ارائه کلام معصومان در روایات تفسیری

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی رستم‌نژاد؛ معاون آموزش حوزه‌های علمیه، 27 دی ماه در مراسم رونمایی از 11 جلد تفسیر «الاثری الجامع» تالیف آیت‌الله معرفت که به مناسبت هفدهمین سال ارتحال ایشان در دفتر قم پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد، گفت: حدود سال 1379 بود که بنده برای نگاش تفسیر الاثری الجامع دعوت شدم و با همراهی تعدادی از دوستان روایات اهل سنت و شیعه را جمع کردیم که 5 تا 6 سال طول کشید و این روایات عمدتا در آثار شیعه از روایات نورالثقلین و از اهل سنت از درالمنثور جمع‌آوری شد.

وی با اشاره به اهداف این طرح، اظهار کرد: هدف غایی تولید این اثر آن بود که در یک مجموعه بتوانیم محاسن کلام معصومان را در روایات تفسیری در اختیار جهان اسلام قرار دهیم لذا باید روایات در ترازوی مقایسه قرار می‌گرفت و میزان افتراق و اشتراک آنها شناسایی و امکان عرضه هر دو دسته روایات هم به آیات فراهم می‌شد و داوری و قضاوت هم در مورد روایات شیعه و سنی صورت می‌گرفت.

معاون آموزش حوزه با بیان اینکه بعد از تجمیع این دو دسته روایات متوجه شدیم وجوه اشتراک زیاد است ولی تمایزات هم فراوان است، اضافه کرد: از جمله این تمایزات آن است که روایات تفسیری شیعه در مقایسه با اهل سنت خیلی کمتر است؛ همچنین در روایات شیعه، کلام منتهی به معصوم، روایت تلقی می‌شود ولی در اهل سنت این‌طور نیست و منقولات تفسیری کسانی چون ابن عباس و ابن مسعود و حتی قتاده و حسن بصری و ... روایت تلقی می‌شود و این تفاوتی جدی است زیرا معصومین، عالم به غیب و مرادات الهی هستند ولی مابقی مفسران عالم به غیب و مرادات الهی از آیات نیستند.

رستم‌نژاد اظهار کرد: تمایز دیگر این است که منقولات تفسیری صحابه و تابعین، وحدت رویه روشی ندارند در حالی که روایات اهل بیت(ع) روشمند است لذا علامه طباطبایی فرموده است که من تفسیر قرآن به قرآن را از اهل بیت(ع) گرفته‌ام.

وی با اشاره به برخی تمایزات دیگر ادامه داد: فراوانی روایات اسباب النزول در منقولات صحابه و تابعین و فراوانی روایات جری و انطباق در روایات اهل بیت(ع)، فراوانی روایات ظهر آیات در منقولات تفسیری صحابه و فراوانی توجه به بطن و تاویل در روایات شیعه، فراوانی جعلیات و اسرائیلیات در روایات صحابه و تابعین و پرهیز شدید از نقل چنین روایاتی در روایات اهل بیت(ع) از جمله وجوه تمایز میان روایات شیعه و سنی است.

این قرآن‌پژوه، اظهار کرد: فراوانی، تعدد و تکثر روایات به تعدد طرق و اسناد در درالمنثور در مقابل تعدد روایات به تنوع محتوا و متن در نورالثقلین و روایات اهل بیت(ع) از جمله وجوه متمایز دیگر بین روایات تفسیری شیعه و سنی است. فراوانی تعارض و ناسازگاری‌های روایی در منقولات صحابه در برابر سازوارگی منقولات ائمه(ع) همچنین فراوانی خروج موضوعی در روایات درالمنثور و اهل سنت هم از دیگر وجوه متمایز بین روایات تفسیری شیعه و سنی است زیرا در روایات تفسیری شیعه، التزام به متن روایات وجود دارد و خروج موضوعی را شاهد نیستیم.