انسجام و همگرایی تمدنی را از غدیر بیاموزیم + فیلم
حجت‌الاسلام والمسلمین اکبر روستایی، پژوهشگر حوزه امامت گفت: هدف غدیر این نیست که یک جشن ساده برگزار کند بلکه هدف غایی غدیر، تشکیل امت است و مردم را به همگرایی تمدنی و انسجام امت دعوت می‌کند.
غدیر تنها یک رویداد تاریخی نیست، بلکه الگویی تمدنی برای انسجام امت اسلامی ارائه می‌دهد. با تأکید بر محوریت امامت، عدالت اجتماعی، روابط اخوت‌آمیز و مسئولیت‌پذیری جمعی، غدیر به دنبال ایجاد جامعه‌ای است که در آن وحدت، برادری و تعاون جایگزین تفرقه و ظلم شود.
در جهان پرچالش امروز، بازخوانی پیام غدیر می‌تواند راهگشای تحقق تمدن اسلامی باشد. از عدالت علوی تا توصیه‌های اخلاقی و اجتماعی این عید، همگی نشان‌دهنده نقش غدیر در همبستگی امت و مبارزه با استکبار جهانی است. بنابراین، غدیر تنها یک عید عبادی نیست، بلکه منشوری برای پیشرفت و وحدت تمدنی مسلمانان است.
از این‌رو، خبرنگار ایکنا از قم به سراغ حجت‌الاسلام والمسلمین اکبر روستایی، پژوهشگر حوزه امامت و سرپرست معاونت امور فرهنگی و دانشجویی دانشگاه باقرالعلوم رفته تا درباره مسئله مهم وحدت و تمدن‌سازی غدیر جویا شود که متن گفتوگو را می‌خوانیم و می‌بینیم:
ایکنا - چرا عید غدیر خم برای شیعیان اهمیت ویژه‌ای دارد؟
عید سعید غدیر خم یکی از اعیاد اسلامی است که در قرائات شیعی و نزد عالمان امامیه به‌عنوان بزرگترین عید از آن یاد شده و تعبیر «عیدالله الاکبر» به آن تخصیص داده شده است. هر سال، مصادف با ۱۸ ذی‌الحجه عاشقان و پیروان امیرالمؤمنین امام علی(ع) این روز را جشن می‌گیرند. از جمله مسائلی که در این عید مورد توجه است، همگرایی و پیوندی است که میان امت مسلمان به‌ویژه شیعیان است.
ایکنا - غدیر چگونه می‌تواند الگویی برای همبستگی اجتماعی ارائه دهد؟
یکی از شاخص‌های تمدن، مسئله امت و انسجام امت است. در روایتی که درباره غدیر داریم، مباحثی را در آن روایات مشاهده می‌کنیم که به‌خوبی مسئله تمدنی و انسجام امت را از آن دریافت کرد.
به‌عنوان نمونه، یکی از مسائل مطرح شده در روایات، راجع به این عید، همگرایی امت در قالب اجتماع به دور حجت خداست. مرحوم شیخ طوسی در کتاب «مصباح المتهجد» مطلبی را در این زمینه در قالب یک روایت طولانی از امام علی(ع) می‌فرماید: «أتدرون ما سبیل الله و من سبیله و من صراط الله و من طریقه؟ أنا صراط الله الذی من لم یسلکه بطاعة الله فیه هوى به إلى النار، و أنا سبیله الذی نصبنی للإتباع بعد نبیه، أنا قسیم الجنة والنار، و أنا حجة الله عز و جل على الفجار والأبرار، وأنا نور الأنوار.»
بعد از اینکه در این روایت بر بزرگی این روز و گام برداشتن مردم بر راه راست توسط امام علی(ع) تأکید می‌شود، حضرت(ع) ضمن ترسیم چیستی راه راست نکاتی را بیان می‌کند و به معرفی خویش می‌پردازد. اینکه حضرت خود را در این روایت، مصداق بارز راه راست معرفی می‌کنند، نشان‌دهنده این است که امام علی(ع) را نباید صرفا یک دوست و یاور ببینیم، بلکه حجت خدا یک شخصیت راهبر است و همه باید دور او جمع شوند.
همچنین نکته دیگری که درباره انسجام امت قابل توجه است و مردم را به این انسجام دعوت می‌کند، اطعام و میهمانی در روز عید غدیر است، این مسئله موجب نزدیک شدن قلوب به یکدیگر می‌شود و شاخص وحدت‌گرایی امت تحقق می‌یابد، از همین‌رو، امام علی(ع) درباره اهمیت اطعام در روز غدیر فرمودند: «من افطر مؤمنا فى لیلة فکانما افطر فئاما؛ کسى که مؤمن روزهدارى را در غدیر افطار دهد، مانند این است که فئام را افطار داده است.» سپس از حضرت(ع) پرسیده شد: «فئام کیست؟» امام علی(ع) پاسخ دادند: «صد هزار پیامبر، صدیق و شهید.»
یکی دیگر از مباحثی که در راستای همگرایی امت در این روایت به آن اشاره شده، حذف فاصله طبقاتی است. امام علی(ع) می‌فرماید: «ساووا بکم ضعفائکم» حضرت با توجه به این روایت تأکید کرده‌اند که هر کس در این روز چیزی از نعمت‌های الهی تناول می‌کنند، به مساوات به ضعیفان سهیم شوند.
ایکنا - اهمیت تبریک گفتن در روز عید غدیر ریشه روایی دارد؟
تبریک گفتن در این روز از موارد مهمی است که در غدیر به آن تأکید شده است، تبریک گفتن مسلمانان به یکدیگر باعث انتشار تلألو آرامش در جان می‌شود، در همین راستا، امام علی(ع) می‌فرماید: «تهانوا فی هذا الیوم؛ در این روز (غدیر) به یکدیگر تهنیت بگویید.» این فرمایش حضرت به این معناست که انسان مؤمن در روز غدیر حتماً در منعی قرار گرفته و به این سبب، به مسلمان دیگر عید را تبریک می‌گوید. تبریک گفتن نتایجی نیز دارد همچون از بین رفتن کینه‌ها، اخم‌ها و قهر‌ها و تبدیل همه این حالات به گرم شدن روابط میان مسلمانان.
نیکی کردن از دیگر مسائل توصیه شده در عید غدیر است. امام علی(ع) در این باره می‌فرمایند: «عودوا رحمکم الله بعد انقضاء مجمعکم بالتوسعة علی عیالکم، والبر باخوانکم والشکر لله عزوجل علی ما منحکم، واجتمعوا یجمع الله شملکم، و تباروا یصل الله الفتکم؛ خداوند شما را مشمول رحمت خود فرماید. هنگام بازگشت از این مجلس بر اهل بیت و عیالات خود توسعه دهید و به برادران خود نیکى کنید و خدای عزوجل را سپاسگزارى کنید که شما را با این موهبت موفق فرموده و خود را به اتفاق و اجتماع وادارید تا خداوند جدایی‌هاى شما را جمع فرماید، و به‌طور متقابل با یکدیگر نیکى کنید تا خداوند الفت و مهربانی‌هاى شما را با یکدیگر پیوسته و ثابت گرداند.»
شاخص دیگری که در تحقق اجتماع مردم در غدیر نقش‌آفرینی می‌کند، رسیدگی ثروتمندان به فقراست. امام(ع) تمامی شاخص‌های مذکور را در یک روایت که بخش‌هایی از آن آورده شد، در مسجد کوفه بیان کردند و سپس سفره‌ای را گسترانده و مردم بر سر این سفره میهمان شدند.
هدف غدیر این نیست که یک جشن ساده برگزار کند بلکه هدف غایی غدیر، تشکیل امت است. در سخن مبارک امام علی(ع) آمده است که صدقه دادن را در این روز سفارش فرموده‌اند و یک درهم آن را برابر با صدهزار درهم می‌داند. از سخنان حضرت(ع) پیداست که اگر کسی با رغبت خویش به برادر مؤمن خویش کمک کند، اجر کسی را دارد که روزه گرفته و نیمه‌شب، نماز شب گزارده است.
همان‌طور که مستحضرید، روزه در روز غدیر از ثواب بسیاری برخوردار است، به‌گونه‌ای که در منابع اهل سنت نیز به اهمیت روزه‌داری در روز غدیر اشاره کرده و آن را برابر با ۶۰ ماه ذکر کردند. تمام هم و غم اهل بیت(ع) این بود که امت واحده‌ای وجود داشته باشد که قلوبشان به یکدیگر نزدیک باشد؛ به همین دلیل است که سفارشاتی این‌چنین در کلام مبارکشان بسیار یافت می‌شود.
اجری که برای هر یک از این مناسک درنظر گرفته شده است، اخروی است، اما آن چیزی که در این دنیا باقی می‌ماند الفت مؤمنان با یکدیگر است. آن چیزی که بشر را زمین می‌زند، روحیه نافرمانی و تکبر اوست.
این اموری که در خطبه جهت بخشش و نیکی به مسلمانان بیان شد، تنها مربوط به فامیل و آشنایان نیست، بلکه نسبت به خانواده نیز صدق می‌کند. همچنین مصافحه به معنای دست دادن در این روز، از ارکان دیگری است که به آن سفارش شده است.
ایکنا - چگونه از عدالت جامعه علوی برای انسان و امام جامعه امروزی، الگوبرداری کنیم؟
ما در زمینه الگوپذیری از حکومت امام علی(ع) با دو ساحت موجه هستیم؛ اینکه عیناً و نقطه به نقطه از حکومت امام(ع) الگو بگیریم که امکان‌پذیر نیست، زیرا ساختار حکومتی در عصر حضرت با ساختار حکومتی در عصر غیبت متفاوت است. امام در عصر حضور، خود تمامی سمت‌هایی که امروزه به افراد متعدد سپرده می‌شود را برعهده دارند. سمت‌هایی همچون رهبر، شورای نگهبان و مجلس.
اما ساحت دیگری که حکومت عدل امیرالمؤمنین علی(ع) دارد، اصول برجسته‌ای است که این حکومت داراست و ما باید از این ساحت الگو بگیریم. به‌طور نمونه در عهدنامه معروفشان به مالک‌اشتر که می‌فرماید: «طوری رفتار کن که لطف و مرحمت تو شامل همه شود، زیرا افراد یا برادر دینی تو هستند یا مخلوق خداوند هستند که نظیر تو هستند.» بنابراین در رفتار مقام معظم رهبری شاهدیم که رفتاری که با خانواده شهید شیعه و مسلمان دارند، با خانواده شهید ارمنی دارند.
گفتوگو و فیلم از هانیه محمدنژاد
انتهای پیام
