سینمای ایران نگاهی جریانساز به پاسداران نداشته است + صوت
یک تهیه‌کننده سینمای دفاع مقدس گفت: آنچه در اغلب آثار سینمایی مرتبط با پاسداران شاهد بوده‌ایم کارهای کلیشه بوده که در سطح خلاصه شده‌اند و در این میان فیلم‌هایی چون «ایستاده در غبار» یا «احمد» انگشت‌شمارند.
بیست‌وچهارم بهمن مصادف با ولادت باسعادت امام حسین(ع) است که روز پاسدار نام گرفته است. سینمای ایران در پنج دهه گذشته، تولیدات بسیاری با محوریت پاسداران ساخته است اما عمده این کارها نگاهی کلیشه‌ای به شخصیت‌های مورد نظر داشته‌اند و تنها معدود آثاری چون «ایستاده در غبار»، «موقعیت مهدی»، «احمد» و... توانسته‌اند به موضوع نگاهی واقعی داشته باشند.
خبرنگار ایکنا درباره جایگاه پاسداران در سینما با ابراهیم اصغری، یکی از رزمندگان هشت سال دفاع مقدس که سال‌ها مشغول تهیه‌کنندگی در سینماست، گفت‌وگو کرده که در ادامه با آن همراه می‌شویم.
ایکنا – در سینما و تلویزیون تصویرسازی بسیاری از سرداران شهید صورت گرفته است، اما همیشه این سؤال وجود داشته که این تولیدات تا چه حد واقع‌گرایانه بوده است. با توجه به اینکه تمام فیلم‌هایی که شما تهیه کرده‌اید درباره سرداران شهید است، در این باره نظرتان چیست؟
در چند سال اخیر فیلمسازی درباره سرداران سپاه در سینمای ایران با جدیت پیگیری شده است، اما در همه آثاری که به سرداران پرداخته‌اند تنها شهدا مدنظر بوده‌اند، درحالیکه می‌توان درباره سرداران باافتخاری که اکنون زنده هستند هم فیلم ساخت. بدین ترتیب بتوان تمام وجوه شخصیتی قهرمان را نشان داد و حتی به برخی رگه‌های خاکستری اشاره کرد، اما متأسفانه هیچ‌گاه نتوانسته‌ایم اتفاقی تأثیرگذار را رقم زنیم.
همچنین، وقتی قرار است به پاسداران در سینما پرداخته شود تنها نباید به وجوه نظامی آنها توجه شود، بلکه می‌توان به اقدامات آنها در جامعه هم اشاره داشت. این اتفاق را در جشنواره این دوره با فیلم «احمد» شاهد بودیم. در این کار با گوشه‌ای از اقدامات شهید کاظمی پس از زلزله بم آشنا می‌شویم. در این فیلم برای مخاطب تازگی و جذابیت بالایی وجود دارد، چون رفتار قهرمان را درک و با آن ارتباط برقرار می‌کند. در حقیقت پاسداری که قرار است در فیلم‌هایمان نشان دهیم تنها پاسدار منافع نظامی مردم نیست، بلکه در مسائل اجتماعی، اقتصادی و... باید این پاسداری را شاهد باشیم.
ایکنا - در جشنواره فیلم فجر چند فیلم با موضوع آثار سرداران شهید حضور یافتند. در کدام‌یک از آثار تصویرسازی خوبی و منسجمی را شاهد بودید؟
در فیلم «احمد» این اتفاق رخ داد. دلیل تصویرسازی درست از سردار کاظمی را من در دو موضوع می‌توانم تعریف کنم. ابتدا اینکه تحقیقاتی خوبی پیرامون این شخصیت صورت گرفته است برای همین ما تمام زوایای شخصیتی او را در فیلم شاهد هستیم. نکته دیگر اینکه این شخصیت بعد از پایان جنگ به مقام فرماندهی نیروی هوایی سپاه رسیده و رفتارش در برهه‌های مختلف مورد توجه قرار گرفته است. درحقیقت با فاصله گرفتن از جنگ، آنچه از شخصیت و رفتار وی می‌بینیم مبتنی بر واقعیات زمانه است. به همین سبب به کاراکتر یک‌بعدی نگاه نشده و تصویری قابل قبول از شهید کاظمی را در «احمد» می‌بینیم.
حال ممکن است این سوال پیش آید چرا چنین تصویرسازی‌ای را کمتر در کارهایی که روایتگر شهدای دفاع مقدس هستند، شاهدیم. از نگاه من برخی مواقع افرادی که فیلمساز یا نویسنده چنین کارهایی می‌شوند چنان عاشقانه به موضوع نگاه می‌کنند که در هر چه می‌بینند، خوبی است درحالیکه این امر خدمت به شخصیت مورد نظر نیست، بلکه دور کردن مخاطب از چنین افرادی است، زیرا به واسطه چنین آثاری به مخاطب می‌گوییم شهدا افرادی دست‌نیافتنی و فرازمینی هستند که نمی‌توان به آنها نزدیک شد! این برداشت نه‌تنها خدمت به شهدا نیست، بلکه از نگاه من اجحاف به آنهاست.
نکته دیگر برخی حساسیت‌هایی است که از طرف خانواده سرداران شهید برای ساخت تولیدات سینمایی رخ می‌دهد و باعث می‌شود نتوان آن‌گونه که باید به آدم‌ها نزدیک شد. خانواده‌های شهدا دوست دارند تصویرسازی انجام‌شده از شهیدانشان کاملاً سفید باشد و تمام نقاط مثبت روایت شود. همین موضوع تا حدی دست سازندگان را برای شخصیت‌پردازی واقعی بسته است، درحالیکه اگر می‌توانستیم تمام وجوه شخصیتی سرداران را به تصویر بکشیم، اتفاقات خوبی را در تولیدات نمایشی شاهد بودیم. برای نمونه می‌توان به کارهایی چون «ایستاده در غبار» و «احمد» اشاره کرد که نگاهشان به ظاهر خلاصه نشده است و عمق آن هم مورد توجه قرار می‌گیرد.
ایکنا - نگاه تک‌بعدی به سرداران می‌تواند برای مخاطب تبعاتی داشته باشد. در این باره توضیح دهید.
افرادی که نگاه تک‌بعدی به شخصیت شهدا یا سرداران جنگ دارند با این تصور چنین کاری را انجام می‌دهند که می‌خواهند ادای دینی شایسته داشته باشند غافل از اینکه این نگاه آنها نه‌تنها خدمت نیست، بلکه خود آسیبی جدی در این رابطه محسوب می‌شود چون به جوان امروزی می‌گوید آدم‌هایی که در فیلم مورد توجه قرار گرفته‌اند به‌هیچ‌وجه دست‌یافتنی نیستند. این امر بزرگترین خطر است، چون حس سلحشوری و دفاع از آب و خاک را از نسل جوان می‌گیرد. بنابراین به گونه‌ای به شخصیت‌ها بنگریم که نسل امروز بتواند آنها را درک و با آنان ارتباط برقرار کند.
انتهای پیام
