قوانین و مقررات حامی مادران شاغل نیست/ بین نقش تربیتی و اجتماعی زن دوگانگی ایجاد نکنیم
در نشست «تقدس مادر؛ آری یا خیر» که به همت خبرگزاری ایکنا شعبه قم برگزار شد، پژوهشگران حوزه زنان بر این موضوع تأکید کردند که نظام ارزش‌گذاری و سیاست‌گذاری در ایران نگاه تک‌بعدی به نقش‌های یک زن دارد و هر دو نقش یک زن به عنوان مادر و هویت مستقل زنانه او را همراه با هم در نظر نمی‌گیرد. لذا، در راستای اغناسازی جامعه برای مرتفع‌سازی معضلات حوزه زنان نیازمند یک بیان تحلیلی و عقلانی هستیم و بیان تحمیلی هرگز پاسخگو نیست.
به گزارش ایکنا از قم، نشست «تقدس مادر؛ آری یا خیر» با نگاهی به دامنه فعالیت‌های فردی و اجتماعی مادر، روز گذشته، یکم آذرماه، به همت خبرگزاری ایکنا شعبه قم، به‌صورت مجازی از طریق سامانه آموزش جهاددانشگاهی(امجد) و صفحه مجازی ایکنا در شبکه اجتماعی اینستاگرام برگزار شد.
صدیقه صدیق‌تقی‌زاده، مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری قم در این نشست بیان کرد: در متون دینی ما، هرجا درباره ارزش و احترام سخن به میان آمده به واژه «مادر» تکیه داده است و اگر به متن روایات نیز نگاه کنیم تقدس در کنار واژه مادری به چشم می‌خورد و اولین نشانه‌ای که این قداست و احترام را برای ما تبیین می‌کند، تأکید ویژه قرآن کریم بر واجب‌الاحترام بودن مادر و نیز پدر است.
وی تصریح کرد: دومین نکته نشانگر این قداست و احترام، پاداش و ثوابی است که برای جایگاه مادری در آیات و روایات ما آمده است و آن را برابر با جهاد پنداشته است. این‌ها نشان‌دهنده این است که در نگاه دینی ما مادر از یک قداستی برخوردار است، اما متأسفانه در جوامع غربی جریان‌هایی وجود دارد که در صدد تخریب و سست کردن جایگاه مادری و بنیان خانواده هستند و این جریان‌های فکری به جامعه ما نیز رسوخ کرده است.
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری قم افزود: در جامعه ما نیز آن تقدسی که باید جایگاه مادر داشته باشد مانند گذشته نیست، اما هنوز نیز در ارزش‌های دینی ما جایگاه مادر یک جایگاه ویژه است و ما باید مراقب باشیم که بیش از این به این جایگاه خدشه وارد نشود.
بین نقش تربیتی و اجتماعی زن دوگانگی ایجاد نکنیم
صدیق‌تقی‌زاده اظهار کرد: قطع به یقین زن یک فردی با نیازها و توانمندی‌های مختلفی است که علاقه‌مند به حضور در اجتماع و عرصه‌های مختلف سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و... است و هیچ مخالفت دینی و شرعی برای حضور زن در اجتماع وجود ندارد بلکه در متون دینی ما و به‌ویژه در نگاه متعالی بنیان‌گذار کبیر انقلاب اسلامی بر حضور زن در اجتماع تأکید ویژه داشته‌اند.
وی با بیان اینکه برخی نقش‌ها برای بعضی افراد بی‌بدیل هستند و جایگزینی برای آن‌ها وجود ندارد، تصریح کرد: بزرگ‌ترین سهام‌داران سرمایه انسانی در جامعه مادران هستند و شما نمی‌توانید فرد دیگری را برای متولد شدن جنین جایگزین مادر بکنید. می‌توان این پرسش را مطرح کرد که آیا نقش تربیتی و معنوی مادر جایگزین صددرصدی دارد؟ قطعا نه؛ این یک اصل عقلی است که در بین نقش‌های متعددی که انسان دارد، اگر نقش بی‌بدیلی دارد، بر نقش‌های دیگر او اولویت می‌دهد.
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری قم با تأکید بر اهمیت تربیت نسل‌های آینده در جوامع امروزی، گفت: زن نیمی از پیکره این اجتماع است و باید حضوری پررنگ و فعال در عرصه‌های مختلف داشته باشد، اما اشتباه ما این است که بین نقش مادری و حضور در اجتماع زن دوگانگی و تضاد ایجاد می‌کنیم و بر این باور هستیم که یک زن برای حضور در اجتماع باید نقش مادری را از زیست خود حذف کند؛ عدم ایجاد دوگانگی و تضاد میان نقش تربیتی مادر در منزل و فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی و فرهنگی او در جامعه همان نگاه متعالی انقلاب اسلامی است که در راستای تبیین آن تلاش می‌کند.
تقدس پدر
وی به معیارهای تقدس اشاره کرد و افزود: ایثار، از خودگذشتگی و زندگی‌بخشی و نزدیک‌تر بودن به مقام خدایی از معیارهای تقدس است و هرچقدر نقش‌هایی که پدر ایفا می‌کند به معیارهای تقدس نزدیک‌تر شود، به آن معناست که به تقدس نزدیک‌تر شده است، اما این تقدس در مادر پررنگ‌تر دیده می‌شود زیرا این رسالت و نقش و کارکرد در مادر بیشتر به چشم می‌خورد، اما به‌طور کلی در جامعه ما خانواده مقدس است؛ در فقه نیز آمده است که اثبات شی نفی ماعدا نمی‌کند.
صدیق‌تقی‌زاده تصریح کرد: چون مادر خانواده یک عنصر محوری و کلیدی است این تقدس به مادر نزدیک‌تر می‌شود اما به نظر من پدر نیز می‌تواند بهره بیشتری از تقدس داشته باشد.
وی با بیان اینکه ما همواره گرفتار افراط و تفریط هستیم و متأسفانه هیچ‌گاه زنان را جامع‌الاطراف و نقش‌های متعدد آنان را کنار یکدیگر ندیده‌ایم، افزود: کارکرد اجتماعی زن در خانواده تربیت نسل آینده و به تعبیر دیگر هدایت جامعه است و ما نباید از این نقش غفلت کنیم. در واقع هرگاه از نقش زن در خانواده غافل شدیم و او را در اجتماع آوردیم از اهمیت نقش مادر برای هدایت جامعه کاسته شده است.
نگاه تک‌بعدی دولت در سیاست‌گذاری حوزه زنان
صدیق‌تقی‌زاده گفت: متأسفانه همیشه در سیاست‌گذاری‌ها نگاه تک‌بعدی داشتیم یا به‌طور مطلق به زن گفته شده است: «در خانه بمان زیرا وظیفه تو تربیت و نگهداری فرزندانت است» و او را از اجتماع دور کرده‌ایم و یا به‌صورت افراطی گفته‌ایم که به علت اینکه زنان نیمی از پیکره جامعه هستند و اگر آن‌ها در اجتماع حضور نداشته باشند توسعه رقم نمی‌خورد کلیه محدودیت‌هایی که برای حضور در اجتماع آنان تلقی می‌شود باید حذف کند که در این قالب بدون شک یکی از محدودیت‌ها را تربیت فرزند می‌پندارند.
وی تصریح کرد: نگاه متعالی اسلام این است که هر دو نقش در کنار یکدیگر باید حرکت کند، اما اولویت نباید فراموش شود. مقام معظم رهبری بارها بر حضور زنان در اجتماع تأکید کرده‌اند اما همچنین ایشان بارها تأکید کرده‌اند که نقش در خانواده را نباید فدای نقش حضور در اجتماع کرد و اولویت باید نقش مادری باشد. پس تأکید بر نقش مادری به معنای رد ضرورت و فایده حضور زنان در اجتماع نیست.
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری قم بیان کرد: مادری توانمند است و می‌تواند فرزندش را به‌خوبی تربیت کند که در جامعه حضور داشته باشد و در عرصه‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی نقش‌آفرین باشد و این‌گونه توانمندی‌ها و استعدادهای خود را بروز و ظهور دهد و به تناسب آن توانمندی او در تربیت فرزند نیز ارتقا پیدا می‌کند.
قوانین و مقررات حامی مادران شاغل نیست
وی ادامه داد: علی‌رغم اینکه سیاست‌های کلی و راهبردهای اصلی جامعه امروز ما بر اهمیت نقش مادری و خانه‌داری تأکید می‌کند اما قوانین و مقررات و فرهنگسازی‌های حاکم بر جامعه ما متناسب با نقش مادری نیست و از او حمایت نمی‌کند؛ اینکه قوانین و مقررات اداری برای یک مادر شاغل به‌گونه‌ای تدوین است که او نمی‌تواند به‌درستی هر دو نقش خود را ایفا کند مشکل از ماست که نتوانستیم مطابق با آن معیارها و هنجار قوانین و مقرراتی تدوین کنیم.
وی تصریح کرد: متأسفانه در نظام ارزش‌گذاری در جامعه هم نتوانستیم در این سال‌ها به‌درستی کار کنیم؛ به‌گونه‌ای که امروز به جایی رسیده‌ایم که یک مادر خانه‌دار که تنها نقش مادری را برای خود برگزیده است، نمی‌تواند احساس کند دارای یک شأن اجتماعی مناسب است، زیرا به علت کمرنگ شدن نقش اجتماعی خود دچار احساس ضعف می‌شود، چرا من به عنوان یک مادر نباید با افتخار اعلام کنم که دو سال به علت شیردهی و رشد فرزندم نیاز به مرخصی دارم و باید در منزل بمانم و نقش اجتماعی خودم را در این بازه زمانی کمرنگ کنم؟.
صدیق‌تقی‌زاده بیان کرد: به علت مشکلات ساختار در تدوین قوانین و مقررات و نیز فرهنگ‌سازی‌ها و نظام ارزش‌گذاری در جامعه، به تناسب هر چقدر حضور یک مادر در اجتماع کمرنگ شود، دچار احساس کم‌ارزشی می‌شود. برای نمونه قوانین حاکم در ایران بسیاری از امتیازاتی که یک زن شاغل دارد اعم از بیمه و حقوق و استقلال مالی را برای مادران در نظر نگرفته است؛ در غیر این صورت، یک بانوی شاغل اذعان دارد که بودن کنار فرزندش هم برای فرزندش ضروری است و هم برای نیاز عاطفی خودش.
وی ادامه داد: البته این نظام ارزش‌گذاری به‌صورت معکوس نیز گاهی عمل می‌کند؛ در واقع به آن معناست زمانی که یک مادر در کنار تربیت فرزند در عرصه اجتماع حضوری چشم‌گیر و فعال دارد به او برچسب بی‌مسئولیتی می‌زنند و با توصیفاتی همچون «تو به فرزندت رسیدگی نمی‌کنی» او را دچار احساساتی مانند حقارت و ضعف و عذاب وجدان می‌کنند اگرچه به‌عنوان یک مادر اعتقاد دارم که یک مادر فی‌نفسه حتی اگر هیچ شخصی او را به علت تنهایی فرزندش در هنگام شیردهی توبیخ نکند، دچار احساس عذاب وجدان می‌شود.
نهادهای ارزش‌گذاری و دینی فشار مضاعف را از دوش زنان متعهد بردارند
صدیق‌تقی‌زاده اظهار کرد: فشار مضاعفی بر روی زنان متعهد در جامعه وجود دارد. کسانی که نقش مادری و اهمیت آن را درک می‌کنند و در کنار آن اهمیت حضور در اجتماع را نیز درک می‌کنند و زمانی که می‌خواهند این دو نقش را کنار یکدیگر داشته باشند بسیار فشار مضاعفی را تحمل می‌کنند که بخش عمده آن به نهادهای ارزش‌گذاری و دینی و قوانینی که در حاکمیت حکمفرما شده است که باید این بار را از دوش مادران بردارند.
صدیق‌تقی‌زاده به خلأهای قانونی و سنتی در حوزه نقش مادری اشاره کرد و گفت: قانون جمعیت و تشویق‌هایی که مطرح شده است راه به جایی نمی‌برد و تا زمانی که نتوانیم در عرصه گفتمان‌سازی، فرهنگسازی و نهادینه کردن باورها زیرساخت‌های مناسب را فراهم کنیم این سیاست‌گذاری‌های شعاری راه به جایی نخواهد برد.
وی اظهار کرد: مادری لذت‌بخش است و ما باید طعم خوش مادری را به دیگران بچشانیم اگر برای افراد حتی غیر دینی تأثیرات مادی و روحی برجسم و جان مادر و لذت مادری با زبانی متناسب با خودشان بیان شود، بدون شک برای او قابل درک و پذیرش است.
آموزش‌های پنهان در جامعه موفق‌تر از سیاست‌های نظام آموزشی ایران عمل کردند
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری قم تصریح کرد: ما در جامعه‌ای هستیم که نه‌تنها نتوانستیم جایگاه و نقش مادری را به‌درستی در برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های خودمان تبیین کنیم بلکه بسیاری از قوانین و مقررات، رسانه‌ها و رسانه ملی و سینما و... خلاف این امر حرکت می‌کنند و به همین خاطر است که در حال حاضر در جامعه با زنانی مواجه هستیم که هیچ میل و رغبتی به مادر شدن ندارند.
وی افزود: یکی از مشکلات اصلی ما این است که برای کنترل و هدایت درست نرخ پرشتاب ورود زنان به دانشگاه‌ها که پس از انقلاب رقم خورد، هیچ برنامه‌‌ریزی درستی تدوین نکردیم تا ضرورت نقش مادری را در متون آموزشی خود اغناسازی کنیم؛ این فرصتها را از دست داده‌ایم و هیچ سرمایه‌گذاری روی این کار انجام نداده‌ایم اگرچه من نیز اعتقاد دارم آموزش‌های پنهان از جمله رسانه ملی و فیلم و سریال‌های شبکه خانگی و... در جامعه بسیار بیشتر از آموزش‌های عیان در نظام آموزشی ایران تأثیرگذار است.
ادامه دارد...
گزارش از محدثه نعیمی‌فرد
انتهای پیام
