انجمن زنان مسلمان؛ ابتکاری برای احقاق حقوق بانوان در سنگاپور

به گزارش ایکنا، یکی از مسائلی که ممکن است برای زنان مسلمان در هر جامعه‌ای به وجود بیاید تلاش برای حضور و ایفای نقش مثبت در تحولات اجتماعی است.

برخی زنان مسلمان به دلیل مسائلی مانند فقر فرهنگی این تصور را دارند که حضور در جامعه با نقش‌های سنتی آنها به عنوان مادر و همسر تناقض دارد. این درحالی است که برخلاف تصور موجود در اسلام حقوقی برای زنان تعریف شده و براساس بیشتر قرائت‌ها از دین اسلام،‌ حضور زنان در جامعه تشویق هم شده است.

این موضوع باعث شده که سازمان‌هایی با محوریت زنان مسلمان در کشورهای مختلف شکل گرفته و در حوزه توانمندسازی زنان به خصوص بانوانی که با فقر اقتصادی رو‌به‌رو هستند فعالیت داشته باشند.

یکی از این سازمان‌ها که در شرق آسیا از سابقه و تاریخچه دیرینی برخوردار است، انجمن زنان جوان مسلمان سنگاپور(Young Women Muslim Association of Singapore) است که بیشتر با نام مالایی خود Persatuan Pemudi Islam Singapura یا PPIS شناخته می‌شود.

وقتی قوانین طلاق انگیزه تأسیس سازمان شد

YWMA در سال 1952 در سنگاپور تأسیس شد و از این نظر به عنوان قدیمی‌ترین سازمان زنان مسلمان جهان مطرح است.

خاتیجون نسا سراج(Khatijun Nissa Siraj) بنیان‌گذار YWMA،‌ در سال 1925 در خانواده یک تاجر ثروتمند هندی‌تبار به دنیا آمد. سراج قبل از تبدیل شدن به یک فعال حقوق زنان، وقت خود را به عنوان داوطلب در بیمارستان سنت اندرو و به عنوان عضوی از کمیته‌های مدیریت انجمن کودکان سنگاپور و انجمن برنامه‌ریزی خانواده گذراند. سراج اغلب تنها زن مسلمان در کمیته‌هایی بود که در آن حضور داشت و همین امر باعث می‌شد که کسی به دنبال منافع زنان مسلمان نباشد.

در طول دهه 1950، میزان طلاق در جامعه مسلمانان سنگاپور تقریباً 80 درصد بود. مردان می‌توانستند با پرداخت مبلغ کمی در طول سه ماه، همسران خود را طلاق دهند و فقط باید به صورت شفاهی اعلام می‌کردند که خواهان طلاق هستند. سپس آزاد بودند که بلافاصله دوباره ازدواج کنند. زنان در مورد راضی بودن یا نبودن در مورد طلاق حقی نداشتند و هیچ الزامی هم وجود نداشت که زوجه از طلاق قریب‌الوقوع خود قبل از وقوع آن مطلع شود. علاوه بر این، تعدد زوجات و ازدواج کودکان هنوز قانونی بود و حمایت‌های قانونی کمی در برابر آزار خانگی وجود داشت.

سراج در این مورد به وب‌سایت Singapore Memory می‌گوید: در آن زمان (دهه 1950) مردان می‌توانستند زنان خود را تنها با گفتن طلاق! و پرداخت نفقه 30 دلاری حتی در صورت داشتن فرزند، طلاق دهند. این عادلانه نبود، اما زنان هیچ حقی نداشتند و نمی‌توانستند از خود محافظت کنند.

وی ادامه داد: من با دوستانم صحبت کردم که باید کاری انجام دهیم و YWMA را راه‌اندازی کردیم. بعد از آن می‌دیدیم که برخی مردان به زنانشان گفته بودند که اگر به ما بپیوندند آنها را طلاق خواهند داد. ما به آنها گفتیم که اگر بترسند، نمی‌توانند بسیاری از کارها را انجام دهند. در عین حال برخی از زنان شجاعانه گفتند که حتی اگر از خانه‌هایشان بیرون رانده شوند باز هم برای دفاع از حقوق خود می‌جنگند.

وی ادامه می‌دهد: ما با قانونگذاران ملاقات و مسائلی مانند قوانین طلاق و تعدد زوجات را مطرح کردیم. در نهایت آنها قوانین بهتری وضع کردند. همچنین به آنها گفتیم که مسلمانان به مکانی نیاز دارند که زنان بتوانند به آنجا بروند و مسائل خود را مطرح کنند و به حقوق بیشتری دست یابند که سرانجام آن، راه‌اندازی دادگاهی به نام دادگاه شریعت بود.

سراج از تجربه خود در آن زمان گفت: من بعداً در دادگاه سیاریه به عنوان مستشار کار کردم و این تجربه وحشتناکی بود زیرا زنان زیادی بودند که به دلیل مشکلاتی که با همسرانشان داشتند به دادگاه مراجعه می‌کردند. بیشتر این مشکلات مسائل مالی بود. شوهران آنها با زنان دیگری ازدواج می‌کردند و آنها را بدون حمایت مالی تنها می‌گذاشتند.

بنیان‌گذار YWMA گفت: در سال 1964، شورای رفاه زنان مسلمان را راه‌اندازی کردیم. زیرا حتی پس از تغییر قوانین طلاق و تعدد زوجات، همچنان مشکلاتی وجود داشت و بسیاری از مردان همچنان آنچه را که دوست داشتند انجام می‌دادند. بیشتر زنان تحصیل نکرده بودند و والدین و شوهرانشان آنها را در خانه نگه می‌داشتند. با شورا کارهای خیریه و بهزیستی انجام دادیم و سعی کردیم با مشاوره حقوقی و پزشکی به زنان کمک کنیم.

سراج انگیزه خود برای این فعالیت‌ها را این گونه شرح می‌دهد: چیزی که باعث شد من ادامه دهم، انگیزه کمک به این گروه مددجو بود. زنان و کودکان بدبخت و همچنین مردان سر خورده هم بسیار بودند. احساس می‌کردم که باید به هر نحوی که می‌توانم کمک کنم.

فعالیت‌هایی برای همه جامعه

YWMA با بودجه بسیار کمی برای اجرای خدمات و بدون مکانی برای برگزاری فعالیت خود شروع به کار کرد. بیشتر فعالیت‌ها در یک مدرسه محلی مالایی و جلسات در خانه یکی از بنیانگذاران این سازمان به نام عایشه آلساگوف برگزار شد. در طول دهه 50 و 60 میلادی، YWMA برای حقوق زنان خود در دادگاه شریعت اسلامی مبارزه می‌کرد و دوره‌های ابتدایی آموزش خیاطی، آشپزی، زبان (انگلیسی و جاوی) و علوم دینی داشت.

این امر منجر به ایجاد جامعه‌ای شد که در آن زنان می‌توانستند درآمد کمی برای خود به دست آورند و یاد بگیرند که کاملاً به شوهران خود وابسته نباشند. با این توانمندسازی، زنان مسلمان بیشتری برای توسعه علایق خود و مشارکت بیشتر در جامعه انگیزه پیدا کردند.

در اواسط دهه 1960، YWMA اولین رویداد خود را با هدف جمع‌آوری کمک مالی با نام Malam International برگزار کرد. بودجه این رویداد برای راه‌اندازی بسیاری از دوره‌های توانمندسازی دیگر برای زنان در سال‌های آینده استفاده شد.

دهه 1970 و رسیدن سنگاپور به استقلال و تلاش دولت برای صنعتی کردن دولت ـ شهر سنگاپور، YWMA  خدمات خود را افزایش داد تا زنان مسلمان را برای چالش‌های یک جامعه در حال تغییر آماده کند. به همین منظور این سازمان دوره‌هایی راه‌‌اندازی کرد که بیشتر نگاهی به دنیای مدرن رو به رشد داشت مانند دوره‌های اولیه برق و  مدیریت مالی.  

با بودجه بیشتری که YWMA به دست آورد، خدمات خود را فراتر از توسعه زنان خانه‌دار گسترش داد. دپارتمان امور اجتماعی YWMA شروع به بازدید از چندین پناهگاه دختران کرد تا به این دختران جوان آموزش دهد تا بتوانند زندگی خود را از نو بسازند.

آغاز کار دوره‌های آموزشی در مهدکودک‌ها 

دهه 1980 بسیار مهم بود زیرا شاهد تغییر YWMA از دوره‌های آموزشی در مقیاس کوچک و مددکاری اجتماعی به یک سازمان بزرگ و مهم بود. در این دهه، اولین مهد کودک YWMA  راه‌اندازی شد تا بر اهمیت آموزش اولیه در جامعه مسلمانان تأکید کند. در داخل مهد کودک‌ها دوره‌هایی مانند تربیت مؤثر و رشد شخصی برای والدین وجود داشت. چنین دوره‌هایی با هدف ایجاد یک خانواده قوی انجام می‌شد که کودکانی را پرورش می‌داد که به بزرگسالان مشتاق و با انگیزه برای فعالیت اجتماعی تبدیل شوند.

خدمات ارائه شده توسط YWMA در دهه 1980 گسترش و تا دهه 1990 با مهدکودک‌ها و مراکز مراقبت از کودکان بیشتر ادامه پیدا کرد. با این حال YWMA  بخش آموزش خود را متوقف و بیشتر بر کمک به خانواده‌های تک والد با درآمد بسیار کم تمرکز کرد. به مادران جوان آموزش داده شد که چگونه با بار مالی و استرس ناشی از تربیت فرزندان کنار بیایند.

علاوه بر این، افزایش بزهکاری جوانان مالایی و مادران جوان منجر به افتتاح یک سرویس مشاوره حرفه‌ای توسط YWMA برای جوانان و خانواده‌های آنان شد. مددکاران اجتماعی حرفه‌ای به کار گرفته شده و اردوها و کارگاه‌های آموزشی دیگری برای پیوند دادن جوانان و تقویت باورهای دینی و ایمان آن‌ها برگزار شد که تا امروز هم ادامه دارد.

گزارش از محمدحسن گودرزی