تعیین مقدرات در شب قدر تابع اعمال انسان است

حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی میرکتولی، عضو مجمع عالی تفسیر حوزه، در گفت‌وگو با ایکنا، گفت: شب قدر شب مقدرات انسان و شب کمال‌یافتگی زمینیان است؛ شبی که آیات ربانی از یک مسافت طولانی از عالم ملک تنزل یافته و حقایق عالم ملکوت به عالم ملک آمده تا انسان را به بالا ببرد.

وی افزود: آنچه از روایات استنباط می‌شود این است که شب قدر شب نزول دفعی آیات نورانی قرآن کریم بر قلب شریف پیامبر(ص) است؛ پبامبر از درون با دریافت آیات ربانی قرآن، بعثت و نورانیت درونی یافت؛ بعثت بیرونی در 27 رجب رخ داد و پیامبر مأمور شد تا آنچه را در درون یافته بود برای همگان بازگو کند.

تعیین مقدرات با اراده انسان

میرکتولی تصریح کرد: شب قدر شب مقدرات انسان است؛ البته برخی تصور می‌کنند که مقدارت انسان بدون دخالت و اراده و رضایت او برایش رقم می‌خورد؛ در حالی که در روایات آمده است که سرنوشت بشر با دست خود او رقم می‌خورد، یعنی کسی که از خدا بخواهد در تحصیلات عالی موفق شود باید حتما یک پله پایین‌تر را داشته باشد یا انسانی که قرار است از زندان نفس رها شود، اول باید خودش را تغییر دهد.

وی بیان کرد: براساس آیات، خدا قضا و قدر دارد. قضا یعنی حکم مسلم خدا، ولی قدر، به معنای تقدیر و اندازه‌گیری برای خود انسان است؛ هر کسی با استغفار، گریه، توبه و دعا و با جبران ستم‌هایی که به بار آورده می‌تواند زمینه رشد و دریافت رحمت الهی را کسب کند. افراد زندانی برای یک قاضی محکمه و رئیس زندان، تفاوت ندارند، زیرا هر کسی که جرمی مرتکب شده باید در زندان بماند ولی اگر این زندانی تلاش کرد و رضایت شاکیان را به دست آورده و دین آنان را پرداخت، او را از زندان آزاد می‌کنند؛ خود او تلاش کرده و آزاد شد هوگرنه حکم قاضی تغییر نکرد.

میرکتولی تصریح کرد: در شب قدر خودمان حکم را برای خودمان قطعی می‌کنیم، بچه‌ای که به پدر و مادرش ظلم و ستم و بی‌احترامی می‎کند، درهای رحمت بر روی او بسته می‌شود و تا گره از چهره والدینش باز نکند خداوند گره از سرنوشت او باز نخواهد کرد. اگر همین فرزند دست والدینش را بوسید و توبه کرد و اشک شادی بر چهره آنان جاری کرد نگاه پر مهر خدا را به خود معطوف کرده و درهای رحمت الهی به سوی او باز می‌شود. برخی می‌پرسند که شب قدر کدام یک از سه شب است؟ براساس روایت شب قدر در دهه آخر ماه مبارک رمضان است؛ پیامبر در این دهه، رختخواب خود را می‌بست و کنار می‌گذاشت و برای عبادت به مسجد می‌رفت؛ در میان شب‌های نوزدهم، بیست و یکم و بیست وسوم احتمال اینکه هر سه شب در مقدرات دخالت دارند وجود دارد. در روایات بیان شده که شب نوزدهم شب تعیین مقدارت؛ شب بیست و یکم، شب ابرام و جمع‌بندی و شب بیست و سوم، شب تحکیم مقدارت و نهایی شدن سرنوشت است. ما با رفتار و اعمال خود می‌توانیم مقدرات را به سمت خوبی و بدی‌ها تغییر دهیم؛ قضای الهی تابع موضوعات است، انسان سارق باید دستش قطع شود، انسان نیکوکار باید دستش باز باشد تا کار نیکو بکند.

تداوم نزول ملائکه بر انسان کامل تا قیامت

وی اضافه کرد: شب قدر با وجود حجت خدا پیوند خورده است؛ در تعبیر «تنزل الملائکه...» «تنزل» مضارع است، یعنی نزول ملائکه و روح اعظم فقط بر قلب پیامبر نبوده بلکه در طول تاریخ تداوم دارد و در هر سالی نزول ملائکه و روح به سوی زمین رخ می‌دهد و الان هم ملائکه به نزد امام می‌روند. ما به گل نشسته و با خاک انس داریم و نمی‌توانیم خود را جدا کنیم ولی خداوند آنقدر مهربان است که می‌فرماید حالا که بندگان نتوانسته‌اند بالا بیایند، ای ملائکه شما پایین بروید و دست آنان را بگیرید و آنها را بالا بیاورید.

میرکتولی با بیان اینکه توحید کامل و ناب تنها از راه بندگان خدا و ارکان توحید و محال معرفت‌الله امکان دارد، تصریح کرد: گرچه همه انسان‌ها موحد به دنیا می‌آیند و پیامبر فرمود: «کل مولد یولد علی الفطره»، حس خداپرستی در نهاد همه بشر وجود دارد ولی این نور، ضعیف و متوسط است و وقتی می‌تواند به کمال برسد که در پرتو هدایت اولیاء الله باشد.

عضو مجمع عالی تفسیر بیان کرد: این روزها برخی می‌گویند توحید بدون اولیاء خدا هم امکان دارد، ولی این نگاه، سطحی است؛ هر انسانی ذاتا موحد است، ولی توحید کامل تنها در بستر انبیاء و اولیاء شکل می‌گیرد؛ امام رضا(ع) در حدیث سلسلةالذهب فرمودند که توحید دژ مستحکم من است ولی من هم جزء شروط هستم یعنی توحید ناب به وسیله ولی و هدایت‌گران الهی ممکن است.

ائمه ترجمان وحی هستند

وی اضافه کرد: فلاسفه که این همه در مورد واجب الوجود بحث می‌کنند در دعا نمی‌گویند یا واجب الوجود، بسیاری در مورد خدا موهومات ذهنی خود را مطرح می‌کنند. در زیارت جامعه کبیره، که شناسنامه واقعی اهل بیت(ع) است، خداوند به عنوان «تراجمة لوحیه» معرفی می‌شوند. 

استاد حوزه علمیه اظهار کرد: در دعای زیارت جامعه، اهل بیت به محال معرفت‌الله و مساکن برکت‌الله و حافظان سرّ خدا معرفی می‌شوند و باید بدانیم که توحید ناب بدون اهل‌ بیت ممکن نیست و اگر حجت خدا را نشناسیم، در طوفان‌های زندگی از صراط مستقیم منحرف می‌شویم.