استقامت در دنیای امروز جز با همراهی حضرت زهرا(س) محقق نخواهد شد + فیلم

شخصیت حضرت زهرا(س) از ابعاد مختلف قابل بررسی است؛ نگاه عرفانی و عبادی، سیاسی و اجتماعی و بررسی شخصیت آن حضرت براساس آیات قرآن و روایات همگی ساحاتی است که می‌تواند دریچه‌هایی به معرفت آن حضرت بگشاید.

آیت‌الله سیدمحمدمهدی میرباقری؛ رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا به جایگاه و شخصیت آن حضرت براساس آیات قرآن و روایات پرداخته است که در ادامه بخش سوم و پایانی این گفت‌وگو را می‌خوانید؛

بخش اول؛ فاطمه(س) لیله‌القدر پیامبر(ص) و همه هستی است

بخش دوم؛ وجود حضرت فاطمه(س) ختم‌کننده نهایی تقابل نور و ظلمت است

ایکنا ـ نقش هدایتی حضرت زهرا(س) با وجود ائمه(ع) به عنوان هادیان امت چگونه است؟ 

در درگیری بین عقل و جهل که نبی اعظم مظهر عقل کامل هستند و ابلیس مظهر جهل تام و تمام با آن وسعتی که عرض شد جایگاه حضرت زهرا(س) به عنوان لیله‌القدر نبی اکرم مشخص خواهد شد. البته جریان ظلمات بعد از وفات پیامبر(ص) بر منبر پیامبر(ص) نشست و مسیر هدایت را دشوار کردند ولی باز خداوند به پیامبر(ص) فرمود من در ازاء آن به تو جریان نور و لیله‌القدر عطا کردم که از هزار ماه بالاتر است و امت را از ظلمات عبور می‌دهد. بنابراین کار زهرا(س) این است و ائمه‌ای که هدایت نبی اکرم را می‌رسانند به تعبیر روایت از نسل حضرت زهرا(س) هستند و طرح نبی اکرم به دست اوصیاء خودش محقق می‌شود: إِنَّمٰا أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ هٰادٍ؛ حضرت یک انذار بزرگ به عالم می‌دهند و عالم را به حرکت درمی‌آورند ولی در هر دورانی ائمه بعد از ایشان جریان هدایت را برعهده می‌گیرند به این دلیل او منذر و ائمه، هادی هستند. 

این طرح بزرگ از متن وجود حضرت زهرا می‌گذرد زیرا ایشان ظرف تجلی اهل بیت(ع) است. مگر هر کسی می‌تواند این ظرف وجودی را داشته باشد؟ اگر مشکات نور نباشد آیا نور حضرت سیدالشهدا در او تجلی می‌یابد؟ پس ظرف وجود مقدس حضرت زهرا(س) ظرف نزول ائمه است و درگیری‌های ائمه ذیل درگیری حضرت زهرا(س) تعریف می‌شود.

در درگیری‌های بعد از وفات پیامبر(ص)، حضرت علی(ع) مجبور به صبر هستند و آن کسی که پا به میدان می‌گذارند این وجود مقدس هستند و کار را هم به نفع جریان حق و امیرالمؤمنین(ع) تمام می‌کنند ولو ممکن است دوره ظلمات طول بکشد: وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَى/ وَالنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّى؛ این شبی که می‌پوشاند و حجاب می‌شود؛ اینها حجاب بر امیرالمؤمنین(ع) شدند ولی وقتی این شب و ظلمت آن رفت روز ظاهر خواهد شد و امیرالمؤمنین(ع) تجلی می‌یابد و این نوری که در حجاب رفت با ظهور امام زمان که در روایت به نهار تعبیر شده است تجلی خواهد یافت و آن نور است که کار را تمام خواهد کرد و عالم را به مدار علی(ع) بر می‌گرداند. برگشت عالم به مدار نبی اکرم و امیرالمؤمنین(ع) که مدار نبوت و امامت کلیه است با حضرت زهرا(ع) واقع می‌شود. مرحوم شیخ طوسی در زیارت کوتاهی در تهذیب آورده است که با حضرت زهرا(س) امت به نبوت و ولایت متصل می‌شوند ولی این سلسله الان قطع شده است.

حضرت زهرا(س) چنین شخصیتی است، مشکات نور و مصداق آیه نور هستند. مصداق سوره قدر و ظرف تحقق انوار ائمه(ع) هستند که در قالب بشر آمده‌اند و اگر نیامده بودند درگیری برای پیشبرد حق شکل نمی‌گرفت لذا دشمن می‌تواند بیاید جلوی در خانه ایشان دست بلند کرده و تعدی و جسارت کند وگرنه اگر لباس بشر نپوشد دست کسی به آنجا نمی‌رسد لذا حاضر شدند که لباس بشر بپوشند. یَا مُمْتَحَنَةُ امْتَحَنَکِ اللَّهُ الَّذِی خَلَقَکِ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَکِ؛ قبل از اینکه در عالم خلق شوند با خدا عهد بسته‌اند که امت را هدایت کنند  و دست آنان را بگیرند و شفاعت کنند ولو این عهد از دل بلا می‌گذرد. پس میدان درگیری معلوم، شخصیت حضرت زهرا(س) معلوم و وسعت درگیری نبی اکرم هم معلوم و در اینجاست که جایگاه آن حضرت هم معلوم می‌شود؛ پیروزی حضرت هم روشن است زیرا اگر عاشورا هست ظهور و رجعت هم وجود دارد و ظهور و رجعت نتیجه استقامت در عاشورا است.

ایکنا ـ امروز جامعه شیعه در جهان به خصوص شیعیان ایران در شرایط نسبتا سختی به سر می‌برند و در چنین فضایی گاهی نومیدی بر امید غلبه می‌کند، در چنین شرایطی چگونه می‌توانیم از وجود مقدس فاطمه(س) الگو بگیریم یا استعانت بطلبیم؟

ببینید، ما اگر نتوانیم وسعت درگیری و عمق فتوحات آینده را ببینیم الان هم نخواهیم توانست صبر کنیم لذا یا دنبال دولت مستعجل می‌رویم و بی وقت و بی خودی دست به کار می‌شویم و یا از خیمه حضرت زهرا و اباعبدالله بیرون می‌زنیم؛ کسانی می‌توانند در عاشورا صبر کنند و بایستند که نگران پیروزی نبودند و وسعت میدان درگیری سیدالشهداء(ع) با دشمنان را خوب فهمیدند و عجله هم نداشتند زیرا اگر عجاه بود بیرون می‌زدند؛ اگر وسعت طرح را ندیده بودند پایداری نمی‌کردند. آن چیزی که طرح را جلو می‌برد تحمل ولی خداست و مابقی ذیل آن حضرت استقامت می‌کنند. وقتی یک بنایی می‌سازند نقطه کانونی یکجاست و کسی که در پیشبرد طرح الهی می‌ایستد ابتدا نبی اکرم سپس حضرت زهرا و ائمه اطهار(ع) هستند. بلای آن حضرت محور تحمل مقابله با ضلالت است و ما باید ذیل آن حضرت مقابله کنیم.

ایکنا ـ پس از این جهت الگو برای همه هستند نه فقط بانوان که عمدتا در تعابیر روی آن تاکید می‌شود؟

بله. حضرت زهرا(س) در عین اینکه در تراز آیه نور است ولی برای همه عالم الگوست و نه صرفا برای بانوان گرچه الگوبودن برای بانون به خصوص به خاطر مقاومت تاریخی در برابر باطل است؛ حضرت را برای اسوه و الگوبودن به زن خانه‌داری همانند بقیه تنزل ندهیم، ایشان خوب خانه‌داری می‌کردند و خیلی از بانوان اینگونه هستند؛ خوب شوهرداری می‌کرد و بانوان زیادی اینطور هستند؛ حضرت زهرا(س) شخصیتی با این وسعت است و با آن عهد از آن عالم آمده است و در میدان درگیری مقاومتی می‌کند که مسیر ساخت امت الهی را شکل می‌دهد و امت را از وادی ظلمات و طرح‌های دشمن عبور می‌دهد و این استقامت تاریخی و مقاومت تاریخی در برابر جبهه باطل درس است.

بانوان ما باید مقاومت و سختی و پیچیدگی آن را از ایشان الگو بگیرند؛ نه عجله کنند و نه پا پس بکشند و نه بدبین شوند و نه دچار توهم باطل بشوند و خیال کنند کار تمام شده است؛ مسیر خیلی دشوار است و دشواری آن هم پیچیدگی دارد. أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَأْتِكُمْ مَثَلُ الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِكُمْ ۖ مَسَّتْهُمُ الْبَأْسَاءُ وَالضَّرَّاءُ وَزُلْزِلُوا حَتَّىٰ يَقُولَ الرَّسُولُ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ مَتَىٰ نَصْرُ اللَّهِ ۗ أَلَا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِيبٌ؛ آیا گمان کرده‌اید که به بهشت داخل شوید بدون امتحاناتی که پیش از شما بر گذشتگان آمد؟ که بر آنان رنج و سختیها رسید و همواره پریشان خاطر و هراسان بودند تا آن گاه که رسول و گروندگان با او (از خدا مدد خواستند و) گفتند: بار خدایا، کی ما را یاری کنی؟ (در آن حال خطاب شد: بشارت دهد که) هان! همانا یاری خدا نزدیک است.

عالم بهشت از همین زمین شروع می‌شود؛ علامه فرمود منزلت آیات قیامت در ظهور محقق خواهد شد؛ می‌خواهیم وارد بهشت شویم مسیر آن از همین ظهور و بعد رجعت و بعد قیامت خواهد بود. بنابراین باید بهشتی شویم و وارد بهشت شویم. در امت‌های پیشین هم اینطور بود که همه جز رسول و کسانی که با او بودند نومید می‌شدند و احساس یاس می‌کردند. کسانی که کنار پیامبر(ص) ایستاده بودند و ایمانشان وصل به ایمان پیامبر(ص) بود می‌ایستادند و البته اینها هم صدایشان در می‌آمد که متی نصرالله. وعده پیروزی چه زمانی نقد خواهد شد؟ اگر به اینجا رسید: أَلَا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِيبٌ.

بنابراین نه طمع خام کنیم و نه پا پس بکشیم، نه دنبال دولت مستعجل باشیم؛ مسیر پرفراز و نشیب است و در این مسیر عاشورا و ابتلائات سنگین است. در روایت داریم که خدا به مؤمن وعده نداده است که او هم مبتلا نخواهد شد، چرا! مؤمن هم مبتلا می‌شود. وعده‌ای که به مؤمن داده‌اند این است که در سختی‌ها ایمانش از دست نمی‌رود؛ خداوند در مورد مؤمن آل فرعون فرمود: فَوَقَاهُ اللَّهُ سَيِّئَاتِ مَا مَكَرُوا ۖ وَحَاقَ بِآلِ فِرْعَوْنَ سُوءُ الْعَذَابِ؛ و خدا او را از سیئات مکر فرعون حفظ کرد و به ما هم فرموده‌اند که اگر از مکر کسی می‌ترسید این آیه را بخوانید. برای عبور از مکر دشمن لازم است و باید امور را به خدا تفویض کنیم؛ فَسَتَذْكُرُونَ مَا أَقُولُ لَكُمْ وَأُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ. در روایت داریم که مؤمن آل فرعون را قطعه‌قطعه کردند ولی نتوانستند وارد سیئات مکر خودشان بکنند و ایمانش کاملا محفوظ بود. حضرت فرمود سیدالشهدا در روز عاشورا کشته‌هایش را روی هم گذاشت و فرمود کشته‌های ما مانند کشته‌های انبیاء هستند.

بنابراین میدان و وسعت درگیری را باید با چشم باز ببینیم؛ مراحل درگیری و زمین خوردن و بلندشدن‌ها را خوب ببینیم و این مسیری است که خدا طراحی کرده است که نمی‌توان آن را راحت طی و یا ساده کرد. مسیر تحقق ایمان است: وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ؛ محاسبه غلط نکنیم که چون مؤمن هستیم کار تمام است و گرفتار فتنه نخواهیم شد؛ ما همه مؤمنین را وارد فتنه‌ها کردیم، چرا؟ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ.

دارد وجود مقدس امیرالمؤمنین(ع) وقتی هنوز از دفن پیامبر(ص) فارغ نشده بودند که خبر رسید کار تمام شد و حضرت این آیه «أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ» را در همینجا خواندند. در نهج‌البلاغه دارد که وقتی این آیه نازل شد ما فهمیدیم برای دوران پیامبر نیست و این فتنه‌ها برای بعد است. فتنه‌های قبل از ظهور و پیش روی تحقق ولایت است. در خطبه پنجم دارد وقتی ابوسفیان با عباس محضر امام علی(ع) آمدند تا او را برای مقابله با جریان سقیفه ترغیب کنند، عباس گفت من آبرویم را وسط می‌گذارم و ابوسفیان هم حزب و قدرت دارد؛ حضرت به عمویش فرمود: أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ؛ خیال کردید با ریش‌سفیدی کار تمام است، بناست مؤمن و منافق از هم متمایز شوند و خطاب به ابوسفیان فرمودند که تو خودت محور فتنه‌ای و با تو نمی‌توان از فتنه بیرون رفت و بعد هم فرمودند: چیزی می‌دانم که اگر به شما بگویم مانند طناب دلو در چاه عمیق به خودتان می‌لرزید. شما را طناب دلو کرده و در چاهی انداخته‌اند که انتها ندارد.

آدم اگر این طرح بزرگ و جایگاه حضرت زهرا(س) را نفهمد و بخواهد خودش تنها حرکت کند شکست می‌خورد ولی اگر وسعت میدان را دید و پناه به سفن نجات برد از موج‌ها عبور خواهد کرد. اگر کسی در درگیری بعد از وجود مقدس نبی اکرم که به وسعت تمدن مادی است و تا الان هم ادامه دارد چشم از لیله القدر الهی بردارد و به وجود مقدس آن حضرت متمسک نشود حتما در این فتنه شکست خواهد خورد و خیلی از مدعیان هم شکست خوردند و کسی که دستش به فاطمه و اولاد فاطمه نرسد نمی‌تواند عبور کند.

ایکنا ـ در زیارت مختصر حضرت هم اشاراتی به جایگاه ایشان در این طرح کلی وجود دارد؟

بله. زیارت مختصر حضرت هم همین است و 5 مرحله دارد؛ یا ممتحنک الله قبل ...؛ در مورد زهرا(س) دارد که شما قبل از خلقت در این عالم عهد سنگینی با خدا بستید و خدا صبوری شما را تصدیق کرد و ما هم به شما گره خوردیم و تحت ولایت شما هستیم و در میدان درگیری و بلای شما را صدق می‌دانیم و حالا که شما را تصدیق کردیم درخواست داریم که ما را به ولایت و نبوت ملحق کنید.

ایشان حلقه وصل است و کسی که صدق حضرت را تصدیق کرد این اتصال رخ خواهد داد. اگر متصل شد لنبشر بولایتک، ما شما را به ولایتشان بشارت می‌دهیم؛ از آلودگی دشمن و وادی ضلال به هدایت خواهد رسید. به اندازه فهم خود باید ولایت حضرت را بپذیریم و به اندازه فهم خود باید ایشان را تصدیق کنیم و در کنار این تصدیق باید در طرح نبی اکرم و امیرالمؤمین صبوری کنیم و اگر این مراحل را فهمیدیم حالا ایشان ما را ملحق خواهد کرد و امت به واسطه ایشان ملحق به پیامبر و حضرت علی(ع) خواهند شد و نتیجه آن این است که ما از اغوای دشمن و ضلالت و آلودگی‌هایی که ایجاد می‌کنند و رجسی که منتشر می‌کنند به طهارت و ولایت و سرچشمه هدایت رسیده‌ایم.

عظمت حضرت، وسعت طرح نبی اکرم، وسعت میدان درگیری نبی اکرم، جایگاه حضرت در این درگیری و بلای حضرت برای هدایت را که بخشی از آن عاشوراست، اگر فهمیدیم در این صورت می‌توانیم تولی به ایشان پیدا کنیم و به اندازه فهم خودمان به تصدیق آن حضرت خواهیم رسید و این ما را به صبر در این مسیر می‌رساند و صبر یعنی نه اینکه بخشی از طرح حضرت را بپذیریم و بخشی را رها کنیم کما اینکه برخی نماز می‌خوانند ولی غدیر را قبول ندارند و پای دموکراسی را وسط می‌کشند؛ این تصدیق و صبوری و این درک از بلای حضرت و تصدیق ایشان موجب می‌شود حضرت با بلای‌شان ما را وصل کنند.

طریق اتصال به نبوت و ولایت و شک نکردن و تردید نیافتن در مورد قرآن و نبی اکرم و امیرالمومنین(ع) با تصدیق حضرت زهرا(س) اتفاق می‌افتد. کسی که صدق ایشان را قبول نکند طرح مقابل را درست می‌داند و در دنیای مدرن هم به آن سمت خواهد رفت که امتداد ابوسفیان و بنی امیه است و اگر کسی توانست پای این طرح صبوری کند و بایستد، شک نکند و ریب به او دست ندهد و به شهوات رو نیاورد به اینجا می‌رسد که حضرت دستگیری کرده و به حقیقت نبوت و ولایت و به طهارت می‌رسد و از نجاست و رجسی که شیطان و دشمنان ایجاد می‌کنند مصون مانده و پاک می‌شود و حضرت چنین اسوه‌ای هستند. 

استقامت در دنیای امروز با این پیچیدگی‌ها در میدان درگیری و فراز و فرودها جز با بودن در کنار حضرت و تکیه بر ایشان و در کنار بلای ایشان مقاومت کردن، محقق نخواهد شد و راهی جز این وجود ندارد.

گفت و گو از محسن مسجد جامعی