چرا روایات تفسیری اهل سنت بسیار بیشتر از شیعه است

به گزارش ایکنا، آیت‌الله رضا استادی؛ استاد حوزه علمیه و عضو جامعه مدرسین، 27 دی ماه در مراسم رونمایی از تفسیر «الاثری الجامع» تالیف آیت‌الله محمدهادی معرفت که به مناسبت هفدهمین سال ارتحال ایشان در دفتر قم پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد با تمجید از برپایی این مراسم و تجلیل از علامه معرفت، گفت: بنده در قم و مشهد و نجف خدمت ایشان رسیدم و در همه این مناطق شاگردان و آثار علمی داشتند لذا نباید چنین شخصیت‌هایی فراموش شوند.

وی افزود: اینکه گفته شده است روایات تفسیری اهل سنت زیاد و روایات اهل بیت(ع) کم است مقصر آنان (اهل سنت) هستند زیرا با وجود علی(ع) دلیلی برای سخن راندن آنان نبوده است و باید ساکت می‌شدند ولی وقتی دیگران خود را جلو انداختند حضرت امیر(ع) چه بگویند؟ 

آیت‌الله استادی با بیان اینکه به عقیده بنده تفسیر کل قرآن با روایات ممکن نیست، اضافه کرد: زیرا ما بیش از 6 هزار آیه داریم در حالی که همه روایات اهل بیت(ع) بیش از 5 هزار روایت نیست و این همه تقصیر خود آنان است زیرا شخصیت‌‌تراشی در گذشته رواج زیادی داشته است؛ از نگاه آنان، مردم فقیه و مفسر لازم داشتند ولی نباید حضرت امیر(ع) و ائمه این کار را بکنند لذا عمر و زید و بکر و اصحاب دیگر باید باشند؛ از این رو شخصیت درست کردند تا اهل بیت(ع) را منزوی کنند.

استادی تصریح کرد: یکی از مهمترین ویژگی‌ و خدمت این اثر آن است که روایات را دسته‌بندی کرده است و این کار قبلا انجام نشده بود و روایات تفسیری شیعه و سنی در هم بیان شده بود؛ در این کتاب تقریبا 13 یا 14 دسته روایت با بیان خوبی مطرح شده است و گزنده هم نیست؛ از این اقسام دو دسته برای تفسیر خوب است و بقیه مردود است، آن چیزی که به درد می‌خورد آن است که سند داشته باشد و سند خوبی هم داشته باشد یا روایات با قرآن مطابقت کند زیرا کسانی چون شیخ طوسی و طبری گفته‌اند که قرآن، خودش قابل فهم است و روایت نوعی مؤید است.

استاد حوزه علمیه اضافه کرد: این روایات در این کتاب به نحو زیرکانه دسته‌بندی شده است از جمله اینکه آقای رستم‌نژاد(نویسنده اصلی اثر بعد از وفات مرحوم معرفت) نگفته است که روایات مرسله را قبول نداریم ولی در مواردی مرسلات را به خاطر ارسال آن رد کرده است. 

استادی با بیان اینکه قرآن، محکم و متشابه دارد و سخنان اهل بیت(ع) هم اینگونه است، اظهار کرد: در این کتاب، محکمات به خوبی بیان شده است ضمن اینکه روایات مخالف عقل و قرآن و ... را با زبانی نرم و لطیف زیرسؤال برده است.  

وی با بیان اینکه روایات تفسیری چند دسته هستند، تصریح کرد: قسم اول روایات منسوب به پیامبر و ائمه که مرسل هستند و البته بسیاری از مسندها هم مرسل هستند؛ قسم دیگر، روایات ساختگی است که به فراوانی در اهل سنت وجود دارد ولی در شیعه کمتر است.

روایات مخالف عقل و عصمت

استادی با تاکید بر دسته‌بندی روایات، افزود: قسم سوم هم یکسری روایات مخالف قرآن، عقل و سنت قطعی است لذا در این کتاب به همین دلایل رد شده‌اند همچنین برخی روایات معارض با سایر روایات است یا برخی هم مخالف شان و جایگاه انبیاء و عصمت ایشان است و در مواردی نویسنده با تندی با برخی مفسران مانند فخررازی مواجه شده است زیرا او آیه اکمال و ابلاغ را در شان ابوبکر دانسته است. در این تفسیر آمده است که هیچ انسان با سواد و با ایمانی چنین سخنی نمی‌گوید.  

وی با بیان اینکه خدمت بزرگی در این اثر صورت گرفته است چون روایات تعیین تکلیف شده‌اند، افزود: درباره بسیاری از اقوال باید بحث شود که آیا اساسا منسوب به پیامبر(ص) یا ائمه(ع) هست یا خیر؟ و آیا اصلا می‌توان پذیرفت زیرا ممکن است از مفسری چون ابن عباس و ... باشد. 

وی افزود: این اثر(تفسیر الاثری) قرص و محکم سخن شیعه را بیان کرده است و در عین حال هم تلاش بر رویکرد تقریبی داشته است و گزنده و تند هم نیست. مثلا در تفسیر آیه «بلغ ما انزل الیک» به خوبی تفسیر آیه را بیان و ثابت کرده است که نمی‌تواند این آیه برای غیر غدیر باشد.

استادی بیان کرد: آقای رستم‌نژاد در پاره‌ای از موضوعات هم بیان کرده که فخررازی در مواردی خیانت کرده است. ایشان در آیات مباهله و بحث عصمت ائمه(ع) بر آن پافشاری کرده است؛ مثلا در جایی گفته شده است که یکی از افراد مباهله، ابوبکر بوده است در حالی که خود ابوبکر هم این را قبول ندارد و این کتاب با قاطعیت وجود ابوبکر در مباهله را نفی کرده است. 

وی با بیان اینکه البته سؤالاتی هم برای بنده در باره این اثر مطرح است، اضافه کرد: خوب است لجنه‌ای در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با حضور مؤلفان و استادان تشکیل شود و به این سؤالات پاسخ داده شود زیرا برخی که نظر منفی دارند دنبال حواشی خواهند رفت پس باید از این نوع مسائل پیشگیری کنیم. محکمات در این کتاب آنقدر زیاد است که اگر مواردی متشابه هم داشته باشد قابل ارجاع به محکمات است. 

تربیت شاگرد از سوی مرحوم معرفت

وی افزود: یکی از بهترین کارهای مرحوم علامه معرفت و مؤسسه تمهید، پرورش افراد صاحب‌نظر و آشنا به تفسیر است؛ امروز ما شاگردانی از ایشان داریم که می‌توانند به مصر و الازهر بروند و مناظره بکنند و این دستاورد کمی نیست و رهبر انقلاب هم به این نوع کارها عنایت ویژه دارند. ما در گذشته حوزه چنین مواردی را نداشتیم و نه مؤلف و نه مدرس و نه چنین شاگردانی داشتیم. 

آیت‌الله استادی همچنین در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به ماه رجب، گفت: بنده خودم شرمنده هستم زیرا ما معممین به مردم می‌گوییم قدر ماه رجب را بدانند ولی گاهی خودمان بهره چندانی نمی‌بریم و این در حالی است که مرگ روز به روز به ما نزدیک‌تر می‌شود.