امام حسن عسکری(ع) نظام اجتهاد و تقلید را تثبیت کرد

حجت‌الاسلام والمسلمین رضا الهی‌منش، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا از قم اظهار کرد: امام حسن عسکری(ع)، امام یازدهم موسوم به عسکری هستند زیرا همراه با پدر بزرگوارشان توسط خلفای بنی عباس از مدینه به سامرا تبعید شدند و سامرا در آن زمان شهری نظامی بود که بنی عباس برای جلوگیری از تولد حضرت بقیةالله(عج) برنامه‌ریزی لازم را برای حضور ایشان در این شهر انجام دادند تا ایشان را به صورت مستقیم تحت نظارت قرار دهند.

 

وی ادامه داد: امام حسن عسکری(ع) در مقابل متناسب با شرایط زمان، مردم را برای پذیرش حجت آخرالزمان و شرایطی که با غیبت ایشان در جامعه پیش می‌آید، آشنا ساختند.

 

استاد دانشگاه ادیان و مذاهب بیان کرد: امام حسن عسکری(ع) از یک سو وجود شریف بزرگان تشیع را برای مردم معرفی می‌کردند و قول آن ها برای مردم حجت بود مانند شیخ احمد قمی که حضرت بقیه‌الله(عج) را به ایشان نشان دادند تا به تثبیت امام بعد از خود بپردازند.

 

وی گفت: از آنجایی که حضرت حجت(عج) از چشم‌ها پنهان می‌شدند، باید ساز و کاری برای مدیریت شیعی شکل می‌گرفت که امام حسن عسکری(ع) نظام اجتهاد و تقلید را تثبیت و تقویت کردند.

 

الهی منش ابراز کرد: امام حسن عسکری(ع) می‌فرماید که «وَاَمّا مَنْ کانَ مِنَ الفُقَهاءِ صَائِنا لِنَفْسِهِ حافِظاً لِدینِهِ مُخالِفاً لِهَواهُ مُطیعاً لِاَمرِ مَولاهُ فَلِلْعَوامِ اَنْ یُقَلِّدُوهُ...: هر یک از فقها که بر نفس خود مسلّط باشند و دین خود را حفظ کنند و با هوای نفس خود مخالفت ورزد و امر خدا را اطاعت کند، بر همگان واجب است که از او تقلید کنند» که حضرت فرمودند اگر فقیهی با این ویژگی‌ها نفس خود را از هواوهوس دور کند، در سطحی فراتر از عدالت و تقوای عمومی قرار دارد و سایر مردم نیز مؤظفند از وی تبعیت کنند.

 

وی با اشاره به اينکه امام حسن عسکری(ع) تحریف‌های نسبت به قرآن و معارف اسلامی را با نهایت درایت از بین بردند و با آن مقابله کردند، ابراز کرد: کندی یکی از فیلسوفان زمان امام حسن عسکری(ع) است که کتابی نوشت و در آن تناقضات قرآن را نشان داد که این کتاب هنوز به بازار نیامده بود که امام حسن عسکری(ع) نامه‌ای به کندی فرستاد و فرمود آیا احتمال نمی‌دهید که فهم شما از قرآن ناقص باشد و نتوانستید قرآن را به خوبی بفهمید که این موجب شد کندی دست از این اقدام بردارد و نوشته‌های خود را از بین ببرد که این امر موجب تقویت آیات قرآن به عنوان حجتی که رسول‌الله(ص) برای بعد از خود معرفی کردند و شامل قرآن و عترت می‌شد، بود.

 

وی گفت: موضع‌گیری امام حسن عسکری(ع) در مسائل سیاسی به گونه‌ای بود که کمترین بهانه را دست حکام بنی‌عباس بدهند و جان شیعیان محفوظ بماند؛ یکی از اقداماتی که سابقه آن به زمان امام صادق(ع)، امام جواد(ع) و امام هادی(ع) برمی‌گردد و امام حسن عسکری(ع) با توجه به شرایط زمان خویش، سرمایه‌گذاری بیشتری راجع به آن انجام دادند، تربیت وکلا بود که این وکلا علاوه بر اینکه سیره تشیع را میان مردم گسترش می‌دادند، تلاش کردند بهانه کمتری دست حکام بدهند.

 

الهي‌منش افزود: اين نائبان خاص حضرت بقیةالله(عج) در طول ۷۵ سال از سوی امام زمان(عج) وکالت داشتند که این وکلا از جانب امام حسن عسکری(ع) منصوب شدند و امام زمان(عج) نیز حکم آن‌ها را تأیید کرد.

 

وی با اشاره به اینکه اگر انتظار داشته باشیم که معصوم تمام درخواست‌های مردم را پاسخگو باشد انتظاری بی‌جاست، یادآور شد: به همین دلیل امام حسن عسکری(ع) سیره امامان قبل خود را تقویت کرد و زمام امور را در اختیار وکلا قرار داد که این وکلا معصوم نبودند اما دارای تقوا و پاکی بودند که امام برای آنان شأن و منزلت در نظر گرفت و مردم را به کسب علوم از آن‌ها دعوت کرد که امروزه نیز باید شأن علما را در جامعه حفظ کنیم.