آیا انتساب مسجد جمکران به امام زمان(عج) سندیت دارد؟

حجت‌الاسلام جواد رستگاری، استاد حوزه و دانشگاه و پژوهشگر حوزه مهدویت، در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، با تحلیل ارتباط بین مسجد جمکران و امام زمان(عج)، گفت: ارتباط مسجد جمکران با امام زمان(عج) به قرن چهارم برمی‌گردد. آن زمانی که دستور ساخت مسجد جمکران به دستور امام زمان به شخص سیدابوالحسن از علمای قم داده می‌شود. بنابراین مکانی که با دستور خود حضرت بنا شده می‌تواند محلی برای اجتماع قلوب مؤمنین و منتظران و پیامی برای جهانیان در زمینه‌سازی ظهور حضرت باشد.

وی با بیان اينکه مسجد جمکران را منسوب به امام زمان می‌دانند، افزود: انتساب مسجد جمکران به امام زمان به احداث این مسجد برمی‌گردد. آن زمانی که حسن بن مثله حکمرانی در قرن چهارم هجری با حضرت مهدی(عج) دیداری داشت و امام زمان دستور ساخت مسجد جمکران را داد. البته در مورد این ماجرا برخی تردید دارند و دلیل این تردید را چند عامل معرفی می‌کنند. از جمله اشکال در تاریخ ذکر این واقعه به گونه‌ای دو تاریخ متفاوت برای وقوع آن اعلام شده است که البته این گونه خطاها در بیان تاریخ بی‌شمار است. همچنین عدم بیان این ماجرا در دیگر کتب شیخ صدوق از عوامل تضعیف این واقعه شمرده شده است. برخی معتقدند عدم وجود این کتاب در بین کتب رجالی که مورد تأیید حدیث‌شناسان و تاریخ‌شناسان است یک عامل دیگر در تضعیف واقعه ساخت مسجد جمکران است.

 مسئله سندیت مسجد جمکران

وی ادامه داد: با بررسی متون تخصصی و نظر کارشناسان مبرز، مشخص می‌شود که مسئله سندیت مسجد جمکران تقریباً حل شده است، چون اشخاصی عالم به فن و با دقتی مانند شیخ مرتضی حائری، آیت‌الله مرعشی نجفی، آیت‌الله بروجردی، آیت‌الله گلپایگانی، آیت‌الله محمدتقی بافقی، شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی، امام خمینی، رهبر انقلاب و آیت‌الله بهجت سندیت این مسجد و منسوب بودن آن به امام زمان را تأیید کرده‌اند.

رستگاری با اشاره به اینکه ماجرای ساخت مسجد جمکران به هفدهم رمضان سال ۳۹۳ قمری باز می‌گردد که حسن بن مثله حکمرانی در شب سه‌شنبه در محل مسجد جمکران خدمت امام زمان(عج) می‌رسد و حضرت به او دستوراتی می‌دهد. از جمله اینکه این مکان زمین شریفی است و آن را به زمین خود اضافه کن و در آن کشاورزی نکن و به سیدابوالحسن از علمای قم اطلاع بده تا در آن مسجدی بنا کند. همچنین دستوراتی در مورد قربانی و نماز این مسجد ارائه می‌فرمایند. بررسی سندی این واقعه و کرامات این مسجد نشان می‌دهد که این واقعه رخ داده است و مسجد جمکران به دستور حضرت بنا شده، نه اینکه مسجدی معمولی باشد.

وی با بیان اينکه دلیل حضور ما در مسجد جمکران در روزهای سه‌شنبه به دستور خود حضرت برمی‌گردد، افزود: ملاقات حسن بن مثله در شب سه‌شنبه اتفاق افتاد و حضرت در این دیدار به او دستوراتی داد. یکی از راه‌های دستیابی به حقایق دین، تقریر امام است، به عبارتی وقتی امام معصوم کاری را انجام می‌دهد برای ما انجام آن کار همانند خود امام بدون کم و کاست یا زیاد نمودن کار، حجت شرعی و عقلی است. این در بیانات ائمه مشهود است که به قول و فعل ائمه نگاه کنید و عیناً آن را تکرار کنید، نه کمتر و نه بیشتر. بنابراین حضور در این مسجد مانند سایر مساجد در تمامی ایام نیکوست، اما از این حادثه می‌توان بزداشت کرد که شب سه‌شنبه در جمکران شب خاص و مورد تأیید حضرت است.

رستگاری تأکید کرد: البته احاطه امام زمان(عج) به همه عالم با توجه امام به یک مکان مانند مسجد جمکران منافاتی ندارد مانند فضانوردی که بر کل کره زمین تسلط دیداری دارد و در آن واحد از طریق تماس تصویری یا تماس صوتی با شخصی بر روی کره زمین در حال ارتباط است.

 آثار و برکات مسجد جمکران در طول تاریخ 

این پژوهشگر حوزه مهدویت درباره آثار و برکات مسجد در طول تاریخ گفت: آثار و برکات مسجد جمکران بسیار زیاد است. از جمله دستور امام به قربانی که امام آن را بزی ابلق با موهای بسیار که ۷ نشان سیاه و سفید هر کدام به اندازه یک درهم در دو طرف بدن دارد بیان می‌کند و وقتی حسن بن مثله برای خرید بز اقدام می‌کند، بز را با همین کیفیت می‌یابد که این خود از نشانه‌های حقانیت این واقعه است. همچنین امام می‌فرماید که گوشت بز را میان مریضان صعب‌العلاج تقسیم کن تا همه شفا یابند.

وی افزود:‌ از طرفی نماز در این مسجد بسیار پرفضیلت است تا جایی که امام می‌فرماید هر کس دو نماز مسجد جمکران را بخواند انگار در خانه کعبه نماز خوانده است. از دیگر آثارمسجد، ملاقات‌های مکرر با امام زمان است. مرحوم آیت‌الله سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی می‌فرماید امام زمان(عج) در این مسجد مکرر دیده شده است. همچنین تشرف میرزا تقی تبریزی و تشرف آیت‌الله بافقی و گرفتن حاجات مهم توسط آیت‌الله مرعشی نجفی و گرفتن حاجت توسط آیت‌الله بروجردی و نقل آیت‌الله نوری همدانی از شفای بیمار و نقل آیت‌الله احمدی میانجی از شفای بیماری که جهت درمان بیماری مخارج نداشت، به مسجد جمکران می‌رود عریضه‌ای می‌نویسد و نماز و دعا خوانده، دو روز بعد در تهران جهت معاینه خبر سلامتی کامل بیماری را دریافت می‌کند. که شرح این کرامات در کتب مربوطه ذکر شده است.

آیا عریضه نویسی در مسجد جمکران سندیت دارد؟

رستگاری یادآور شد: در مورد چاه مسجد جمکران و عریضه‌نویسی چند نکته قابل بحث است اولاً عریضه‌نویسی به معنای عدم احاطه خداوند و معصومین در عالم نیست. عریضه‌نویسی از گذشته وجود داشته است. مثلاً در قوم یهود در کنار دیوار ندبه عریضه‌نویسی انجام می‌شده و در حال حاضر نیز انجام می‌شود. بنابراین شما چه با خداوند و معصومین صحبت کنید، چه دعا کنید، چه متوسل شوید، چه بر روی کاغذ بنویسید، در همه حالات خداوند و معصومین بر آن احاطه دارند. پس نوشتن خواسته و حاجت امری ضروری یا امری باطل و بیهوده نیست.

وی ادامه داد: بحث عریضه‌نویسی یک خرافه نیست بلکه در روایات ما و آداب علما نوشتن عریضه و نوشتن متن و قرار دادن آن در مکان‌های خاص مانند چاه، مانند آب روان، مانند بارگاه معصومین اشاره شده است. پس این عریضه‌نویسی مختص مسجد جمکران نبوده بلکه آداب مخصوص خود را در باب دعانویسی دارد.

رستگاری ابراز کرد: نکته سوم در مورد چاه جمکران این است که آیا چاه این مسجد چاه خاصی است و توسط امام یا به دستور امام حفر شده؟ خیر اینگونه نیست بلکه یک چاه معمولی است مانند سایر چاه‌های موجود و به دستور امام حفاری نشده و با سایر چاه‌های موجود تفاوتی ندارد. بنابراین اگر فردی خواسته و حاجت و دعای خود را به زبان بیان کند و یا آن را مکتوب و روی کاغذ قرار دهد و در درون آب روان یا بارگاه ائمه یا هر چاهی از جمله چاه جمکران بیندازد انشاالله مورد توجه خواهد بود.

وی درباره سندیت اعمال مسجد جمکران گفت: قطعاً آن چیزی که از امام معصوم دستور داده شود برای مردم حجت است بنابراین برخی اعمال مانند خواندن دو نمازی که در سند احداث مسجد وارد شده است، مختص این مسجد است و امام دستور فرموده‌اند. اما برای دیگر اعمال مانند خواندن دعای فرج، خواندن دعای توسل و نوشتن عریضه و... زمان و مکان خاصی تعیین نشده است و مختص این مسجد نیست و فقط چون این دعاها مربوط به امام عصر است و مسجد جمکران تجلی‌گاه این حضرت است قطعاً خواندن این دعاها در این مکان بی‌ربط نخواهد بود.

این پژوهشگر حوزه مهدویت در پایان گفت: مساجد خانه‌های خداوند بر روی زمین هستند و احداث هرنوع مسجدی بسیار خوب و مفید است و دلیل احداث همه مساجد، به آثار آن بر فرد و جامعه بر می‌گردد. علاوه بر این تجمع منتظران و میعادگاه شیعیان و پیروان امام عصر و به تعبیر بهتر مقر اصلی امام بودن یک ابتکار از سوی امام است که در مسجد جمکران شاهد آن هستیم، خصوصاً در ایام خاص حضرت مانند نیمه شعبان این مطلب به وضوح قابل لمس است. همچنین مسجدی که یادآور امام حاضر و ناظر و در قید حیات است و تجلی‌گاه اجتماع عاشقان و منتظران حضرت است، خود برکات معنوی و اجتماعی بسیاری به همراه دارد.