کدام شاعران بزرگ تاریخ، شیعه بودند؟
دبیر علمی شورای شعر و ترانه وزارت ارشاد با اشاره به از بین رفتن مأخذ‌های ادبی که نام شعرای مذهبی را نگاشته بوده، گفت: در این بین در شیعه بودن فردوسی تردیدی نیست و می‌توان او را نخستین شاعر بزرگ شیعه دانست.
به گزارش ایکنا به نقل از رادیو گفت‌وگو؛ مسلم نادعلی‌زاده، دبیر علمی شورای شعر و ترانه وزارت ارشاد در برنامه «از پارسی تا فارسی» در رادیو گفتگو درباره جایگزینی واژه «آئینی» به «مذهبی» در ادبیات، اظهار کرد: وقتی از ادبیات آئینی سخن می‌گوییم، قطعاً منظور ما ادبیات مذهبی است. ادبیات مذهبی از بدو پیدایش اسلام شکل گرفته است.
وی ادامه داد: با ورود اسلام به ایران، شعرا و نویسندگان ایرانی تلاش کردند از طریق زبانِ عربی، به عنوان زبان مشترک مسلمانان، آثار را بنگارند، ولی به تدریج، با شکل‌گیری ادبیات دری در آغاز سده سوم و گسترش این زبان در اقصی نقاط ایران، شاهد رونق ادبیات فارسی و محتوای مذهبی در اشعار فارسی بودیم.
نادعلی‌زاده با اشاره به اینکه هر مذهبی ادبیات خاص مکتب خود را دارا بوده است، گفت: در آئین زرتشتی هم ادبیاتی خاص داریم و حتی کتاب اَوِستا و سروده‌های زرتشت (ع)، ادبیاتِ این مذهب را تشکیل می‌دهد.
وی مهم‌ترین رسالت این‌گونه‌های ادبی را نشر معارف هر مذهب برشمرد و افزود: هر مکتب و مذهب اگر دارای ادبیاتی غنی باشد، طبیعتاً انتشاری موفقیت‌آمیز خواهد داشت.
کتابت قرآن مبدعِ شیوههای مختلف خوشنویسی است
این عضو هیئت علمی دانشگاه بین‌المللی اهل بیت(ع) در بخشی دیگر، مذهب را از مهم‌ترین اشتغالات فکری و اندیشه‌ای بشر در طول تاریخ تعریف کرد که هنر و ادبیات هم بخش عمده‌ای در حیطه مذاهب داشتند. از این رو از صدر اسلام تاکنون، تلاش شده است قرآن با خط خوش کتابت شود که در ادامه، منجر به شکل‌گیری روش‌های مختلف در نگارش قرآن شده است و شیوههای مختلفی را در خوشنویسی ابداع کرده است.
نادعلی‌زاده با بیان این مطلب، به رابطه‌ای تنگاتنگ میان هنر و ادبیات با مذهب اشاره کرد و گفت: ما باید تاریخچه هنر و مذهب را بررسی کرده و در این بین آثار نظم و نثر را گزینش نماییم؛ چنانچه امروزه هر نوع نثری را جزء ادبیات نمی‌دانیم.
وی در عین حال شعر (نظم) را همواره جزئی جدا نشدنی از ادبیات خواند و تصریح کرد: نثر‌های قدیمی که به سده‌های دور مربوط بوده‌اند، از این جهت که در بررسی‌های زبان شناسی حائز اهمیت هستند، عموماً در حوزه ادبیات وارد می‌شوند.
نادعلی‌زاده در مثال اینگونه آثار نوشتاری که جزئی لاینفک از ادبیات هستند، گفت: کتاب تاریخ بیهقی، اثری تاریخی است، ولی در زمره ادبیات، در باب آن گفت‌وگو می‌کنیم؛ چراکه این کتاب نماینده دوره‌ای خاص بوده و به کار بردن واژه و ترکیبات از منظر زبانیِ آن، برای ما اهمیت بسیاری دارد.
دبیر علمی شورای شعر و ترانه وزارت ارشاد با اشاره ضمنی به حکومت‌های شکل گرفته در ایرانِ پس از اسلام از جمله طاهریان، آل بویه و سامانیان و غزنویان، اظهار کرد: در دوره طاهریان و صفاریان، شاهد شکل‌گیری نخستین اشعار، به زبان فارسی دَری هستیم و از آن دوران تک بیت‌ها و آثار محدودی به دست ما رسیده است.
نادعلی‌زاده گفت: در دوره سامانیان شعرایی داریم که ابیات بیشتری از آن‌ها به یادگار مانده است که از آن جمله، شهید بلخی، رودکی (پدر شعر فارسی) و معروف بلخی (شاگرد رودکی) هستند.
وی با ذکر شاهد مثالی از معروف بلخی گفت: او می‌گوید: از رودکی شنیدم «کندر جهان به کس مَگِرو! جز به فاطمی» این عبارت نشان می‌دهد گرایش فکری رودکی به تشیع میل می‌کرده. البته در دوره سامانیان شعرا، نویسندگان و دانشمندانِ بسیاری گرایشات شیعیِ اسماعیلی و اثنی عشری داشتند. در این بین در تشیع حکیم فردوسی هیچ تردیدی نیست و می‌توان از او، به عنوان نخستین شاعر بزرگ شیعه یاد کرد و پس از او، ناصرخسرو و دیگران قرار دارند.
نادعلی‌زاده یادآوری کرد: بسیاری از کتب مأخذ مربوط به سده‌های سوم و چهارم در دسترس ما نیست. اما ظاهراً در کتاب تاریخِ قم، فصلی به شعرای فارسی زبان اختصاص داشت که به سده سوم بازمی‌گردد و نام ۱۵۰ شاعر درج شده داشته که بسیاری از آن‌ها سروده‌های مذهبی داشتند.
انتهای پیام
