تأثیر کرونا بر آینده روابط ایران و عربستان / احتمال بالای شکل‌گیری نظم جدید جهانی در پساکرونا

حسن هانی‌زاده، کارشناس مسائل منطقه‌ای، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره تأثیرات فراگیری جهانی کرونا بر آینده تحولات منطقه، به ویژه در زمینه حضور آمریکا در برخی کشوها از جمله عراق، گفت: گسترش ویروس خطرناک کرونا در جهان، تمام معادلات سیاسی، امنیتی و نظامی را دگرگون کرده و این احتمال وجود دارد که در پساکرونا شاهد نظم جدید بین‌المللی باشیم.

کرونا و تحول در نظم‌ منطقه‌ای و بین‌المللی

وی افزود: در واقع به نظر می‌رسد دنیا در آستانه یک سری تحولات دراماتیک و بنیادین است و بسیاری از نظم‌های منطقه‌ای و بین‌المللی دستخوش تغییر خواهند شد و به ویژه نظم‌هایی که مبتنی بر تعاملات یکسویه و هژمونیک قدرت‌هایی مانند آمریکاست دچار تغییرات عمیق و اساسی شود.

هانی‌زاده اظهار کرد: ویروس کرونا ثابت کرد مدیریت بحران آمریکا و اروپا و بسیاری دیگر از کشورها بسیار ضعیف است و در مقابل این ویروس ناتوان هستند و نمی‌توانند در آینده از عهده مدیریت بحران‌های نظامی و امنیتی و سیاست جهان برآیند. لذا آمریکا و برخی از کشورهای اروپایی که تا به امروز با استفاده از نیروهای نظامی تعاملات بین‌المللی را تحت تأثیر قرار داده‌اند از این به بعد دچار انزوا شده و جایگاه برتر خود را به عنوان یک قدرت برتر نظامی در جهان و منطقه از دست خواهند داد؛ زیرا در عصر پساکرونا باید هزینه‌های زیادی برای بهبود زیرساخت‌های درمانی و بهداشتی انجام دهند و این شاید منجر به کاهش هزینه‌های نظامی آمریکا به ویژه در منطقه شود.

نشانه‌های کاهش حضور آمریکا در منطقه

این کارشناس مسائل منطقه بیان کرد: تحرکات اخیر آمریکا در عراق و تخلیه بسیاری از پایگاه‌های آمریکایی در این کشور، احتمال عقب‌نشینی نیروهای تفنگدار آمریکا از شرق فرات در سوریه و اعلام آمریکا و کشورهای اروپایی به عربستان مبنی بر عدم ارسال سلاح به این کشور در جهت ادامه جنگ یمن از جمله شواهد کاهش سطح حضور نیروهای فرامنطقه‌ای در منطقه بر اثر بحران کروناست.

وی ادامه داد: همین امر باعث شده که عربستان به انصارالله یمن درخواست آتش‌بس دهد و همه اینها نشان می‌دهد تغییراتی در منطقه به واسطه فراگیری کرونا شکل‌ گرفته است. حتی این احتمال می‌رود که ترامپ به واسطه مدیریت نامطلوب کنترل کرونا در انتخابات ریاست جمهوری 2020 آمریکا شکست بخورد و شکست ترامپ قطعاً تحولات اساسی در روابط آمریکا با کشورهای منطقه و جهان ایجاد خواهد کرد.

هانی‌زاده تأکید کرد: به نظر می‌رسد در پساکرونا منطقه و جهان شاهد تغییرات بزرگی در روابط بین‌الملل و روابط میان کشورها در مناطق مختلف خواهد بود و از جمله در غرب آسیا عربستان سعودی به عنوان یک قدرت مالی بزرگ که جنگ‌های نیابتی را از سوی آمریکا بر ملت‌های منطقه تحمیل کرده جایگاه خود را از دست خواهد داد و به حاشیه رانده می‌شود. البته سقوط شدید قیمت نفت نیز بر تنزل بیشتر این جایگاه و کاسته شدن از نقش تخریبی و نیابتی عربستان خواهد افزود.

وی با بیان اینکه آینده ایران در منطقه با توجه به مدیریت خوب نسبی بحران کرونا بهتر از سایر رقبای منطقه‌ای خواهد بود، گفت: اگر ترامپ در انتخابات 2020 شکست بخورد، قطعاً فضا و آینده بهتری پیش روی ایران در منطقه و جهان شکل می‌گیرد.

تضعیف نقش تخریبی عربستان در پساکرونا

هانی‌زاده درباره احتمال ورود عربستان به مرحله گفت‌وگو و مذاکره با ایران به واسطه کاهش حمایت‌های نظامی آمریکا در نتیجه تداوم بحران کرونا و حاکم شدن ثبات‌ و امنیت بیشتر در منطقه اظهار کرد: عربستان در طول سال‌های اخیر و به ویژه پس از روی کار آمدن سلمان بن عبدالعزیز و محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد وارد یک فضای خودکشی سیاسی در منطقه شد؛ به نوعی که جنگ علیه یمن 5 سال است ادامه دارد و 350 میلیارد دلار هزینه نظامی برای سعودی‌ها داشته و به ویژه لجبازی‌های اخیر عربستان با ایران و برخی دیگر از کشورهای تولیدکننده نفت از طریق پمپاژ نفت بیش از اندازه به بازارهای جهانی منجر به کاهش شدید قیمت نفت شده و همه این مسائل موجب خواهد شد که عربستان به عنوان کشور تأثیرگذار منطقه‌ای جایگاه خود را در سطح کشورهای عربی و اسلامی از دست بدهد.

این کارشناس مسائل منطقه یادآور شد: همین وضعیت اقتصادی ناپایدار در کنار کاهش سطح حمایت‌های مالی و نظامی آمریکا و غرب از این کشور موجب می‌شود عربستان نتواند به تنهایی هزینه‌های ماجراجویی‌‌هایش را بپردازد و لذا ناچار می‌شود رفتارهای خود را در منطقه تغییر دهد.

هانی‌زاده در پایان بیان کرد: هرچند عربستان به لحاظ عقیدتی و سنتی با ایران در تقابل است، اما چنین وضعیتی حداقل سبب می‌شود که با کاهش نقش تخریبی عربستان در منطقه، سعودی‌ها به ایران نزدیک شوند و گفت‌وگو کنند یا حداقل آنها را وادار می‌کند که سطح اختلاف با ایران را کاهش دهند.

گفت‌وگو از مهدی مخبری