صحیفه فاطمیه؛ نسخه‌ای برای دردهای جامعه امروز

به گزارش خبرنگار ایکنا، مجموعه وبینارهای تخصصی ایام فاطمیه با عنوان «خانه مادری» با موضوع «هیئت؛ کانون جهاد تبیین» با سخنرانی حجت‌الاسلام مرتضی وافی، استاد فن مرثیه و خطابه برگزار شد.

در این وبینار حجت‌الاسلام وافی ابتدا به قرائت آیه 36 سوره نور که می‌فرماید: «فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَيُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فِيهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ؛ وَالْآصَالِ ﴿۳۶﴾ در خانه‌هايى كه خدا رخصت داده كه [قدر و منزلت] آنها رفعت‏ يابد و نامش در آنها ياد شود در آن [خانه]ها هر بامداد و شامگاه او را نيايش مى‌كنند» پرداخت و گفت: شیعه و سنتی روایت کرده‌اند که وقتی پیامبر این آیه را تلاوت کردند کسی از اصحاب سؤال کرد: این خانه کدام خانه است که این قدر بلند مرتبه است و ذکر و تسبیح خدا از این خانه بالا می‌رود؟ که حضرت فرمود خانه‌های انبیا. در کتاب الدرالمنثور این روایت آمده است که آن فرد در حالی که اشاره به خانه حضرت فاطمه(س) می‌کند سؤال کرد آیا این خانه هم از این خانه‌هاست؟ که پیامبر می‌فرماید بله از برترین این خانه‌ها، خانه فاطمه و علی است. لذا وقتی وارد حرم اهل بیت(ع) می‌شویم، وقتی می‌خواهیم اذن دخول بخوانیم، می‌گوییم اینجا بابی از ابواب بیوت نبی است و سپس اذن دخول می‌گیریم.

وی با تأکید بر اینکه برای ورود به خانه اهل بیت(ع) به دلیل ارج و قرب بالای این خانه‌ها باید اذن ورود گرفت، گفت: در روایات داریم که خود رسول خدا(ص) سلام به اهل بیت خود را مکرر انجام می‌دادند و بعد از نماز صبح به در خانه علی و فاطمه می‌رفتند، می‌ایستادند سلام علیکم یا اهل بیت نبوه می‌گفتند. جابر روایت کرده است که حضرت وقتی سلام می‌دادند و صدای فاطمه(س) از درون خانه می‌آمد که خانه، خانه شماست پدر جان وارد شوید، حضرت چند قدم جلو می‌رفتند و دوباره و سه باره اذن ورود می‌گرفتند و سپس وارد می‌شدند.

این مدرس حوزه این رفتار حضرت رسول(ص) را اینگونه تفسیر کرد که برای ورود به خانه اهل بیت(ع) هم اذن دخول و هم آمادگی لازم است و اینکه حضرت چند قدم می‌روند و بعد اذن می‌گیرند و بعد وارد می‌شوند به جهت عظمت آن خانه و اهل خانه است و دوم اینکه این اذن و اجازه به گونه‌ای غیر از عظمت اهل خانه، جنسی از آمادگی را مطرح می‌کند و خود این اذن انسان را برای ورود به این خانه آماده می‌کند.

وی ادامه داد: شیخ قمی در مفاتیح دارد که وقتی اذن دخول می‌گیرید و می‌خواهید وارد شوید اگر احساس کردید دل شما شکست و اشک شما جاری شد این جاری شدن اشک نشانه این است که اذن دخول گرفته‌اید.

لزوم تطبیق تاریخی

حجت‌الاسلام وافی با تأکید بر اینکه وقتی به تاریخ اسلام و تاریخ دین و دیانت نگاه می‌کنیم ما به عقب بر نمی‌گردیم، گفت: ما با مطالعه تاریخ دست می‌بریم و تاریخ را پیش روی خودمان قرار می‌دهیم. نقل و بیان تاریخ و تحلیل تاریخ باید با دقت و ظرافت به تطبیق تاریخی بینجامد یعنی ما خودمان را در تاریخ امروز و آینده نگاه می‌کنیم وگرنه بازگشت به گذشته و ورق زدن تاریخ اسلام و امت اسلامی را بیان کردن و در گذشته ماندن و نفهمیدن تکلیف، اشتباه است. قرار است تاریخ و سیره صدیقه فاطمه تابلو، نشانه‌ و حجتی پیش روی ما برای آینده و به سوی آینده شود.

وی اضافه کرد: کسی نمی‌تواند تأثیر تاریخ را در مناسبت‌های خاص انکار کند آن هم تاریخ بلافاصله بعد از رحلت پیامبر(ص) و اتفافاتی که افتاد و مصائبی که پیش آمد که مصداق الهی عظم البلاء است. به همین دلیل است که توجه به این برهه از تاریخ آثار خود را دارد. اگر بپرسند که چرا در این مناسبت‌ها باید به تاریخ چند صد سال قبل مراجعه کنیم و چرا این قدر گذشته را نقل می‌کنیم آیه 120 سوره هود که می‌فرماید: « وَكُلًّا نَقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنْبَاءِ الرُّسُلِ مَا نُثَبِّتُ بِهِ فُؤَادَكَ وَجَاءَكَ فِي هَذِهِ الْحَقُّ وَمَوْعِظَةٌ وَذِكْرَى لِلْمُؤْمِنِينَ؛ و هر يك از سرگذشت‌هاى پيامبران [خود] را كه بر تو حكايت مى‌كنيم چيزى است كه دلت را بدان استوار مى‏‌گردانيم و در اينها حقيقت براى تو آمده و براى مؤمنان اندرز و تذكرى است» پاسخ این پرسش است.

حجت‌الاسلام وافی تصریح کرد: با توجه به تاریخ قلب انسان محکم و ثابت می‌‌شود، پرده‌ها کنار می‌رود و حق حقیقت آشکار می‌شود. تاریخ زمینه موعظه است و عبرت‌هایی از آن گرفته می‌شود و پندهایی در این تابلوی تاریخ است که باید به آن توجه کرد.

حق ارادت‌ورزی مردم ایران ادا نمی‌شود

بخش دیگر سخنان این استاد حوزه علمیه به موضوع خانه مادری اختصاص داشت که وی گفت: موضوع درس من، ایران خانه مادری است. اما چرا این موضوع را انتخاب کردیم؟ این جامعه اسلامی و ارادت‌ورز به اهل بیت و خطه پاک و نورانی، برای تمام دنیا و آزادی خواهان دنیا مشخص است. گاهی چه در کتاب‌ها و نوشته‌ها و چه از سوی مداحان و ذاکران آنطور که باید و شاید حق ارادت ورزی و اظهار محبت و ولایت مداری مردم ایران ادا نمی‌‌شود و گاهی هم مطالب ضعیف و سست گفته می‌شود ولی این نباید اصل و اساس مردم خوب و پاک ایران اسلامی را مورد خدشه قرار دهد.

وی ادامه داد: ما به خطیبان همیشه گفته‌ایم که مراقب باشید کسانی در دنیا هستند که می‌خواهند «رفتارهای شما که با روح اسلام سازگاری ندارد» را در چشم مردم دنیا برجسته کنند تا اصل دینداری ناب مردم ایران مورد توجه قرار نگیرد. کتابی در مصر منتشر شده بود در مورد سیدالشهدا از نگاه ایرانی‌ها که مایه تأثر است. در این کتاب از لابلای منبرها نکاتی را جمع کرده و فقط نقل قول کرده بودند که با با نگاه اصیل اسلامی فاصله داشت و برخی خرافات را مطرح می‌کرد و کسی که این کتاب را می‌خواندند تصور می‌کردند مردم ایران درگیر خرافات گسترده در مورد اهل بیت(ع) هستند.

این استاد حوزه علمیه با اشاره به ریشه داشتن اصل و اساس تاریخ اسلام در نگاه ایران و ایرانی به طور خاص و ویژه در توسل به اهل بیت(ع)، گفت: در کشورهای مختلف که می‌رفتم می‌دیدم شعارها و اقداماتی که اینجا گفته و انجام می‌شود را الگوبرداری می‌کنند.

حفاظت از فرهنگ هم مرزداری است

وی با اشاره به اینکه مقام معظم رهبری به مسئولان حوزه‌های فرهنگی فرمودند که بر روزی دعای مرزداران که در صحیفه سجادیه است کار و در محتوای آن تأمل کنید، گفت: مرزداری فقط حفاظت از مرزهای زمینی و نظامی نیست بلکه حفاظت از فرهنگ هم مرزداری است.

حجت‌الاسلام وافی افزود: ایران در دنیا از مرزهای فرهنگی و دینی مرزبانی می‌کند و هر کسی به مرزبانی فرهنگی تعلق خاطر دارد به نوعی از خانه مادری محافظت می‌کند و یقیناً حضرت صدیقه طاهره(س) به او نظر دارد. بر این اساس ایران نکته ممتاز در حوزه مرزداری است.

وی ادامه داد: این روزها حال و هوای ایران و محافل اهل بیت اینگونه است و باید نیت کنیم و وارد خانه زهرای مرضیه شویم. حضرت فاطمه(س) محور وحدت در میان فرق اسلامی است اگرچه ما گاهی قصور داریم. آیه تطهیر، صلوات خاصه حضرت فاطمه(س)، زیارت حضرت فاطمه (س) و حدیث کساء نشان دهنده محوریت حضرت فاطمه(س) است. در زیارت حضرت فاطمه(س) می‌خوانیم: «أَنَا يَا مَوْلاتِي بِكِ وَبِأَبِيكِ وَبَعْلِكِ وَالْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِكِ مُوقِنٌ، وَبِوِلايَتِهِمْ مُؤْمِنٌ، وَ لِطَاعَتِهِمْ مُلْتَزِمٌ، أَشْهَدُ أَنَّ الدِّينَ دِينُهُمْ ... ؛ من ای سرپرستم یقین دارم به تو و پدر و همسر تو و امامان از فرزندانت و به ولایتشان مؤمنم و به پیروی از آنان پای‌بندم، گواهی می‌دهم که دین، دین آن‌هاست و فرمان، فرمان آن‌ها ...» این جملات درس، سبک زندگی و برنامه آینده ما است.

این استاد فن مرثیه و خطابه تصریح کرد: اگر جامعه اسلامی در این مسیر (درس زندگی گرفتن از زیارت حضرت فاطمه(س)) گام بردارد خیلی موفق می‌شویم و مادر نیز به ما کمک می‌کند. برای موفق شدن در این مسیر گام اول یقین است. نظام باورها اگر درست در ما شکل پیدا کند، شبهات جواب داده شود و سؤالات اساسی بیان و بعد پاسخ داده شود یعنی جهاد تبیین رخ دهد، ما قدم اول را برداشته‌ایم.  

وی گفت: مقام معظم رهبری می‌فرمایند هیئت، محور جهاد تبیین است و یکی از وظایف هیئت پاسخ دادن به سؤالات اساسی جوانان جامعه است و با این پاسخگویی‌ها یقین حاصل می‌شود. جامعه‌ای که در آن شبهه و سؤال پیش نیاید جامعه زنده‌ای نیست؛ براساس مطالبات و نقدها است که انسان به یقین می‌رسد و اقناع کار مجموعه‌ای از دستگاه‌های فرهنگی است.

وی اضافه کرد: در خانه مادری ما یک قدم دیگر هم داریم. ایران و ایرانی حواسش را جمع کند: ما در زیارت حضرت فاطمه(س) می‌گوییم: «وَبِوِلايَتِهِمْ مُؤْمِنٌ»؛ زهرا جان ما این را شهادت می‌دهیم که ایمان به ولایت شما داریم. ایمان به ولایت شما، پدر شما، همسر شما و فرزندان شما. اما ایمان به ولایت چیست؟ کسی که بخواهد ایمان به ولایت داشته باشد و در خانه مادری رشد پیدا کند راهش این است که به سراغ روایتی در بحار برود به نام حدیث معرفت بالنورانیت که بعضی از اساتید تأکید می‌کردند این حدیث را چندین بار مرور کنید.  

جز در خانه عصمت و طهارت جای دیگری خبری نیست

وافی تشریح کرد: این حدیث از حضرت علی(ع) است که خطاب خاص آن به سلمان و ابوذر و خطاب عامش به همه کسانی است که به ولایت اعتقاد دارند. براساس محتوای این حدیث اهل بیت عصمت و تطارت همه کاره عالم هستند به اذن الله، یعنی حواستان باشد که خدای متعال اراده کرده است که اراده امور در اختیار ما باشد. دوم اینکه جز در خانه عصمت و طهارت جای دیگری خبری نیست که نیست. امیر مومنان علی(ع) این تعبیر را دارند که آیه قرآن که می‌فرماید: « عَمَّ يَتَسَاءَلُونَ ﴿۱﴾ عَنِ النَّبَإِ الْعَظِيمِ ﴿۲﴾» آن خبر عظیم ما اهل بیت هستیم و اینجاست که هر خیری بالا می‌رود و هر عبادتی امضا می‌شود و هر برکتی هست از در خانه اینجا می‌آید و توزیع می‌شود و هیچ کجا از اینها خالی و تعطیل نیست.

وی تأکید کرد: اگر کسی سه گام یقین، ایمان به ولایت و التزام به اطاعت را در خانه حضرت زهرا(س) بردارد، ان‌شاء‌الله قدم‌های بعدی را هم برخواهد داشت. این سه قدم را بسم الله بگویید و بردارید. از آیت‌الله بهجت شنیدم که کسی اهل نماز شب بود . روزی خسته از راه رسیده و خوابید بود. وقت نماز شب او را صدا زدند، بلند شد و دوباره خوابید، دفعه دوم و سوم هم او را صدا زدند اما بیدار نشد و بعد شنید که بین زمین و آسمان این بیت زمزمه می‌شود که «ناز پروده تنعم نبرد راه به دوست عاشقی شیوه رندان بلاکش باشد».

حجت‌الاسلام وافی با تأکید بر اینکه این جنس از محبت و ارادت اگر اصیل و کامل باشد انسان را به عمل صالح می‌رساند و این عمل صالح است که انسان را آماده داشتن قلب سلیم می‌کند، گفت: آیت‌الله العظمی بهجت می‌فرمودند: این عصاره درس‌های اخلاق است که انجام واجبات ترک محرمات کنید. آنچه را می‌دانید خوب است عمل کنید و آنچه را که می‌دانید بد است را ترک کنید در بقیه امور هم که نمی‌دانید خدا کمک می‌کند.

ادعای شیعه بودن کافی نیست

وی اظهار کرد: امام باقر(ع) می‌فرمایند: برائت از آتش نزد ما نیست، خدای متعال با هیچ کس قرابتی ندارد و هر کسی که در طاعت بالاتر باشد به خدا نزدیک است و کسی که نمی‌تواند فقط ادعا کند که شیعه ماست و تمام شود؛ کسانی شیعه ما هستند که راست می‌گویند، وفای به عهد می‌کنند حواسشان به ایتام جمع است و کسی که در مسیر اطاعت خدا باشد همراه ما است و ما دوستش داریم و کسی که در مسیر معصیت و گناه برود و بگوید ما در روضه اشک ریخته‌ایم اما از معصیت حیا نکند او دشمن ماست، دوست ما نیست.

رئیس خانه مادر است

این استاد حوزه علمیه گفت: فرزندان باید از مادر حرف‌شنوی داشته باشند و این عالم خانه اهل بیت و خانه حضرت زهرا(س) است رئیس خانه مادر است و اگر جمله‌ای می‌گویند باید بشنویم؛ صحیفه فاطمیه مشحون از معنویات و حقایق است. سخنان و خطبه‌هایی از حضرت زهرا(س) داریم که باید آنها را خواند.  

وی به سخنانی که حضرت فاطمه(س) پس از غصب ولایت هنگامی که در بستر بیماری در خانه بودند و زنان انصار و مهاجر به عیادت ایشان آمده بودند اشاره کرد و گفت: از متن این روایت بر می‌آید که دیگر حضرت زهرا از خانه خارج نشدند. وقتی این زنان به خانه حضرت فاطمه(س) آمدند، حضرت اهمیت زنان انصار و مهاجر و نقش زنان و مادران را می‌دانستند به همین دلیل به تبیین پرداختند و نکاتی را به خطاب به این زنان فرمودند. حضرت فاطمه(س) خطبه‌ای که خطاب به این زنان فرمودند، درد، خلأ، آسیب و نیاز جامعه ما نیز هست و باید اشتباهات صورت گرفته براساس این خطبه جبران و زمینه تربیت و اخلاق فراهم شود.

وی گفت: حضرت فاطمه(س) در این خطبه فرمودند: «به خدا سوگند دیگر مرا به دنیا و زندگى در میان شما علاقه‌اى نیست و بر مردان شما خشمگینم، بعد از اینکه آنها را آزمودم و به دور افکندم. پس چه زشت است، کندى آنچه که تیزى از آن مطلوب است و به پوچى پرداختن بعد از جدیت و کوبیدن سنگ خارا و شکافته شدن سر نیزه‌ها (و چه زشت است) افکار و آرای مختلف و نابخردانه و تمایلات نادرست».

حجت‌الاسلام وافی در تشریح این بخش از خطبه گفت: تیزی شمشیر وقتی کند می‌شود چه قدر بد است؛ بعضی وقت‌ها تنبلی ما را زمین‌گیر می‌کند نگذارید وقت‌ها و فرصت‌ها بگذرد. شمشیر کند شده به کاری نمی‌آید قلب انسان هم زنگار بگیرد به کار نمی‌آید. جایی باید انسان دست به زانو بگیرد و بلند شود چه زمانی بهتر از این ایام فاطمیه تا کسالت‌ها و تنبلی‌ها و کندی‌ها را کنار بگذارید؛ باید بجنبید خیلی وقت نداریم.

وی ادامه داد: حضرت بعد فرمودند جدیت‌هایی شده است اما بعد آن جدیت‌ها رها شده‌‌اند. یعنی خودمان راهی را رفتیم و بعد خرابش کردیم. برای جامعه اسلامی خون‌ها ریخته شده و چه انسان‌های خدومی خدمت کرده‌اند ما حق نداریم با هر رفتار و گفتاری این تلاش‌ها را به بازی بگیریم این همه جدیت‌ها و تلاش‌ها را هم در حوزه فردی و هم حوزه جمعی نباید خراب کرد.

وافی در خصوص سومین جمله حضرت زهرا(س) گفت: حضرت فرمودند «کوبیدن سنگ خارا» یعنی زدن شمشیر بر سنگ خارا که تشبیه از کار بیهوده است. در جامعه کنونی هم باید مراقب باشیم کارهای بیهوده نکنیم و همیشه به نتیجه کارها دقت کنیم. چهارمین جمله نیز «شکافته شدن سر نیزه‌ها» است اگر سر نیزه شکسته شود به هدف نمی‌خورد. برخی مواقع ما در جامعه راه می‌افتیم اما به هدف و نکته‌ای که باید برسیم، نمی‌رسیم و باز می‌گردیم و متحیر می‌شویم. مثلاً ولایت بر روی نیروهای انقلابی حساب باز می‌کند اما آنها وسط کار جا می‌زنند و تا آخر خط آمادگی خود را حفظ نمی‌کنند.

وی ادامه داد: حضرت زهرا(س) بعد فرمودند: «(و چه زشت است) افکار و آراء مختلف و نابخردانه و تمایلات نادرست». در جامعه اسلامی اگر هزار حرف پیدا شود وهر کسی یک رأی و نظر داشته باشد این همه نظرهای گوناگون در حوزه عمل و عملیات مشکل ایجاد می‌کند. به همین دلیل است که بیانیه گام دوم انقلاب، نقشه جامع علمی کشور و ... شکل گرفته است. اگر ما با هم نباشیم و هوای هم را نداشته باشیم شکست می‌خوریم یعنی نظرها باید کم کم حول یک نظر واحد جمع شود.

حجت‌الاسلام وافی در پایان سخنان خود گفت: اوضاع زندگی دل به خواهی نیست؛ اگر هر کسی بر پایه نفس عماره خود و هوا و هوس خودش از رفتار فردی تا حوزه اجتماعی کار کند، این لغزش‌ها چیزی از ما جای نمی‌گذارد. در خانه و خانواده دقت کنید بسیاری از اختلاف‌ها براساس منیت‌هاست. خیلی از اختلاف‌های مسئولان هم براساس منیت‌هاست نه برای اسلام. گذشت داشته باشید و گاهی کوتاه بیایید. چرا در جامعه باید عده‌ای به جان مردم بیفتند اینها هم جزو مردم و متعلق به مردم هستند این جوانی که حرکت کرده اگر حواسش را جمع کند که چه قدر برای خدا و برای مطالبه خوبی‌ها اقدام می‌کند کار حل می‌شود.