رابطه فساد اجتماعی و عدالت از دیدگاه امام علی(ع) + فیلم

اصول حاکم بر زندگی امام علی(ع) در همه ابعاد و زمینه‌ها مبتنی بر قرآن و سنت پیامبر اکرم(ص) بوده است. در زمینه سیره اجتماعی و برخورد با جامعه نیز روابط آن حضرت براساس دستورات الهی و نبوی استوار بوده است که می‌تواند الگویی تمام عیار برای افراد محسوب شود.

خبرگزاری ایکنا از فرصت معنوی ماه رمضان استفاده کرده و با انتشار درس‌گفتار‌های زیست اجتماعی علوی با حضور بخشعلی قنبری، نهج‌البلاغه‌پژوه به بررسی اخلاق اجتماعی از دیدگاه نهج‌البلاغه پرداخته است تا شیعه مولا بودن را بیش از پیش بیاموزیم.

در جلسه دهم موضوع «فساد اجتماعی» مورد بررسی قرار گرفته است که در ادامه با هم می‌خوانیم و می‌بینیم.

در این جلسه می‌خواهم خطبه ۱۲۹ نهج‌البلاغه را معرفی کنم. مرحوم سیدرضی در ابتدای این خطبه آورده است؛ «و من خطبة له (علیه السلام) فی ذکر المَوازین و المَکاییل؛ خطبه آن حضرت درباره اندازه‌ها و مقیاس‌ها» و سپس به خرید و فروشی که مردم انجام می‌دهند و وزن‌هایی که کرده و احیاناً کم‌فروش‌هایی که می‌کنند، اشاره دارند.

در واقع موضوع این خطبه اخلاق اجتماعی است و علی(ع) یکی از کسانی است که نسبت به عدالت در همه جا بسیار حساس بودند و تأکید داشتند که یک فرد مسلمان باید همه امورش متناسب با اسلام باشد و یک جامعه اسلامی همه ارکانش باید اسلامی باشد نه اینکه موضوعاتی که اهمیتشان اندک است، مدنظر قرار دهیم و موضوعات مهم را فراموش کنیم.

مثلاً برای برخی مسائل قانون می‌گذاریم و آن را دنبال می‌کنیم، اما هیچ کس سؤال نمی‌کند که اعتیاد به حال خود رها نشده است. در حالی که هیچ معضلی از جامعه ما از اعتیاد بالاتر نیست. اما ما آن را رها کردیم و جوانان ما گروه گروه معتاد می‌شوند، ولی در مقابل، همه همّ و غمّ خود را صرف موضوعاتی می‌کنیم که جزء مسائل اصلی ما نیست.

امام علی(ع) می‌گوید؛ جامعه اسلامی همه چیزش باید متوازن باشد و نمی‌شود برخی مسائل را جدی گرفت و برخی را رها کرد. مثلاً زیر برخی پل‌های شهر تهران گروه گروه معتادان جمع شده‌اند و در بعضی جا‌ها حکومت نظامی معتادان را شاهدیم. اما آنچه علی(ع) در این خطبه بیان می‌کند، این است که یک بازاری، خدماتی، تولیدکننده و به طور کلی دولت و ملت باید بر مدار عدالت رفتار کنند. 

امام علی(ع) در خطبه ۱۲۹ نهج‌البلاغه نکته عمیقی را بیان می‌کند؛ «اضْرِبْ بِطَرْفِکَ حَیْثُ شِئْتَ مِنَ النَّاسِ، فَهَلْ تُبْصِرُ إِلَّا فَقِیراً یُکَابِدُ فَقْراً، أَوْ غَنِیّاً بَدَّلَ نِعْمَةَ اللَّهِ کُفْراً، أَوْ بَخِیلًا اتَّخَذَ الْبُخْلَ بِحَقِّ اللَّهِ وَفْراً، أَوْ مُتَمَرِّداً کَأَنَّ بِأُذُنِهِ عَنْ سَمْعِ الْمَوَاعِظِ وَقْراً؟؛ اکنون بنگرید به اطرافتان، به هر سو خواهى نگاه کن، آیا جز فقیرى مى‌بینى که با فقر دست و پنجه نرم مى‌کند، آیا ثروتمندى که نعمت خدا را کفران کرده و با بخل ورزیدن در ادای حقوق الهى، ثروت خود را زیاد می‌کند، آیا می‌بینی که آدم‌ها از پند خدا سرکشى می‌کنند؟»

با توجه به این نکته ریشه‌کنی فقر جزء وظایف حکومت‌ها، به ویژه حکومت اسلامی است. وقتی در جامعه فقر وجود داشته باشد، باید انتظار فحشا را هم داشته باشید و متأسفانه این مسائل را به چشم خود می‌بینیم.