشاده است.
ایکنا ـ درباره فضلیت نیمه شعبان و اعمال آن توضیح دهید.
آمده است که نیمه شعبان، شب قدر ائمه(ع) است. به عبارتی تقدیر، مراتبی دارد. یکی از مراتب تقدیر در چنین شبی است و مراتب بعدی در ماه رمضان و در ایام معروفه قدر یعنی ١٩، ۲۱ و 23 آن ماه است. شب نیمه شعبان اعمالی دارد، نظیر احیا، روزه، استغفار و صلوات، ولی طبق فرموده امام صادق(ع)، بهترین عمل در شب قدر، کسب معرفت در دین است. کسب معارف الهی از قرآن و اهل بیت(ع) در عالم آخرت به جلوه ملکوتی نهرهایی از شیر، عسل، شراب طهور و ماءٍ غیرَ آسِن بروز می‌کند. همین معارف، حیات‌بخش است، درخت عمل را بارور می‌کند، سبز نگه می‌دارد، به بار می‌نشاند و سایه‌سار می‌شود. عمل بدون معارف ثمربخش نیست و با احساس بارور نمی‌شود.
به سراغ اعمالی می‌رویم که از ما انسان‌ها سر می‌زند. دسته اول، اعمال حرام چون گوش دادن به موسیقی مبتذل، دیدن فیلم‌های مسئله‌دار و انجام حرکات سبک و دون شأن. دسته دوم، اعمال مباح یعنی کارهایی که حرام نیست، ولی دردی هم دوا نمی‌کند. دسته سوم، کارهایی است که زمینه تعجیل در فرج را فراهم می‌کند، کارهای خداپسندانه و مورد رضایت حق تعالی که منجر به تحقق هرچه زودتر ظهور منجی می‌شود. معیار ما هر عملی است که به اندازه ذره‌ای ما را به آمادگی برساند و منظور از آمادگی، پیراستگی، تهذیب نفس و پاکسازی فردی و اجتماعی است. علامه عسگری(ره) می‌فرماید: «ما در اسلام، چیزی به اسم چراغانی نداریم. در شب میلاد اطعام دهید، به ایتام رسیدگی کنید، به سادات برسید، به دنبال صلح، صفا و صمیمیت باشید، صله ارحام و غیرارحام به جا آورید و کار خیر کنید تا از برکت این امور خیر، رضایت پروردگار و خرسندی امام زمان(عج) حاصل شود.»
امامی که حاضر و ناظر است، شأنش فقط جشن گرفتن و چراغانی نیست. شأن امام آن است که او را بشناسیم و بشناسانیم. تازه این گام اول، ولی مؤثر در راستای ایجاد آمادگی است. اینکه فرموده‌اند: «منتظر حقیقی امام باید همیشه یک سلاح آماده داشته باشد که به محض ظهور دیگر در پی اسلحه نباشد»، نوعی نماد است؛ یعنی به سلاح ایمان، تزکیه نفس، تقوای الهی و عشق حقیقی به مقام ولایت مسلح باشیم. به عبارتی باید خود را به سلاح و صلاح مسلح کنیم. مصلح، منتظر صالح می‌خواهد.
ایکنا ـ به نظر شما رابطه گسترش ظلم و گناه با تحقق ظهور چیست؟
این نکته در موضوع مهدویت به‌صورت شبهه مطرح است و باید رفع شود. این‌طور گفته شده که باید تمام جهان در ظلم، فساد و گناه فرو رود و وقتی اینچنین شود، امام زمان(عج) ظهور خواهد کرد. اگر این استدلال را بپذیریم، بهتر این است که ما به گسترش فساد و گناه کمک کنیم تا هرچه زودتر زمینه ظهور ایجاد شود.
پاسخ این شبهه را آیت‌الله‌العظمی مکارم فرموده است: «ممکن است برای رسیدن به یک نقطه، دو جاده وجود داشته باشد؛ یک جاده پرخطر، سنگلاخ و ناامن و یک جاده هم صاف، مستقیم، با امنیت و آرامش. ممکن است از هر دو راه بتوان به هدف رسید، اما عقلانیت کدام یک را تأیید می‌کند؟ مطمئناً جاده اول را برخواهد گزید. لذا اگر ما با تهذیب نفس، پاکی و آرامش برخاسته از ایمان و تقوا بتوانیم زمینه ظهور را فراهم کنیم، خلاف عقل است که از جاده نامطمئن و پرخطر برویم.»
ضمن اینکه آن طرز تفکر که گناه کنیم تا زمینه ظهور فراهم آید، خلاف صریح دستورات قرآن و عترت محسوب می‌شود، چون تمام اوامر و نواهی آنها در راه انسان‌سازی است. برای رسیدن به یک هدف هر چند مقدس نمی‌توان از وسیله نامقدس استفاده کرد و به اصطلاح، هدف، وسیله را توجیه نمی‌کند. برای رسیدن به یک هدف مقدس و الهی باید وسیله مقدس و الهی به کار گرفته شود. آرمان همه پیامبران و ائمه(ع) در موضوع ظهور تجلی می‌کند. چطور می‌شود برای تجلی این آرمان به گناه و فساد متوسل شد؟ بنابراین این طرز تفکر از بنیاد خطاست.
ایکنا ـ درباره رجعت در زمان ظهور توضیح دهید.
رجعت یعنی بازگشتن. آنهایی که ایمان کامل داشته و نیز آنهایی که در کفر محض بوده‌اند، پس از مرگ مجدداً به اذن الهی زنده می‌شوند و در همین دنیا رودرروی هم قرار می‌گیرند. این رویارویی که نوعی انتقام است، به پیروزی کامل جریان حق منجر می‌شود. عده‌ای می‌پرسند که اولاً آیا این موضوع صحت دارد یا خیر و اگر صحت دارد، کیفیت آن چگونه است؟ بله این مسئله صحت دارد، یکی از مسلمات شیعه است، منکر رجعت، کافر محسوب می‌شود و اصلاً شرط شیعه بودن و وجه مائز شیعه و غیرشیعه و پیرو امامت و ولایت بودن، پذیرش موضوع رجعت است.
به رجعت، قیامت صغری هم گفته می‌شود. در تفسیر «ایام الله» که در قرآن آمده، فرموده‌اند: «سه روز است؛ روز ظهور، روز قیامت صغری یا رجعت و روز قیامت کبری یا یوم‌الدین.» مرحوم علامه مجلسی(ره) در کتاب عظیم بحارالانوار، جلد ۵۲، بیش از ۵۰ نفر از علمای شیعه را نام می‌برد که موضوع رجعت را تأیید کرده‌اند، از جمله شیخ کلینی، شیخ صدوق، شیخ مفید، شیخ طوسی و... . در این کتاب، نزدیک به ٢۰۰ حدیث راجع به رجعت وجود دارد و این مورد از جمله اجماعیات شیعه برای نیکان بسیار نیک و بدان بسیار بد است.
در زیارت آل یاسین می‌خوانیم: «وَ أَنَّ رَجعَتکُم حَقّ لا ريبَ فيها...»؛ در دعای شب سوم شعبان، خطبه روز عاشورای امام حسین(ع)، دعای عهد، ۱۸ آیه از قرآن کریم، زیارتنامه‌ها و سایر ادعیه به موضوع رجعت اشاره شده است. امام صادق(ع) می‌فرماید: «هر کس ۴۰ صباح دعای عهد را بخواند، خداوند متعال او را از قبرش بیرون می‌آورد و از انصار قائم آل محمد خواهد بود.»
در متن دعای عهد این جملات را می‌خوانیم: «اللهُمَّ إن حالَ بَيني وَبَينَهُ المَوتُ، الَّذي جَعَلتَهُ عَلى عِبادِكَ حَتماً مَقضياً فَأخرِجني مِن قَبري مُؤتَزِراً كَفَني، شاهِراً سَيفي، مُجَرِّداً قَناتي، مُلَبِّيا دَعوَةَ الدَّاعي في الحاضِرِ وَالبادِي؛ خداوندا اگر در ظاهر بین من و میانه ظهور ظاهری امام مرگ حائل شود، آنچنانی که آن را برای بندگان خود واجب فرموده‌ای، پس مرا در وقت ظهور ظاهری او از قبرم بیرون بیاور. کفن بر تن، شمشیر از نیام کشیده، نیزه برهنه و لبیک‌گوی دعوت در شهر و بادیه.»
وقتی امام مهدی(عج) ظهور می‌کند، ۳۱۳ نفر از اصحاب خود را که اسامی آنها با مشخصات کامل روی لوحی نوشته شده است، فرامی‌خواند. این افراد از مکان‌های گوناگون عالم و حتی از نژادهای متفاوت سفید و سیاه بوده و از این تعداد، ۵۰ نفر زن هستند. ۳۱۳، عدد رمز به تعداد اصحاب بدر و لشکر طالوت علیه جالوت است. البته این ۳١٣ نفر که اکثراً جوان هم هستند، از سران لشکر امام مهدی(عج) محسوب می‌شوند و بعد از این ۳۱۳ نفر، ده‌ها هزار نفر دیگر از مردم همان زمان و افرادی که رجعت کرده‌اند، به لشکر امام ملحق می‌شوند. سران این لشکر و آغازگران موضوع ظهور، این ۳۱۳ نفر محسوب می‌شوند که تعداد زیادی از آنها ایرانی و از طالقان، قم، مرو، هرات، نیشابور، ری، طوس، همدان، سبزوار و... هستند.
ایکنا ـ اشخاصی که بعد از ظهور رجعت می‌کنند، چه کسانی هستند و چگونه این اتفاق رخ می‌دهد؟
موضوع رجعت بعد از ظهور محقق می‌شود. بنابر روایات متعدد، اول کسی که زمین شکافته و از آن خارج می‌شود، امام حسین(ع) است و در کنار ایشان، حضرت امیرالمؤمنین(ع) و سپس پیامبر(ص) و نیز سایر معصومین(ع) رجعت می‌کنند. از دیگر رجعت‌کنندگان معروف، سلمان، مقداد، ابوذر، سمیه، ٢٧ نفر از قوم موسی(ع)، هفت نفر اصحاب کهف و یوشع، مالک اشتر، اسماعیل صادق‌الوعد فرزند حزقیل و نیز حضرت عیسی(ع) هستند که همراه ۴٠٠ زن از آسمان چهارم به زمین می‌آیند و به لشکر امام زمان(عج) می‌پیوندند.
نخستین بیعت‌کننده با امام مهدی(عج)، حضرت جبرائیل(ع) و شعار سپاهیان ایشان، «یا لثارات الحسین(ع)، ای خون‌خواهان حسین(ع)» است. اینکه در زیارت عاشورا می‌خوانیم: «أَنْ يَرْزُقَنِي طَلَبَ ثَارِكَ مَعَ إِمَامٍ مَنْصُورٍ مِنْ اَهلِ بَیتِ مُحَمَدٍ صَلّ اَللهُ عَلَیهِ وَ آلِه» یا در دعای ندبه زمزمه می‌کنیم: «أیْنَ الطّالِبُ بِدَمِ الْمَقْتُولِ بِکَرْبَلاءَ»، به همین معناست. امام حسین(ع) همراه ۷۵ هزار نفر رجعت می‌کند.
امام صادق(ع) می‌فرماید: «چون نزدیک شود خروج قائم، باران ببارد در جمادی‌الآخر و نیز ١٠ روز از ماه رجب. بارانی که خلایق مثل آن را ندیده‌اند. پس بر این باران، خداوند گوشت مؤمنان را بر بدن و در قبرهایشان می‌رویاند.» در بحث معاد هم همین مطلب را داریم. وقتی انسان را در خاک دفن می‌کنند و یا در آتش خاکستر می‌شود و یا به هر طریق از میان می‌رود، یک ذره در جسم آدمی است که از بین نمی‌رود و مثل دانه گیاه است. باران مخصوص که می‌بارد، آن دانه را بارور می‌کند و مثل گیاه و درخت که می‌روید، آن دانه سریعاً رشد می‌کند و جسم انسان به همین شکل اولیه ظاهر می‌شود و دست، پا، سر و صورت مثل همان حالت اولیه از آن می‌روید.
امام رضا(ع) می‌فرماید: «چون قائم ظهور کند، خداوند از وادی‌السلام نجف ۷۰ هزار صدیق را مبعوث کند که از اصحاب و انصار او می‌شوند.» همچنین در تفسیر آیه ۱۴۸ سوره بقره: «أَيْنَ مَا تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعًا...» می‌فرماید: «همانا قسم به خدا آن هنگام که قائم قیام کند، خداوند یاران شیعه او را از سراسر دنیا گرد می‌آورد.» لذا وقتی حضرت اعلام ظهور می‌کند، جوانان شیعه که در پشت‌بام خانه‌ها خوابیده‌اند، فراخوانده می‌شوند و صبح، همگی به طی‌الارض در مکه معظمه دور شمع وجود امام حاضرند. این اتفاق در شب جمعه‌ای رخ خواهد داد. روز ظهور چون همان روز تولد، همزمان با روز جمعه است.
امام صادق(ع) می‌فرماید: «لَوْ أَدْرَکْتُهُ لَخَدَمْتُهُ أَیامَ حَیاتِی؛ اگر دوران او را درک می‌کردم، همه زندگی‌ام را در خدمت به او می‌گذراندم.» لذا در مقام فضیلت ائمه(ع) می‌فرماید که در بین ۹ معصوم بعد از امام حسین(ع)، امام زمان(عج) بر هشت معصوم دیگر افضل است.
در دوران رجعت، قرآن امیرالمؤمنین(ع) آشکار می‌شود و مردم به تعلیم آن می‌پردازند؛ همان قرآنی که خود ایشان کتابت کرد، ولی نگذاشتند که منتشر شود. تمام ابزار و اسباب اعجاز پیامبران همراه امام زمان(عج) ظاهر می‌شود و در اختیار ایشان قرار می‌گیرد؛ زره، عمامه، اسب، شتر و براق پیامبر(ص)، عصا و سنگ موسی(ع) و عصای آدم و نوح(ع)، پیراهن ابراهیم و یوسف(ع)، انگشتر سلیمان(ع)، زره داوود(ع)، ترازوی شعیب(ع) و ذوالفقار امیرالمؤمنین(ع). این‌ها مسجل است.
ایکنا ـ وظیفه ما در زمان غیبت و پس از ظهور امام زمان(عج) چیست؟
نکته این است که خلاصه حرکت همه انبیا در ظهور تجلی پیدا می‌کند. بنابراین وظیفه ما در راستای بعثت پیامبران است. خداوند در آیه دوم سوره جمعه درباره دلیل بعثت انبیا می‌فرماید: «هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِّنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ...» پس اکنون تزکیه نفس، تعلیم کتاب و حکمت وظیفه و تکلیف ماست.
علامه طهرانی(ره) می‌فرماید: «این مقام ظهور ولایت است که ملک و ملکوت را گرفته است. در رجعت آل محمد(ص) که جای هیچ شک و شبهه و تردیدی در آن نیست و از مسلمات شیعه محسوب می‌شود، ظهور ولایت برای عموم مردم است، ولی اکنون این ظهور برای خواصی است که به جهاد اکبر رفته‌اند.» منظور این است که در مرحله رجعت، تمام مراحل استعدادیه مردم که در زمان خود ائمه(ع) به فعلیت نرسیده، محقق می‌شود. همچنین می‌فرماید: «وظیفه ما تهذیب و تزکیه نفس برای قبول فداکاری و ایثار است. ما همواره مأمور به این‌گونه امور هستیم، چه ظهور آن حضرت در فلان زمان مشخص باشد، چه نباشد.» بنابراین در اخبار از تفحص و تجسس در این‌گونه امور نهی شده است.
فرض کنید با علم جفر، رمل، علم الاعداد و حروف مقطعه به‌طور صحیح به دست آورید که ظهور آن حضرت در یک سال و چند ماه و چند روز دیگر است. در این صورت ما چه می‌کنیم؟ آنچه توجه به آن اساسی شمرده می‌شود، آن است که ظهور خارجی و عمومی آن حضرت هنوز واقع نشده و منوط و مربوط به اسباب، علل و علائمی است که باید تحقق پذیرد.
در پایان باید عرض کنم که به هر حال، ظهور شخصی و باطنی برای هر فرد ممکن و راه وصول و تشرف به خدمتشان برای همه باز است و هر کس از امروز درصدد لقای خداوند باشد، بدون شک ظهور شخصی و باطنی آن حضرت برای او میسر خواهد شد. این در، پیوسته باز است و دعوت محبان، مشتاقان و عاشقان را لبیک می‌گوید. غیبت حضرت از جانب ماست، نه از جانب ایشان. «کی رفته‌ای ز دل که تمنا کنم تو را/ کی بوده‌ای نهفته که پیدا کنم تو را/ غیبت نکرده‌ای که شوم طالب حضور، پنهان نگشته‌ای که هویدا کنم تو را/ با صد هزار جلوه برون آمدی که من/ با صد هزار دیده تماشا کنم تو را.» در بخش بعدی گفت‌وگو درباره لقای امام زمان(عج) و رابطه آن با لقای خداوند صحبت خواهیم کرد.
زهراسادات محمدی
انتهای پیام
