امام رضا(ع) یک کنش‌گر اجتماعی بزرگ و آگاه به اعماق جامعه بود

به گزارش ایکنا از قم، آیت‌الله احمد مبلغی رئیس شورای دین پژوهان کشور، امروز یکم تیرماه در دوازدهمین نشست از سلسله نشست‌های پنجمین همایش علمی امام رضا(ع)؛ آموزه‌ها و کارکردها با عنوان «کنشگری اجتماعی در سیره امام رضا(ع)» که به صورت مجازی به مناسبت ایام دهه کرامت برگزار شد، ضمن تبریک به مناسبت دهه کرامت و سالروز با مسعود حضرت علی بن موسی الرضا(ع) اظهار کرد: هر کسی دارای منزلت اجتماعی و نقش اجتماعی است و این دو به همدیگر مرتبط هستند.

وی افزود: منزلت عبارت است از یک موقعیت اجتماعی که در نگاه و دید دیگرانی که در جامعه هستند، این موقعیت به گونه‌ای خاص از حیث مناسب بودن برای ایفای نقش خاص تلقی می‌شود، منزلت اجتماعی همواره در ظرف جامعه رخ می‌دهد و یک امر مرکب از یک موقعیت اجتماعی و برداشت افراد جامعه از آن موقعیت است.

مبلغی با اشاره به منزلت اجتماعی بالای امام رضا(ع) پیش از ولایت‌عهدی گفت: تاریخ تحرک و حضور، علم و دانش، ساختار و معنادادن و تلاش‌های اهل بیت(ع) که در طول تاریخ داشتند در امام رضا(ع) متمرکز بود و موقعیت ایشان برآمده از یک موقعیت تاریخی اهل بیت(ع) است.

وی ادامه داد: اهل بیت(ع) عصمت و طهارت تا پیش از امام رضا(ع) هر جایگاهی که داشتند این جایگاه تا پیش از روی کار آمدن مأمون نقطه اوج توجه اجتماعی به اهل بیت(ع) بود و لذا منزلت اهل بیت(ع) در زمان امام رضا(ع) بیش از هر زمان دیگری منتشر شده بود، درواقع تمام منزلت و چایگاه اهل بیت(ع) از آغاز تا زمان امام رضا(ع) به ایشان به ارث رسیده و متمرکز شده بود.

استاد درس خارج فقه حوزه علمیه با اشاره به اینکه کنترل کردن امام رضا(ع) توسط مأمون نه به دلیل شخص خود فیزیکی ایشان بود بلکه به دلیل منزلت اجتماعی بالای امام رضا(ع) بود، بیان کرد: منزلت امام رضا(ع) پس از پذیرش ولایت عهدی دچار تحول شد اما مأمون با پیشنهاد ولایت عهدی قصد کنترل منزلت اجتماعی امام رضا(ع) و تنزل دادن در نگاه مردم را داشت.

وی با اشاره به اینکه موقعیت اجتماعی نگاه مردم را متحول می‌کند و این موضوع را مأمون به درستی می‌دانست، تصریح کرد: زمانی که یک منزلت حکومتی به سمت یک فرد می‌آید، از آن جایی که جایگاه حکومتی، یک موقعیت تاثیرگذاری است مصداق بارز این موضوع را می‌توان در قصه حضرت یوسف ملاحضه کرد.

رئیس شورای دین پژوهان کشور بیان کرد: در قرآن کریم آمده است:« وَكَذَلِكَ مَكَّنَّا لِيُوسُفَ فِي الْأَرْضِ يَتَبَوَّأُ مِنْهَا حَيْثُ يَشَاءُ نُصِيبُ بِرَحْمَتِنَا مَنْ نَشَاءُ وَلَا نُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ؛ و بدين گونه يوسف را در سرزمين [مصر] قدرت داديم كه در آن هر جا كه مى خواست‏ سكونت میکرد هر كه را بخواهيم به رحمت‏ خود مى ‏رسانيم و اجر نيكوكاران را تباه نمى‏ سازيم».

مبلغی اظهار کرد: حضرت یوسف(ع) پس از پذیرفتن حاکمیت، متوجه شد آن جایگاه برای ایفای نقش موردنظر ایشان کافی نیست و خواهان امکانات بیشتری شد زیرا آن موقعیت خالی از اشکال و نقص بود برخلاف امام رضا(ع) که امکانات ایشان را محدود کردند.

وی تصریح کرد: امام رضا(ع) پس از پذیرش ولایت عهدی، خواهان امکانات بیشتر نشد بلکه خواهان تنقیض کردن شد چراکه شرایط ویژه‌ای حاکم بود و لذا امام رضا(ع) از موقعیت پیشنهادی ولایت عهدی آلودگی‌زدایی می‌کند تا در بخش سالم این موقعیت ایفای نقش کند زیرا پیشنهاد ولایت عهدی مأمون نقش‌های اجتماعی مخربی را برای امام رضا(ع) به همراه داشت لذا ایشان باید از این موقعیت‌ها و نقش‌های اجتماعی آلودگی‌زدایی می‌کردند.

کنش‌گری امام رضا(ع)

مبلغی با بیان اینکه اولین کار امام رضا(ع) پس از پذیرفتن ولایت عهدی، تهذیب و پاکیزه‌ کردن پایگاه اجتماعی پیشنهادی بود، اظهار کرد: مأمون گمان می‌کرد اینکه امام رضا(ع) ولایت عهدی را پذیرفتند، منزلت ایشان دچار خدشه می‌شود غافل از اینکه امام رضا(ع) یک کنش‌گر عظیم و نیرومند و آگاه به اعماق جامعه و فرایندهای اجتماعی بود.

وی به چند کنش‌‌گری امام رضا(ع) پرداخت و افزود: امام رضا(ع) به فکر تاثیرگذاری بر جامعه از دو طریق گروه‌های مرجع و  مستقیم  بودند، امام از گروه مرجع محدثان شیعه و سنی بهره‌مند شدند همچنین از طریق مستقیم و در بین مردم این تاثیرگذاری را داشتند.

استاد درس خارج فقه حوزه علمیه گفت: از دیگر کنش‌گری‌های امام رضا(ع) آن است که به امامت حضور اجتماعی بخشیدند و ایشان امامت را در متن جامعه آوردند، امامت امام رضا(ع) سبب ایجاد وحدت و آرامش مذهبی در جامعه شد.

مبلغی با اشاره به اینکه موقعیت اجتماعی توصیف شده امام رضا(ع) در تاریخ با امامان دیگر تمایز دارد، افزود: امام رضا(ع) در محدودیت‌های شدیدتری بودند اما منزلت و موقعیت اجتماعی ایشان در بالاترین مرتبه قرار دارد.