کتاب «اخلاق باورمندی و فهم دین» منتشر شد

به گزارش ایکنا از قم، کتاب «اخلاق باورمندی و فهم دین (رویکردی الهیاتی)» اثر محمد عالم‌زاده‌نوری و حجت‌الله آزاد، در پژوهشکده اخلاق و معنویت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه در 297 صفحه به چاپ رسید. 

اخلاق فهم دین تلاشی برای فهم اصول اخلاقی حاکم بر فرایند فهم دین است که رعایت این اصول در کنار اصول معرفتی حاکم بر منطق فهم، شخصیت دین‌دار را به فهمی دقیق‌تر و درنتیجه باوری صائب درباره دین می‌رساند. اخلاق فهم دین به ما نشان می‌دهد شیوه‌های اخلاقی یا غیراخلاقی پذیرش، طرد، حفظ، ترک و تقویت یک اعتقاد دینی چیست.

این کتاب، هنجارشناسی باور دینی را در دو لایه عوامل ذهنی معرفتی و عوامل شخصیتی معرفت بررسی کرده است. اثر حاضر، حلقه واسطه میان اخلاق و دینداری و اخلاق باور است و در آن ضوابط اخلاقی و قواعد ارزشی حاکم بر سهم دین بیان شده است.

این اثر در چهار فصل تألیف شده است؛ در فصل اول ضمن پرداختن به دینداری و فضیلت اخلاقی و فضایل معرفتی، به اخلاق باور دینی و اخلاق فهم دین، منطق فهم دین، معرفت‌شناسی دینی، تمایز اخلاق باور از منطق فهم و معرفت‌شناسی پرداخته شده است.

در دومین فصل از کتاب حاضر که با عنوان «تقوای معرفتی؛ ارزش بنیادین» به رشته تحریر درآمده، ضمن بیان تقوای باور، معرفت و تقوای فطری قبل ایمان و تقوای ایمانی، به رابطه تقوا و شناخت(باور)، رابطه به تنهایی و شناخت(باور) پرداخته و به مفاهیم نزدیک به تأثیر آنها بر شناخت و باور (اعم از خرید از گناه منکر و عدم دانسته‌ها تعهد و احساس مسئولیت عبودیت و تسلیم) پرداخته است.

«ارزش‌های معرفتی»، به‌عنوان سومین فصل از این اثر است که در این فصل مباحثی از جمله به پی‌جویی اصل دین، اهتمام به شناخت دین، انتخاب درست موضوع معرفت، احراز توانایی فهم، بکارگیری ابزار فهم، اکتفا نکردن به ادراکات حسی، تقدم آشنایی با دین بر آشنایی بر شبهه، پرهیز از پیش داوری و سطحی‌نگری، پرهیز از استفاده گمان نامعتبر و پرهیز از عقاید خرافی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

در چهارمین و آخرین فصل از کتاب حاضر که به «ارزش‌های شخصیتی» می‌پردازد، از جمله این موارد، توکل معرفتی و درخواست فهم از خدا، اخلاص در معرفت و دغدغه‌های مؤمنانه، افزایش دغدغه‌های مؤمنانه در جریان فهم، حقیقت‌جویی، تسلیم و تعهد در فهم ادله نقلی، عشق به معرفت و علم دوستی، ثبات و استقرار بر باور، شجاعت و شهامت فکری، اجتناب از بدبینی معرفتی است.

در بخشی از این اثر آمده‌ است:

«دانسته‌ها و باورهای پیشین ما در شکل‌گیری دانسته‌های امروز و دریافت‌های فردای ما اجمالاً اثرگذارند. انسان به‌صورت طبیعی به باور اولیه‌ای که ذهن او را مشغول کرده است؛ تعلق خاطر دارد و به‌راحتی آن را از دست نمی‌دهد. باوری که اول بار در وجودمان جای گیرد، بیشترین ثبات و استقلال را دارد و بسیار خوش اقبال‌تر از واقعی است که می‌خواهد بعدها جایگزین آن شود. دانستن این ویژگی طبیعی ذهنی ما را در آغاز معرفت و باور اول حساس و دقیق می‌کند.

لازمه اخلاق این ویژگی این است که ابتدا به سراغ منابعی برویم که براساس حساب احتمالات بیشترین احتمال راستی و درستی را دارد. پس از استفاده از برترین منابع، طبیعت امکان تحقیق بیشتر و اصلاح یا ترمیم باور اول نیز وجود دارد. در این مرحله لازم است با گشودگی ذهنی خود را از تأثیر سحرآمیز و نیرومند و او را اول در امان نگاه داریم. در حدیثی از امام صادق(ع) این توصیه تربیتی بیان شده است: «بَادِرُوا أَوْلاَدَكُمْ بِالْحَدِيثِ قَبْلَ أَنْ يَسْبِقَكُمْ إِلَيْهِمُ اَلْمُرْجِئَةُ؛ فرزندانتان را در آغاز نوجوانی احادیث اهل بیت(ع) بیاموزید، پیش از آنکه [مرجئه] منحرفان و آنان از شما پیش گیرند.»

یادآور می‌شود، علاقه‌مندان برای خرید اینترنتی این کتاب می‌توانند به نشانی اینترنتیhttp://shop.isca.ac.ir/  مراجعه کنند.