حوزه زنان نیازمند درک واقعیت‌های اجتماعی روز است
حسین حجت‌پناه، مدرس دانشگاه گفت: اگر قرار است کار فرهنگی انجام دهیم این مهم باید جامعه را بدون زور و تحمیل، اغنا کند، بنابراین برای ایجاد یک دیدگاه اغنایی مستلزم یک پویش تئوریک و مشاهده واقعیت‌های زمانه و اجتماع هستیم و در این راستا ضرورت دارد تغییرات اجتماعی را در نظر بگیریم.
به گزارش ایکنا از قم، نشست «تقدس مادر؛ آری یا خیر» با نگاهی به دامنه فعالیت‌های فردی و اجتماعی مادر، یکم آذرماه، به همت خبرگزاری ایکنا شعبه قم، به‌صورت مجازی از طریق سامانه آموزش جهاددانشگاهی(امجد) و صفحه مجازی ایکنا در شبکه اجتماعی اینستاگرام برگزار شد که صحبت‌های صدیقه صدیق تقی‌زاده، مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری قم دوم آذرماه در خبرگزاری ایکنا منتشر شد که در ادامه سخنان حسین حجت‌پناه، جامعه‌شناس و مدرس دانشگاه در این گزارش گردآمده است.
حسین حجت‌پناه جامعه‌شناس و مدرس دانشگاه در این نشست بیان کرد: امیل دورکیم از بنیان‌گذاران جامعه‌شناسی معتقد است، امر مقدس محصول قرارداد و شرایط اجتماعی است و این مفهوم از ژان ژاک روسو وام گرفته است و این خاص جهان مدرن است و زمانی که فرد یا شیء در یک ساحت اجتماعی قرار می‌گیرد آن‌گونه دیگر نمی‌توان از ارزش‌های لایتغیر اخلاقی صحبت کنیم و همه چیز تابعی از شرایط زمانی، مکانی و فضایی می‌شود.
وی در خصوص ویژگی‌های نقش مادری اظهار کرد: از دیدگاه پدیدارشناسی، اولین ویژگی مادر بودن زندگی و حیات‌بخشی به فرزند و دومین ویژگی تربیت کردن است و این یک امر اثبات شده است و تنها در تربیت فرزند خلاصه نمی‌شود چه بسا حضرت معصومه(س) هیچ‌گاه فرزندی نداشتند اما به غایت نقش تربیتی ایشان در زمانه خویش پررنگ بود، همچنین مادر در کنشگری خود چندسویه دارد و یکی از کنشگری‌های آن عاطفه و عشق است و در واقع عشق و علاقه مادری مانع از وارد شدن به یک سری محاسبات سود و زیان در رابطه با فرزندش می‌شود و فداکارانه‌ترین کنش‌ها را انجام می‌دهد.
بیشتر بخوانید:
حجت‌پناه درباره کنشگری عشق و عاطفه مادر و تأثیر آن در جامعه تصریح کرد: امروزه در جهانی زندگی می‌کنیم که بسیاری از امور مبتنی بر عقلانیت است و عقلانیت نیز به محاسبات بین ابزار و اهداف تنزل یافته است که عملاً عشق از زندگی رخت بربسته است.
وی با بیان اینکه مفهوم خانواده در ایران دچار تغییراتی شده و میزان طلاق از ازدواج پیشی گرفته است، ادامه داد: اگر می‌خواهیم عشق را احیا کنیم باید در ابتدا به واقعیت‌های جامعه توجه داشته باشیم و متناسب با زبان عامه مردم سخن بگوییم.
اوج تجلی عشق در معنای «مادری» است
وی ادامه داد: مادری در معنای مفهومی عشق، علاقه و عقل را توامان دارد که می‌تواند منتقل کند، بنابراین مادری برای من الهام‌بخش این است که جوهره انسان می‌تواند از عشق باشد و اوج تجلی این عشق در معنای «مادری» است و در این امر فمینیست‌های جهان نیز اگر در گفتمانی گردهم آیند بر این امر معتقد هستند که مادر یک وجودی است که وجود آن زاینده عشق و عاطفه است و این عشق دارای پیامدها و کارکردهایی می‌شود که برای زندگی بشر معنابخش است و فراتر از قرارداد اجتماعی قرار می‌گیرد و چون این عشق برای زندگی بشر راهگشا و معنابخش است بدین جهت مادری تقدس دارد؛ مادری یک معنای تئوریک است و راه را به سوی سعادت پیدا می‌کند.
جامعه‌شناس و مدرس دانشگاه بیان کرد: از نظر بیولوژیکی و سایکولوژیکی نقش مادر به لحاظ تربیتی و عاطفی برجسته‌تر می‌شود اگر بخواهیم برای مفهوم عشق نمونه‌ای پیدا کنیم قطع به یقین تمثل مادر عینی‌تر است اما پدر در جایگاه خود نیز دارای چنین تقدسی است و پدر نیز عشق‌ورزی دارد.
گاهی از تقدس مادر خوانش‌های خلاف اسلام می‌شود
وی اظهار کرد: دین مبین اسلام مرد و زن را در کنار یکدیگر می‌بیند اما در ادیان ابراهیمی دیگر زن و مرد از یک مرتبه برخوردار نیستند همچنین در دین مسیحیت زن را از زمین می‌دانند یعنی از عالم سفلی و مرد را از آسمان می‌دانند یعنی از عالم اولی اما چنین تقسیم‌بندی در اسلام جایگاه ندارد.
حجت‌پناه گفت: اسلام یک تئوری است و مانند هر تئوری جاودانه، تفسیرپذیر؛ لذا می‌تواند مورد خوانش‌های متفاوت قرار بگیرد و گاهی اوقات آن‌چنان خوانش‌های متفاوتی رقم می‌خورد که با اصل موضوع مطرح شده در اسلام مغایرت دارد و همین سبب می‌شود گاهی از تقدس مادر خوانش‌هایی برخلاف اسلام مانند اینکه زن تنها باید به همسرداری و فرزندپروری بپردازد، برداشت شود.
دبیر گروه جامعه‌شناسی کشورهای اسلامی با اشاره به اینکه زن موجودی جامع‌الاطراف است، ادامه داد: آنچه که مقام حضرت معصومه(س) را افزایش می‌دهد کارکردهای اجتماعی ایشان است بیش از آنکه کارکردهای فردی ایشان موردنظر باشد؛ لذا امروزه نیز اگر ما می‌خواهیم در مورد زنان متناسب با جامعه سخن بگوییم باید به جنبه‌های اجتماعی آنان توجه کنیم.
سیاست‌گذاری‌های اشتباه و غیراصولی دولتمردان در حوزه زنان
وی به عدم سیاست‌گذاری‌های صحیح در حوزه زنان و خانواده در ایران اشاره و اظهار کرد: واقعیت این است که در کشورمان برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری مناسب و در خور شأن و جایگاه مادری نداریم؛ متأسفانه برنامه‌ریزی اصولی و دقیق در کشور وجود ندارد زیرا شاخص‌های علمی، برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری و حتی سندنویسی در آن رعایت نشده است در نتیجه به سخنرانی‌های کلی و شعاری تبدیل می‌شود که قابلیت اجرا ندارد، برای مثال قرار بر تدوین سند 1404 در کشور بود که با وجود به اتمام رسیدن موعد این سند در 4 سال آینده هنوز اقدامی برای تدوین آن هم انجام نشده است.
حجت‌پناه به دو ضعف عمده در حوزه سیاست‌گذاری در حوزه زنان اشاره و بیان کرد: اولین ضعف، مفهومی و نظری و دومین ضعف عدم توجه به واقعیت‌های زمانه و اجتماع است بنابراین در امور خود سیاست‌گذاری نداریم.
رها شدگی مسئله تربیت به علت عدم برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری
جامعه‌شناس و مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه امروز می‌دانیم که تربیت و شکل‌گیری شخصیت انسان‌ها از دوران کودکی است، تصریح کرد: مسائل اجتماعی شدیداً با یکدیگر پیوستگی دارند و به علت این پیوستگی موازن با یکدیگر حل می‌شوند و در میان مسائل اجتماعی که در جامعه وجود دارد، مهم‌ترین آن مسائل مربوط به تربیت است و به علت عدم برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری رها شده است و سخنانی که در این حوزه مطرح می‌شود در حد شعار بیان می‌شود و آن‌چنان برنامه‌های توسعه در این حوزه به دور از واقعیت جامعه تدوین شده است که به مرحله اجرا نمی‌رسد.
وی تصریح کرد: امروز باید به مسئله تربیت بپردازیم و برای پرداختن به آن نیازمند یک کار فکری هستیم حتی اگر می‌خواهیم مفاهیم دینی خودمان را به دیگران انتقال دهیم و اگر برای بیان آن مفاهیم، اولویت‌ها را در نظر نگیریم و سروش زمانه خود را نشنویم، اصیل‌ترین، عمیق‌ترین و بهترین مفاهیم دینی را هم بیان کنیم به گونه‌ای تحریف می‌شود که علیه خود او استفاده می‌کنند.
راهبردهای تحمیلی پاسخگوی معضلات زنان در جامعه ایران نیست
حجت‌پناه با اشاره به اینکه باید واقعیت‌های جهان امروز را در تمایل یا عدم تمایل خانوادهها به فرزندآوری بنگریم و سپس اقدام به سیاست‌گذاری در این حوزه کنیم، بیان کرد: براساس پژوهش‌های صورت گرفته اکثر دختران نوجوان جامعه تمایلی به حجاب ندارند و این در صورتی است که تمام تبلیغات آموزش و پرورش از نصب بنرهای تبلیغاتی در مدارس تا الگوسازی برای دانش‌آموزان در راستای تشویق و ترغیب آنان به سمت حجاب است اما در واقعیت آن‌ها تمایلی به حجاب ندارند مسئله این است که ما نمی‌توانیم دیدگاه‌های قدیمی را با استدلال‌های قدیمی عرضه کنیم ما اگر قرار است کار فرهنگی انجام بدهیم مهم‌ترین کار این است که کار فرهنگی ما جامعه را اغنا کند بدون زور و تحمیل؛ برای ایجاد یک دیدگاه اغنایی مستلزم یک پویش تئوریک و دیدن واقعیت‌های جهان هستیم و باید تغییرات اجتماعی را در نظر بگیریم؛ در حالیکه متأسفانه ما به واقعیت‌های اجتماع بی‌توجه هستیم.
وی گفت: فقه شیعه پویا و نوین است و در بسیاری از موارد به واقعیت‌های جامعه و تا آن جایی که نظام ارزشی را زیرپا نگذارد، احترام می‌گذارد اما حتی در برخی از موارد تندروی‌هایی داشتیم که نه شرعی بوده نه عرفی و نه عقلی؛ ما اگر امروز می‌خواهیم مسائلی را در جامعه اغنا کنیم باید بیان تحلیلی و عقلانی داشته باشیم و یک بیان تحمیلی هرگز پاسخگو نیست.
گزارش از محدثه نعیمی‌فرد
انتهای پیام
