نگاهی به فعالیت‌ها و چشم‌اندازهای فرهنگی و آموزشی جهاددانشگاهی قم
معاون فرهنگی و سرپرست معاونت آموزشی جهاددانشگاهی قم گفت: جهاددانشگاهی همواره آمادگی کاملی برای خدمت‌رسانی به استان و حل مشکلات و برداشتن بارهای فرهنگی به زمین مانده را دارد و امیدواریم در این زمینه مسئولان استان نیز با نگاه دقیق به این ظرفیت‌ها همچون گذشته فضای مطلوب همکاری را ارتقا بدهند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، فضای جامعه از فرهنگ طاغوتی پاک نشده بود و مظاهر آن در همه‌جا به چشم میخورد؛ همچنین، عوامل فعال طاغوتی در دانشگاه‌ها مانع اشاعه فرهنگ اسلامی بودند که دانشجویان در برابر این مسئله مقابله کرده و دانشگاه‌ها تعطیل شد، حضرت امام(ره) با تأیید این حرکت، فرمان تشکیل نهاد انقلابی جهاددانشگاهی را صادر کردند تا پس از تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی، فرهنگ منحط غربی از مراکز علمی و فرهنگی کشور زدوده شود.
این مرکز فرهنگی در سال ۱۳۶۳، به‌عنوان ستاد اجرایی انقلاب فرهنگی تغییر نام داد تا اینکه در سال ۱۳۶۴، پس از استقلال دانشگاه‌ها و جدا شدن وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مجدداً به‌عنوان جهاددانشگاهی مطرح شد؛ براساس اساسنامه این نهاد، جهاددانشگاهی نهادی است عمومی و غیردولتی زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی، دارای شخصیت مستقل و از لحاظ استخدامی و مالی، تابع مقرراتی است که در چهارچوب اختیارات قانونی به تصویب هیئت امنای جهاددانشگاهی می‌رسد.
از سال ۱۳۶۹، جهاددانشگاهی به‌عنوان پلی میان دانشگاه و بخش صنعتی و خدماتی کشور معرفی و محل استقرار آن، بیرون از دانشگاه تعیین شد؛ گسترش تحقیقات و شکوفایی روحیه پژوهش، گسترش طرح‌های کاربردی و نیمه صنعتی از طریق پیوند با مراکز علمی و تحقیقاتی به‌منظور به‌کارگیری وظایف و توسعه امور فرهنگی در سطح جامعه از طریق همکاری با حوزه و دانشگاه و سایر مراجع و نهادهای فرهنگی به‌ویژه برای نسل جوان، از اهداف مهم جهاددانشگاهی است.
از همین رو به مناسبت چهل‌ودومین سالروز تشکیل این نهاد انقلابی، خبرنگار ایکنا از قم با علی حسینی، معاون فرهنگی جهاددانشگاهی استان قم، درباره برنامه‌ها و فعالیت‌های مختلف این معاونت گفت‌وگویی انجام داده است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
ایکنا- ارتباط جهاددانشگاهی استان با بدنه دانشجویی را چگونه ارزیابی می‌کنید و چه برنامه‌ای برای توسعه این ارتباط دارید؟
با توجه به اینکه جامعه هدف اصلی جهاددانشگاهی، دانشجویان هستند و دفاتر جهاد دانشگاهی در دانشگاه‌ها فعال است، در همین راستا هدف‌گذاری آموزش و تربیت دانشجوی تراز انقلاب اسلامی صورت گرفته و برنامه‌های ویژه‌ای تدوین کرده‌ایم تا بتوانیم نیروهایی متعهد، کارآمد و با روحیه جهادی در حوزه‌های مختلف به جامعه تحویل دهیم.
در حوزه دانشجویی نگاه ما توسعه شایستگی‌های دانشجویی در حوزه‌های مختلف اعم از تحصیلی، اجتماعی، سیاسی، عبادی، محیط زیست، اشتغال و کارآفرینی است تا دانشجو بتواند به‌عنوان دانشجوی تراز انقلاب اسلامی معرفی شود و صرفا معدل کارنامه تحصیلی او در طی چهار سال دوران تحصیلش ملاک و معیار نیست؛ ما باید بدانیم هر دانشجو دارای چه استعداد و توانایی ویژه‌ای است که آن را تقویت کرده و بر اساس همان تخصص و مهارت دانشجو نقش‌های مختلفی را به او واگذار کنیم.
علاوه بر این، ما در حوزه فرهنگی و به‌ویژه سازمان دانشجویان، به دنبال شبکه‌سازی در سطح ملی هستیم و از این طریق دانشجویان را جذب کانون‌ها، انجمن‌ها و تشکل‌های فرهنگی می‌کنیم که خود این مهم موجب پررنگ شدن نقش جهاددانشگاهی و جریان‌سازی آن در دانشگاه‌ها خواهد بود.
ایکنا- در برنامه‌های فرهنگی و آموزشی جهاددانشگاهی چه میزان از بیانیه گام دوم انقلاب تأسی گرفتید؟
جهاددانشگاهی بر طبق اساسنامه، یک زیرساخت فرهنگی علمی در منظومه گفتمانی انقلاب اسلامی است و با رویکرد تحقق بخشی اهداف عالیه انقلاب در نهاد دانشگاه و آموزش عالی متولد شده است.
با توجه به بیانیه گام دوم انقلاب و تأکید مقام معظم رهبری بر بهره‌مندی از نیروی جوان، متخصص و جهادی، معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی قم، توسعه مشارکت‌های داوطلبانه و افزایش مشارکت‌های دانشجویی و حفظ ارتباط مستمر با آن‌ها را همواره در اولویت‌های اصلی خود قرار داده است؛ در همین راستا، حمایت از ایده‌های نوین در قالب برگزاری برنامه‌هایی از قبیل میز ایده و هدفمند کردن و هدایت آن‌ها به مرکز نوآوری و شتابدهی جهاددانشگاهی این واحد با جدیت دنبال می‌شود.
ایکنا ـ مهمترین دستاورد فرهنگی این نهاد طی چند سال اخیر چیست؟
یکی از اهداف جهاددانشگاهی توسعه مهارت‌آموزی دانشجویان است که در همین راستا برای اعضای سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی به‌منظور افزایش توانمندی آنان، بسیاری از دوره‌های مهارت‌آموزی اعم از مهارت‌های ذهنی، فردی، اجتماعی و زندگی و از این قبیل به‌صورت رایگان و در بستر فضای مجازی برگزار شده است و ادامه دارد.
در ایام کرونا که امکان برگزاری برنامه‌های محلی و میدانی با حضور دانشجویان وجود نداشت، برنامه‌های متنوع دانشجویی با هدف افزایش روحیه امید و خودباوری، افزایش اعتماد به نفس دانشجویان و ایجاد نشاط اجتماعی به‌صورت برخط و یا به صورت حضوری با رعایت حداکثری دستورالعمل‌های بهداشتی برگزار شد.
معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی قم برنامه‌هایی مانند کافه زندگی در ادامه سلسله کارگاه‌های آسیب‌های اجتماعی، صندلی تجربه در حوزه اشتغال و کارآفرینی، دانشجوی ماهر در حوزه معرفی رشته‌ها و مهارت‌های لازم برای ورود به بازار کار، کافه فرهنگ و اندیشه، کافه پژوهش در حوزه تربیت نیروی توانمند پژوهشگر و کافه مهارت با هدف مهارت‌افزایی را به‌صورت هفتگی و ثابت برگزار می‌کند.
علاوه بر این، سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی قم به‌عنوان یکی از بخش‌های جهاددانشگاهی در حوزه ارتباط با دانشجویان بوده که در سال‌های اخیر در استان راه‌اندازی شده و از میان دانشجویان علاقه‌مند عضوگیری کرده و مزیت‌های زیادی را برای اعضا در نظر گرفته است و سعی در کادرسازی، شبکه‌سازی و توانمندسازی دانشجویان مستعد داشته و همچنین رویدادهای متنوعی را در سطح دانشگاه‌ها طراحی و اجرا کرده است؛ مانند سلسله برنامه‌های شعار سال، سلسله برنامه‌های گام دوم انقلاب، تجلیل از فعالان دانشجویی، برگزاری مسابقات دانشجویی، برگزاری دهمین دوره مناظرات ملی دانشجویان ایران، هفدهمین اردوی ایران مرز پر گوهر، فصل سخن و رویداد اکسیر از دیگر فعالیت‌های فرهنگی ـ دانشجویی جهاددانشگاهی محسوب می‌شود که در سازمان دانشجویان در حال اجراست. این نهاد در پرداختن به مسائل فرهنگی، تحولات روز و نیازهای مخاطبان را در نظر می‌گیرد.
همچنین جهاددانشگاهی در دانشگاه‌ها برای جلوگیری از موازی‌کاری‌ها و تعاملات بیشتر میان نهادها، کانون‌ها و تشکل‌ها و انجمن‌های دانشگاه‌ها نقش تسهیل‌گری ایفا می‌کند و همواره آمادگی همکاری با بخش‌های مختلف دانشگاه‌ها را دارد.
یکی از اولویت‌های اصلی معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی واحد قم، پرداختن به مسائل اجتماعی و فرهنگی سطح استان بوده و در همین راستا دفتر تسهیل‌گری و توسعه شهر قائم با همکاری معاونت اجتماعی و سیاسی استانداری قم و جهاددانشگاهی واحد استان از سال ۹۹ آغاز به‌کار کرده است و در این زمینه، اعزام نیروهای جهادی در قالب تیم‌های چندنفره دانشجویی به مناطق کم‌برخوردار قم در دستور کار این معاونت بوده است و جهاددانشگاهی واحد قم آمادگی همکاری با خیرین و نیروهای جهادی در حوزه‌های مختلف جهت رسیدگی و برطرف کردن مشکلات محله‌های کمتر توسعه‌یافته را دارد.
با توجه به تجربیات گسترده و سابقه جهاددانشگاهی در زمینه چاپ و انتشار کتب علمی و دانشگاهی، سازمان انتشارات جهاددانشگاهی با هدف چاپ و انتشار کتب و نشریات علمی و انجام فعالیت‌های ترویجی در حوزه کتاب و کتابخوانی، تشکیل گروه‌های تخصصی و کمیته‌های علمی و تمرکز در سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در خصوص فرهنگ مکتوب گام‌های مؤثری برداشته است و در همین راستا شعبه سازمان انتشارات تاکنون بیش از ۳۰۰ عنوان کتاب به چاپ رسانده است.
چاپ و نشر کتب تخصصی و علمی، ارزیابی و داوری توسط اعضای هیئت علمی، اعطای امتیازهای پژوهشی برای محققین و اساتید دانشگاهی در رزومه آن‌ها، حفظ کیفیت محتوایی و رعایت استاندارهای نشر و چاپ کتاب از مزیت‌های سازمان انتشارات جهاددانشگاهی قم است.
با توجه به راه‌اندازی سایت فروشگاهی فروش کتاب در جهاددانشگاهی علاقه‌مندان می‌توانند جهت بازدید و خرید کتاب به سایت ۱۶book.ir (فروشگاه شانزده) مراجعه و نسبت به خرید کتاب مورد نظر خود اقدام کنند؛ همچنین با توجه به اخذ مجوز نشر دیجیتال در انتشارات جهاددانشگاهی قم، این واحد آمادگی دارد نشر کتب به‌صورت دیجیتال را انجام دهد و علاقه‌مندان می‌توانند از این ظرفیت جهت نشر کتب به‌صورت دیجیتال استفاده کنند.
با توجه به تأکیدات مقام معظم رهبری بر گسترش هرچه بیشتر جریان کار و خدمت‌رسانی جهادی و انتظار ایشان در این حوزه بر همگانی شدن گفتمان جهادی و گسترش حضور عموم مردم به‌خصوص جوانان در جریان فعالیت‌های جهادی، معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی قم وظیفه خود دانست تا قدمی در تحقق این امر بردارد.
در همین راستا، برنامه‌هایی ویژه جهادگران با شرکت هزار و ۵۰۰ نفر ساعت مانند نشست تعامل سازنده با والدین، مسابقات ویدئویی با موضوع به وقت قدردانی و تجربه‌ای با شهدا و... برگزار کرده است؛ در واقع مهمترین دغدغه ما در اجرای برنامه‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی، حرکت پرشتاب به سمت فعالیت‌های جهادگرانه و خیرخواهانه است.
در حوزه فعالیت‌های قرآنی، جهاددانشگاهی اولین نهادی است که مبدع سازمان و رسانه دانشگاهی مستقل در حوزه قرآنی است و با نام سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشگاهیان و خبرگزاری ایکنا فعالیت دارد و اقدامات مناسبی را در استان رقم زدند.
ایکنا- جایگاه معاونت فرهنگی در تحقق شعار سال چیست و در این راستا جهاددانشگاهی چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی به‌طور قطع با بسیج تمامی توانمندی‌ها و ظرفیت‌های خود به دولت جدید برای دستیابی به اهداف خود كه همانا اهداف متعالی نظام مقدس جمهوری اسلامی است یاری می‌رساند و به‌عنوان سربازی از نظام اسلامی آماده نقش‌آفرینی‌های ویژه در عرصه‌های مختلف است.
مقام معظم رهبری طبق روال چند سال گذشته و با عنایت به اهمیت موضوعات حوزه اقتصاد، تولید دانش‌بنیان و اشتغال آفرینی را به‌عنوان شعار سال تعیین کرده‌اند، علیرغم اینکه در نگاه اول به نظر می‌رسد بین این موضوع و حوزه فرهنگی ارتباط مستقیمی وجود ندارد اما این معاونت از طریق دو رسانه مهم ایسنا و ایکنا نقش مهمی در پرداختن به ابعاد مختلف شعار امسال دارد که هر دو رسانه پرداختن به این موضوع را در برنامه‌های خبری و کاری خود قرار داده‌اند.
این نهاد انقلابی آماده پذیرش مأموریت‌های بسیار بزرگ در تحقق اقتصاد دانش‌بنیان توسعه علمی، فناورانه، توسعه فرهنگی کشور و آموزش نیروهای توانمند، مهارتی، کارآمد و جهادی مورد نیاز کشور است. جهاددانشگاهی با ساختاری كه دارد می‌تواند میانبرهای مختلف علمی، فرهنگی و اجتماعی را با كمترین هزینه و زمان طی كند و بستر بسیار مناسبی برای انجام كارهای مهم و بزرگ علمی و فرهنگی فراهم آورد و امیدواریم دولت جدید و مجلس شورای اسلامی به مسئله جهاد در عرصه‌های مختلف نگاه ویژه‌ای داشته باشند.
با توجه به رویکرد جوان‌سازی در دولت جدید و بهره‌مندی از ظرفیت‌ها و توانایی‌هایی نیروهای جوان متخصص که همواره در بیانات مقام معظم رهبری مکررا بر آن تأکید شده است، جهاددانشگاهی می‌تواند مسئولیت معرفی جوانان و دانشجویان دغدغه‌مند و فعال در عرصه‌های مختلف را عهده‌دار شود.
همچنین با توجه به اینکه در دنیای امروز نظرسنجی و تحقیقات افکار عمومی به‌عنوان ابزار و شیوه‌ای شناخته می‌شود که نبض جامعه و تحولات افکار عمومی را منعکس می‌کند و ابزاری تأثیرگذار در جهت بازخورد عمومی، انعکاس تمام‌نمای نظر مردم و نیز فرآیند سیاست‌گذاری عمومی و اجتماعی قلمداد می‌شود، از همین رو مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران (ایسپا) می‌تواند برای اجرای طرح‌های نظرسنجی و تحقیقات افکار عمومی در سطوح مختلف، ملی، منطقه‌ای و محلی در دولت جدید اقدامات گسترده‌ای انجام دهد.
ایکنا ـ جهاددانشگاهی در گذر زمان با چه موانعی برای رشد و پیشرفت علمی و فرهنگی مواجه شده است؟
سطحی‌نگری در حوزه فرهنگ از مهمترین موانع پیشرفت فرهنگی در کشور است، متأسفانه هنوز به درک و باور تأثیرگذاری فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی در سطح جامعه برای افزایش خلاقیت مردم و برطرف کردن موانع موجود و پیشرفت و برطرف کردن مشکلات اجتماعی و اقتصادی نرسیده‌ایم و در واقع فرهنگ در قالب پیش‌گفتار جا مانده است و در سطوح عملی کمتر به آن بها می‌دهیم.
این سطحی‌نگری موجب عدم بودجه‌ریزی مناسب فرهنگی شده است و بیانگر آن است که مسائل فرهنگی در اولویت آنان نبوده است؛ با توجه به اینکه اولویت در مسائل فرهنگی باور و داشتن نگرش فرهنگی است، ما در وهله اول باید به نگرش فرهنگی و تأثیرگذاری و اثربخشی آن برسیم. کمتر توسعه یافتگی و نداشتن ساختار و فرآیندهای مناسب در حوزه فرهنگی از دیگر موانع موجود است.
یکی دیگر از موانع موجود آن است که متولیان حوزه فرهنگی رویکرد برنامه‌های فرهنگی را متناسب با تغییر ذائقه مخاطب و نیازهای فرهنگی مردم تدوین نکردند و در واقع نسبت به اولویت‌های اساسی این حوزه کم‌توجهی کردند در همین راستا باید گزاره‌های مناسبی برای سنجش اولویت‌های فرهنگی مردم انتخاب شود و برای اجرای برنامه‌های فرهنگی نقش‌های مختلفی برای نیروهای جوان و دانشجویان تعیین شود.
یکی از ضعف‌های جدی حوزه فرهنگی آن است که متولیان فرهنگی به یک رهیافت مشترک نرسیده‌اند و این مسئله منجر به موازی‌کاری‌هایی در این حوزه می‌شود؛ بنابراین ما نیازمند طراحی یک الگوی کامل فرهنگی با بهره‌مندی از تمام ظرفیت‌ها هستیم.
در بسیاری از مواقع در برنامه‌های فرهنگی شاهد نگاه‌های رقابتی و مسابقه‌ای هستیم در حالی که رویکرد اصلی جهاد دانشگاهی تعامل، همکاری و رفاقت است؛ جهاددانشگاهی، نهادی برای فعالیت جهادی، تلاش کردن و کار کردن است نه میدان خودنمایی و به تبع آن، فرهنگ نیز عرصه خودنمایی نیست زیرا در وضعیت فعلی کشور به فرموده مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه «ما هر جایی که به خدا تکیه کردیم، به نیروی مردم تکیه کردیم و حاضر به حرکت جهادی شدیم، پیروز شدیم» نیازمند فعالیت جهادی برای دستیابی به اهداف متعالی گام دوم انقلاب هستیم.
ایکنا- با توجه به تأکید رهبر معظم انقلاب به موضوع «جهاد تبیین»، چه برنامه‌هایی در راستای تحقق این هدف در جهاددانشگاهی طراحی شده است؟
جهاد در لغت به معنای جنگیدن در راه حق و تبیین به معنای تفسیر، توضیح و روشن کردن مسئله است لذا زمانی که جهاد در کنار تبیین قرار گیرد به معنای تلاشی مستمر و با انگیزه برای بیان ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب و در تقابل با دشمنان انقلاب برای زمینه‌سازی تمدن نوین اسلامی است.
رهبر معظم انقلاب بر مسئولیت همگان به ویژه جوانان و افراد مؤثر بر افکار و فضای عمومی در جهت حرکت و جهاد تبیین تأکیدات فراوانی داشتند؛ در بحث جهاد روایت و تبیین نقش دانشجویان و رسانهها بسیار مهم است و باید مورد توجه قرار گیرد چرا که دشمنان با تکیه بر رسانهها سعی دارند که روایت‌های نادرست و ساختگی از وقایعی که در کشور رخ می‌دهد را به مخاطبان خود به ویژه جوانان عرضه کنند.
ایشان در بیانیه گام دوم هم جوانان را محور حرکات جهادی انقلاب در گام دوم می‌دانند. لذا صدور فرمان جهاد تبیین در فضای عمومی و مجازی به جوانان را هم باید گامی در این مسیر دانست و ایشان به معنای واقعی به توانایی‌ها، تفکر و عقلانیت و آگاهی‌‌های فراوان جوانان را باور دارند.
همان‌گونه که بیانیه گام دوم خطاب به جوانان صادر شده است، نهضت تبیین و دعوت به جهاد تبیین هم به عنوان یکی از الزامات تحقق بیانیه‌ی گام دوم به عهده دانشجویان و جوانان است چراکه مجموعه دانشجویی ما ظرفیت حرکت های بزرگ برای روشنگری‌‌های جدی و خنثی کردن حرکات دشمن را دارد.
گفت‌وگو از محدثه نعیمی‌فرد
انتهای پیام
