عاشورا؛ تلفیقی از عشق و ایثار / شهادت امام حسین(ع) پیامی جاودانه برای بشریت دارد

علی فتح‌الهی، دانشیار ادیان و عرفان دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‌آباد در گفت‌وگو با ایکنا از لرستان، در تبیین جایگاه امام حسین(ع) و واقعه کربلا از دیدگاه عرفای متقدم و متون کهن ادبیات عرفانی، اظهار کرد: حادثه جانسوز کربلا در پرتو فداكاری و از خودگذشتگی خیره‌كننده امام حسین(ع) باعث شده ستایشگران و شیفتگان روح برجسته‌ترین صفات را به حق به او بدهند، زیرا كاری كه این امام همام در راه اعتلای ایمان و عقیده انجام داد در تاریخ بشریت بی‌نظیر است.

وی با اشاره به اینکه فایض اصفهانی در این رابطه آورده است «این بساطی را كه گستردند عمری شامیان/ نیم روز آن شه به دشت كربلا برچید و رفت»، بیان کرد: حماسه بزرگ عاشورا یک روز در تاریخ نیست، بلكه یک مكتب بوده و آرمان آن احیای سیرت و سنت پیامبر اکرم(ص) است.

فتح‌الهی ادامه داد: حكمت‌ها و حكایات آن نیمروز پرماجرا برای اهل فكر چندان پر رمز و راز بوده كه هیچ تحقیق و تحلیلی نتوانسته همگان را اقناع و به این جستارها پایان دهد.

این دانشیار ادیان و عرفان دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‌آباد بیان کرد: این نهضت یک حركت آگاهانه و از روی عزم راسخ، به‌خاطر خدا و برای نجات انسان از اسارت ظلم و ستمی كه تا حدی شكل اجتماعی به خود گرفته بود انجام شد، لذا مجموعه عوامل اجتماعی و معنوی در ایجاد و شكل‌گیری آن، مؤثر بوده است.

مدرس دانشگاه آزاد خرم‎آباد با بیان اینکه اهم این عناصر اجتماعی اثرگذار، یكی ساختاری و بنیانی شدن ظلم و بی‌عدالتی و دیگری اقبال مردم و تقاضای بیعت با امام و دعوت مردم از وی است، ادامه داد: در اغلب كتب عرفانی ادوار مختلف همواره سخنانی در ستایش مقام معنوی امامان(ع) و اذعان به مراتب ولایت حقه آنان به چشم می‌خورد، همانجا که ابوسعید‌ ابوالخیر می‌گوید ما به بهشتی كه به نور اهل‌ بیت(ع) منور نباشد نمی‌رویم.

این دانشیار ادیان و عرفان دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‌آباد بیان کرد: شاید همین امر باعث شده عرفای مسلمان در بیان مقاصد والای عرفانی، پس از آیات وحی و احادیث نبوی، همواره به سخنان امامان معصوم(ع) نیز استناد کنند، آزادی و آزادگی در فرهنگ تشیع و عاشورای حسینی یک کلید واژه اساسی است.

وی گفت: هجویری در کتاب كشف‌المحجوب در بیان حقانیت و مقام والای عرفانی حضرت سیدالشهدا(ع) می‌گوید «و نیز شمع آل محمد و از جمله علایق مجرد سید زمانه خود اباعبداللّه الحسین بن علی بن ابیطالب رضی‌اللّه‌عنهما، از محققان اولیا بود و قبله اهل بلا و قتیل دشت كربلا و اهل این قصه بر درستی حال وی متفق‌اند كی تاحق ظاهر بود مرحق را متابع بود چون حق مفقود شد شمشیر بر كشید و تا جان عزیز فدای شهادت خدای عز وجل نكرد نیارامید.»

فتح‌الهی افزود: همچنین سنایی غزنوی در كتاب حدیقه‌الحقیقه با احترام هرچه تمام‌تر در ستایش فرزندان پیامبر اکرم(ص) می‌گوید «فی فضیله امیرین العادلین والسبطین قرتی العینین سیدا شباب اهل الجنة الحسن والحسین رضوان اللّه علیهم» و در وصف كربلا و وزش نسیم بهشتی مشهد معظم شهیدان بر جان و روح انسان‌ها شعرهایی دارد.

این دانشیار ادیان و عرفان دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‌آباد اظهار کرد: همچنین حكیم سنایی غزنوی ضمن تقبیح اعمال یزیدیان در حادثه عاشورا و با لعن کردن آنان، نهایت نفرت و انزجار خود را چنین بیان می‌کند «هر كه بدگوی آن سگان باشد/ دان كه اوشاه آن جهان باشد.»

وی افزود: همچنین شیخ فریدالدین عطار نیشابوری در كتاب مظهرالعجایب ارادت خود را به فرزندان رسول اکرم(ص) به‌عنوان راهنمایان بشر در راه هدایت چنین بیان می‌کند «جرم ما را بخش بر آل علی/ تا شود آئینه ما منجلی/ توچه می‌دانی كه ایشان خود كیند/ رهبران آدمان خاكیند»؛ بر این اساس، وی در نعت اولاد مرتضی(ع) با اشارت به شهادت حسین بن علی(ع)، حسنین را قرة‌العین رسول(ص) خوانده است.

فتح‌الهی افزود: همچنین جلال‌الدین محمد مولوی بلخی، ارادت‌ورزی را در جای‎جای آثارش بیان و در مثنوی معنوی سبطین رسول اکرم(ص)، یعنی امام حسن و امام حسین(ع) را آگاهان سر نبی و گوشواره عرش ربانی می‌خواند.

دانشیار ادیان و عرفان دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‌آباد بیان کرد: مولانا نیز در دفتر ششم مثنوی عاشورا را سمبل و یادآور عزا و ماتم روح پاكی می‌خواند كه از قرنی برتر و بهتر است و در عین عشق‌ورزی و نهایت ارادتی كه به اباعبدالل‌ الحسین(ع) دارد و نهایت نفرتی كه از یزید داشت، در تبیین حادثه كربلا می‌كوشد تا از سر تجربت‌اندیشی و انگیزه‌های اشراقی و عرفانی به چهره زیبای این حادثه نظر كند.

وی با بیان اینکه مولانا آن واقعه کربلا را همچون یک حادثه عاشقانه زیبای دلربای ایثارگرانه دیده و مست آن می‌شود، گفت: قبل از هر عامل و عنصری، روح عاشق ایثارگر و سراسر گذشت امام را مشاهده می‌كند و سرشار از بهجت و سرور می‎شود. بر این مبنا مولانا به واقعه بلاجویانه كربلا به چشم یک پاكبازی مطلق و حقانی برای گشودن درهای ملكوت كه نماد تجسیم زیبایی مطلق نیز بود، نظر می‌كند.

دانشیار ادیان و عرفان دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‌آباد با اشاره به اینکه شهادت امام حسین(ع) پیامی جاودانه برای بشریت دارد كه جز با خون نگاشته نمی‌شود، اظهار کرد: این حركت كه تلفیقی از عشق و ایثار بود، در جوامع بشری و نفوس مردم تأثیر شگرف و عمیقی به جای گذاشت، به‎طوری‎ که علامه اقبال لاهوری شاعر و فیلسوف پاکستانی می‌گوید «رمز قرآن از حسین آموختیم/ ز آتش او شعله‌ها اندوختیم.»