عصمت حضرت زهرا(س) اجباری و بی اختیار نبوده است
استاد حوزه علمیه خواهران، در پاسخ به این سوال که آیا حضرات معصومین(ع) اجبارا معصوم بودند و امکان ارتکاب گناه نداشتند، گفت: قطعا چنین نیست زیرا اگر آنها عصمت ذاتی با موهبت الهی داشتند و اراده آنها هیچ نقشی نداشت در این صورت قابل الگوبرداری نبودند ولی عصمت آنان با تلاش و کوشش آنها و عنایت الهی مرتبط است.
به گزارش ایکنا، ریحانه حقانی؛ استاد حوزه علمیه خواهران، 18 آذرماه در ادامه سلسله مباحث پاسخ به شبهات فاطمی که از سوی مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه‌های علمیه در حال برگزاری است با بیان اینکه در بحث الگوگیری از بزرگانی چون حضرت فاطمه(س) باید چند ملاک و معیار را در نظر بگیریم، گفت: ابتدا باید نسبت به واژه سبک زندگی تعریف مفهومی داشته باشیم که از نظر بنده مجموعه طرز تلقی‌ها، شیوه‌ها و ارزش‌های رفتاری است که به زندگی جهت می‌دهد؛ رهبر انقلاب در عباراتی سبک زندگی را معیاری برای آنچه در محیط زندگی رخ می‌دهد تعریف کردند. اینکه ما باید با سبک زندگی اهل بیت(ع) زندگی خود را تطبیق دهیم. از منظر ایشان سبک زندگی تابع تفسیر و مبانی اندیشه‌ای و هدفی است که از زندگی داریم و تا این مبانی روشن نشود سبک زندگی درستی نخواهیم داشت.
وی افزود: بنابراین باید مبنای فکری ما در یک جامعه اسلامی، مبتنی بر مبانی و ایدئولوژی اسلامی باشد و سبک زندگی ما باید مدل کارکردی و قابل اجرا هم باشد. اهداف ما باید مبتنی بر غایت الهی باشد که سبک زندگی فاطمی در این راستا برای ما الگوست از این رو شناخت سبک زندگی فاطمی و تبعیت از آن باعث می‌شود تا انسان به کمال حقیقی خود برسد.
حقانی با بیان اینکه فاطمه زهرا(س) حتی براساس اعتراف روایات اهل سنت در ذیل آیه تطهیر به مقام عصمت رسیده‌اند لذا سبک زندگی ایشان برای همه حجیت دارد، اظهار کرد: پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمودند که من و علی(ع) و فاطمه(س) و فرزندان ایشان حجت‌های خدا روی زمین هستیم؛ در کنار این عصمت، آن حضرت واجد علم لدنی هم بودند. امام باقر(ع) هم فرمودند که خداوند طینت مادر ما فاطمه را با علم سرشته است که مراد همان علم لدنی است.
استاد حوزه علمیه خواهران با اشاره به اینکه قرآن کریم از واژه اسوه در آیات مختلف استفاده کرده است و انبیاء و برخی از زنان پاکدامن را اسوه معرفی کرده است، گفت: اسوه‌ها، انسا‌ن‌های کاملی هستند که در ادبیات فارسی از آنان به الگو تعبیر می‌شود. حضرت زهرا(س) ویژگی‌های خاصی داشته‌اند که برای ما الگوست، مثلا انس با قرآن، دعای برای دیگران و احترام به پدر و عبادت، فداکاری در خانه و اجتماع و اینکه محیط خانه را به محیطی آرامش‌بخش تبدیل کرده بودند. پرورش درست فرزند هم از دیگر ویژگی‌های ایشان است که می‌تواند برای ما الگو باشد.
لزوم الگوگیری؛ امری منطبق بر روان‌شناسی و دین
حقانی با بیان اینکه ممکن است بپرسند چه ضرورتی برای مراجعه به ائمه(ع) به عنوان الگو وجود دارد زیرا آنها در دوره گذشته بودند، افزود: بنده از دو منظر پاسخ می‌دهم؛ از نگاه روان‌شناختی انسان باید الگوی ملموس برای خود داشته باشد و اگر الگوی خوبی انتخاب نشود انسان سراغ الگوهای بد خواهد رفت و مسئله انتخاب الگو یک موضوع جهانی است و از طرف دیگر هم آموزه‌های دینی و قرآن ما را به سمت الگوگیری از الگوهای واقعی رهنمون می‌کند.
حقانی با بیان اینکه انسان موجودی غایت‌گرا است، اظهار کرد: این غایت‌گرایی خود عاملی برای یافتن الگوست و ویژگی الگو هم این است که پیروان تلاش می‌کنند تا همانندسازی داشته باشند و اگر الگوها متعالی باشند همگرایی فکری بین الگو و الگوگیران ایجاد خواهد شد و خود این مسئله تولید ظرفیت می‌کند.
استاد حوزه خواهران با بیان اینکه برخی ممکن است الگوگیری از زندگی حضرت زهرا(س) را به عفاف و حجاب منحصر کنند، اضافه کرد: قرآن کریم و سیره معصومین(ع) بیان می‌کنند کسانی الگو هستند که شاخصه‌های ویژه و متمایز داشته باشند و به ما که قصد انتخاب الگو داریم باید چند مؤلفه را رعایت کنیم که از جمله آن انتخاب از روی بصیرت است به همین دلیل ما حق نداریم هر کسی را به عنوان الگو انتخاب کنیم. ما وقتی به سیره حضرت می‌نگریم می‌بینیم ایشان در ابعاد مختلفی الگو بودند و نه فقط به صورت تک بعدی. ایشان فرزند پیامبر(ص)، همسر امیرالمؤمنین(ع) و مادر 11 امام معصوم هستند و این هم علاوه بر شخصیت بی‌نظیرشان بر فضایل ایشان می‌افزاید.
حضرت زهرا(س) کلمه بی‌پایان خداوند است
وی با بیان اینکه حضرت زهرا(س)، کلمه بی‌پایان خداوند است، افزود: قرآن کریم از برخی انبیاء مانند حضرت عیسی(ع) و مریم(س) با عنوان کلمه یاد کرده است و به این دلیل این تعبیر به کار رفته است که آنها واجد فضایل زیادی برای الگوگیری بودند و حضرت زهرا(س) هم چنین شخصیتی دارند که در طول تاریخ بزرگان و علما از ایشان الگو گرفتند و امام مهدی(ع) هم آن حضرت را حجت بر خود می‌دانند و این نشان‌دهنده آن است که حضرت کلمه بی‌پایان خداست که زبان از شمارش و قلم از نوشتن آن عاجز است.
حقانی با بیان اینکه پوشش و عفاف آن حضرت یکی از ویژگی‌های قابل الگوست، اضافه کرد: ایشان در دوره حیات پیامبر(ص) و بعد از آن در عرصه سیاسی و اجتماعی حضور داشتند و در عین حال نسبت به پوشش و رفتار خود با دیگران نهایت دقت را داشتند و مطمئنا چنین شخصیتی در این بعد هم الگوست گرچه عدالت و صداقت و ادب و ... هم الگوپذیری بیشتری برای امروز جامعه دارد.
وی افزود: مسئله دیگر ولایتمداری ایشان است. جلوه ولایتمداری حضرت زهرا(س) در گفتار و رفتار ایشان مشهود بود و در عین حال ایشان عفیف‌ترین زن در کنار پیامبر(ص) بودند.
استاد حوزه علمیه خواهران با بیان اینکه آیا علم لدنی و عصمت آن حضرات سبب نمی‌شود تا ما به عنوان افراد معمولی نتوانیم ایشان را الگو قرار دهیم؟ و آیا بهتر نیست کسانی را در یک سطح پایین‌تر الگو قرار دهیم، گفت: این شبهه ممکن است ایجاد شود که انسان معصوم اصلا قابل مقایسه با ما افراد معمولی نیست. پاسخ ما این است که آیا حضرات معصومین(ع) اجبارا معصوم بودند و امکان ارتکاب گناه را نداشتند؟ قطعا چنین نیست زیرا اگر آنها عصمت ذاتی با موهبت الهی داشتند و اراده آنها هیچ نقشی نداشت در این صورت قابل الگو نبودند ولی عصمت آنان با تلاش و کوشش آنها و عنایت الهی مرتبط است. ضمن اینکه ما در ارزش‌ها از ایشان الگو می‌گیریم و نه در تمامی جزئیات روشی.
وی افزود: مثلا آن حضرت ساعات زیادی را عبادت می‌کردند ولی ممکن است امروز این فرصت برای افراد فراهم نباشد بنابراین در الگوگیری در اصل عبادت تردیدی نیست ولی امروز انسان می‌تواند زمان کمتری صرف کند یا آنها در خانه‌های گلی سکونت و با حیوانات اهلی سر و کار داشتند ولی لازم نیست در این عرصه‌ها الگوگیری شود ولی از اصل ساده‌زیستی آن حضرات می‌توان الگو گرفت.
ارزش‌ها ربطی به گذر زمان ندارند
حقانی با بیان اینکه برخی حضرات معصومین(ع) را متعلق به 1400 سال قبل می‌دانند و می‌گویند ما در عصر مدرنیته هستیم لذا این همخوانی و الگوگیری ممکن نیست؟ تصریح کرد: بنده بین ارزش‌ها و روش‌ها تفکیک کردم ضمن اینکه باید بین محتوا و قالب هم تفکیک کنیم در این صورت الگوگیری مستقیم و یا غیرمستقیم خواهد بود، مستقیم یعنی اینکه ما عین سخنان آنان را الگو قرار دهیم مثلا ایشان هر شب عبادت داشتند ما هم داشته باشیم یا دائما ذکر می‌گفتند و ما هم اینطور باشیم. ولی در الگوپذیری غیرمستقیم روح رفتار و گفتار آن حضرات را درک کنیم و متناسب با شرایط امروز الگو قرار دهیم.
استاد حوزه خواهران تصریح کرد: در ساحت آن حضرت اخلاص، فداکاری، توحیدمحوری، فداکاری در راه خانواده و جامعه موج می‌زند و ما با درک این حقایق امروز هم می‌توانیم در مواردی الگوگیری مستقیم داشته باشیم و در مواردی به صورت غیرمستقیم به خصوص در روش‌ها است. مثلا روش نیکی به پدر و مادر متناسب با وضعیت هر فرد و خانواده او تفاوت دارد. آن حضرت قرآن را به دیگران می‌آموختند و به سؤالات و شبهات جواب می‌دادند و این دو بعد هم بر الگوگیری از فعالیت اجتماعی ایشان تاکید و تایید دارد و چنین ویژگی‌هایی ربطی به مدرنتیه و سنت هم ندارد.
وی با بیان اینکه گاهی شبهه می‌کنند که در روایت بیان شده است که بهترین حالت برای زن آن است که نامحرمی او را نبیند و او هم مرد نامحرمی را نبیند و آیا در دنیای امروز چنین چیزی ممکن است و در طول تاریخ مگر چند نفر این گونه بودند؟ اظهار کرد: در مورد دلالت و سند این روایت بحث جداگانه‌ای لازم است ولی با این پیش فرض که روایت معتبر است باز با آن مبنایی که بنده گفتم یعنی جدایی میان قالب‌ها و روش‌ها خواهیم دید این مسئله حالت مطلوب برای یک زن است ولی این به معنای آن نیست که در صورت لزوم و ضرورت زن نباید وارد عرصه اجتماعی شود و در سیره خود ایشان و حضرت زینب(س) هم شاهد این موضوع هستیم. این روایت تاکید بر این مسئله دارد که زنان از اختلاط با مردان باید بپرهیزند و در صورت غیرلزوم، نیازی به حضور در همه کارها و عرصه‌ها نیست.
حقانی تاکید کرد: در طول تاریخ اسلام هم زنان زیادی داریم که با رعایت مسائل اخلاقی و ظاهری، فرزندان و شاگردان لایقی تربیت کردند؛ مثلا مادر سیدرضی و سیدمرتضی و دختر شیخ طوسی و در عصر ما بانو مجتهده امین و ... را سراغ داریم که آیت‌الله مرعشی نجفی از ایشان اجازه اجتهاد گرفتند، بنابراین منافاتی میان این مسائل با رعایت احکام دینی وجود ندارد.
انتهای پیام
