آیین‌نامه نخبگان قرآنی و مصوبه‌ای که اجرا نمی‌شود
آیین‌نامه نخبگان قرآنی سال‌هاست شیوه‌نامه اجرایی به خود ندیده و از دست‌نوشته مسئولان خارج نشده است؛ از دولت انتظار می‌رود رسیدگی و تدوین شیوه‌نامه مرتبط با آن در اولویت قرار بگیرد تا آیین‌نامه نخبگان قرآنی پس از سال‌ها توقف، روی ریل اجرا بیفتد.
در تمام این سال‌ها شاهد نگاه متفاوت مسئولان به جایگاه برگزیدگان المپیادهای علمی و کنکور نسبت به عالمان و اساتید علوم قرآنی هستیم؛ گرچه هر دو قشر فرهیخته، خدمات ارزنده‌ای را برای کشور انجام داده‌اند، اما تنها گروه برگزیدگان المپیاد علمی همواره به‌عنوان نخبگان کشور معرفی و تقدیر می‌شوند و در دستورالعمل‌های بنیاد ملی نخبگان تعریف مشخص و واحدی دارد که سال‌هاست اجرا و پیاده‌سازی می‌شود؛ البته در نحوه اجرا و حمایت از نخبگان علمی هم جای بحث و مناقشه وجود دارد.
حال اینجا سخن از دیده نشدن عالمان و اساتید علوم قرآنی است که سال‌ها عمر خود را در مسیر ترویج دین و سبک زندگی انسان‌ها سپری کردند، بدون اینکه شناسایی، معرفی و حمایت از نخبگان قرآنی در چارچوب آیین‌نامه و مصوبات جلسات پر تکرار مسئولان به ثمر بنشیند و به مرحله اجرا برسد.
غلامرضا شاه‌میوه اصفهانی، استاد و داور بین‌المللی قرآن کریم در همین راستا در گفت‌وگو با ایکنا از قم با بیان اینکه بها دادن به افراد شاخص و نخبه سبب تقویت و ایجاد انگیزه برای جوانان علاقه‌مند به‌ویژه در عرصه تلاوت و حفظ قرآن کریم می‌شود، اظهار کرد: نخبه‌پروری و تکریم نخبگان نه تنها در عرصه تلاوت قرآن مغفول است بلکه در عرصه‌های علمی و پژوهشی قرآن کریم نیز طی این سال‌ها حق به حق‌دار نرسیده است و به نخبگان علمی این حوزه بی‌توجه بودند.
وی گفت: هر شخصی که فعالیت ویژه و فوق‌العاده‌ای را انجام میدهد و دیگران از انجام آن عاجزند، نخبه است؛ این موضوع حتی در عرصه آموزش قرآن کریم هم صدق می‌کند. ممکن است شخصی آموزش روخوانی یا روانخوانی قرآن کریم را به شیوه نوین و جدید ابداع کرده باشد که باید در این زمینه مورد توجه قرار بگیرد.
شاه‌میوه گفت: اساس الگوپذیری علاقه‌مندان و مبتدیان در حوزه تلاوت و حفظ قرآن کریم از نخبگان این عرصه امری انکارناپذیر است؛ برای مثال بسیاری از قاریان مطرح کشورمان در ابتدای امر از تلاوت‌های عبدالباسط به‌عنوان یکی از نخبگان این عرصه الگوبرداری می‌کردند. کلیه کسانی که جذب قرآن کریم شدند و در این عرصه صاحب سبک شدند در ابتدای امر یکی از شاخص‌های این حوزه را به‌عنوان الگو برای خود انتخاب کردند و این روند بیانگر آن است که جامعه ما به‌طور کلی نخبه‌پسند است.
داور بین‌المللی مسابقات قرآن کریم تصریح کرد: فعالیت‌های قرآنی در عرصه آموزش، تلاوت و حفظ قرآن کریم و همچنین شرکت‌کنندگان مسابقات بین‌المللی قرآن کریم باید به‌طور منسجم و منظم برای شناسایی و کشف استعدادهای برتر مورد بررسی قرار بگیرند و رصد بشوند، اما متأسفانه رصدکننده نخبگان قرآنی در کشورمان مشخص نیست و متولی ندارد.
وی بیان کرد: قاریان و حافظانی که با حضور در مسابقات بین‌المللی قرآن کریم پرچمدار کشورمان هستند اگر آن‌گونه که شایسته آنان است تقدیر نشوند، طبیعی است که دیگران نسبت به حضور در این مجامع بین‌المللی دلسرد شوند.
شاه‌میوه تصریح کرد: پرچمداران کشورمان در مسابقات و کرسی‌های بین‌المللی قرآن کریم حتی اگر حائز رتبه هم نشوند باید به آنها نگاه ویژه داشت؛ برای مثال تلاوت مسعود نوری در مسابقات قرآن مالزی قابل تحسین بود و شایسته نیست که از سوی برخی افراد مورد بی‌احترامی قرار بگیرد. کسانی که برای تقویت انگیزه و روحیه خودباوری نخبگان قرآنی کاری از پیش نمی‌برند، آنها را دلسرد و طرد هم نکنند.
این پیشکسوت قرآنی بیان کرد: برخی از قاریان قرآن که اتفاقا تلاوت خوب و دلنشینی هم داشتند در سایه بی‌توجهی و غفلت مسئولان، حوزه کاری خود را تغییر داده و پا به عرصه موسیقی گذاشتند، چراکه در این عرصه توجه و اقبال به مراتب بیشتر است.
شاه‌میوه با یادآوری پررنگ بودن ویژگی‌های نخبه‌پسندی و الگوپذیری در جامعه ما اظهار کرد: یکی از انگیزه‌های حفاظ برجسته در ابتدای کارشان و راه‌اندازی بسیاری از مؤسسات قرآنی در کشورمان موفقیت استاد پرهیزگار در مسابقات بین‌المللی عربستان بود که بیش از 30 سال از آن می‌گذرد و تنها یک بار اتفاق افتاد، در حالی که توجه به نخبگان این حوزه باید ادامه پیدا کند و متوقف نشود.
وی با بیان اینکه ضرورت نخبه‌پروری و تکریم آنان قابل انکار نیست، تصریح کرد: با توجه به تکریم و حمایت از نخبگان قرآنی می‌توانیم آموزش قرآن را به کل جامعه تعمیم بدهیم، متأسفانه طی این سال‌ها در حق نخبگان این عرصه جفا شده است؛ هر چند در برخی موارد حمایت‌هایی شده است، اما در مقایسه با نخبگان عرصه‌های علمی و هنری بسیار ناچیز بوده است.
داور بین‌المللی قرآن کریم بیان کرد: از آن‌جایی که تا یک دهه گذشته، حوزه امور قرآنی متولی مشخصی نداشت و موازی‌‌کاری‌هایی از سوی ارگان‌های دولتی انجام می‌شد، مسئولیت حمایت و تکریم نخبگان این عرصه هم مشخصا در حیطه وظایف هیچ ارگانی تعریف نمی‌شد.
از آن‌جا که قدرناشناسی و بی‌توجهی به اساتید و نخبگان قرآنی در جامعه، بازتولیدی از نحوه برخورد سکان‌داران دولت با این قشر فرهیخته بوده و شروع نادیده انگاشتن پیشکسوتان قرآنی به‌واسطه مصوبات اجرایی نشده از سوی مسئولان مربوطه بوده است؛ لذا برآن شدیم تا از اقدامات مسئولان مربوطه در چندسال اخیر نسبت به جذب و شناسایی و تکریم نخبگان قرآنی مطلع شویم.
آیین‌نامه نخبگان قرآنی سال‌ها مهجور مانده است
محمدحسین ظریفیان، سرپرست بنیاد نخبگان استان قم در گفت‌وگو با ایکنا از قم، بیان کرد: بنیاد ملی نخبگان در یک دهه گذشته به موضوع نخبگان قرآنی ورود کرد و آیین‌نامه‌ای در این خصوص به تصویب رساند و سال‌ها این آیین‌نامه اجرا شد و در ذیل آن، نخبگان قرآنی در هر استان شناسایی و از آنها تقدیر به عمل می‌آمد که این روند تا سال 93 ادامه پیدا کرد.
وی با بیان اینکه براساس تصمیم‌گیری‌های بنیاد ملی نخبگان در سال 93 نسبت به برخی حوزه‌های نخگبانی مانند نخبگان قرآنی و هنری توقف حاصل شد، افزود: سیاست جدید بنیاد نخبگان در سال جدید بر آن است که دایره حوزه نخبگانی فراتر از نخبگان علمی و دانشگاهی تعریف شود.
ظریفیان با اشاره به سیاست جدید بنیاد ملی نخبگان در دولت سیزدهم، اظهار کرد: امیدواریم در سیاست جدید این بنیاد، آیین‌نامه نخبگان قرآنی که سال‌ها مهجور مانده و به آن عمل نمی‌شد، پس از بازنگری و اعمال اصلاحات در آن، اجرایی شود تا شناسایی، حمایت و تکریم از نخبگان قرآنی هم در دستورکار قرار بگیرد.
وی افزود: استان قم از نعمت حضور چهره‌ها و اساتید قرآنی بهره‌مند است و در صورتی که آیین‌نامه نخبگان قرآنی از سوی مرکز آغاز به کار کند، شناسایی و تکریم این اساتید را در دستورکار قرار خواهیم داد. درخواست بازنگری آیین‌نامه نخبگان قرآنی از سوی ما در استان به رئیس جدید بنیاد ابلاغ شد و نگاه مثبت و ایجابی نسبت به این موضوع داشتند.
آنچه بر آیین‌نامه نخبگان قرآنی گذشت
براساس سخنان منصور انبیا، مدیرکل برنامه‌ریزی فرهنگی بنیاد ملی نخبگان در دولت دوازدهم، در هشتاد و پنجمین جلسه مجمع مشورتی شورای توسعه فرهنگ قرآنی که در شهریورماه 96 برگزار شد، ابتدا در سال ۸۸ آیین‌نامه‌ای با عنوان آیین‌نامه شناسایی و پشتیبانی از افرادی که در مسابقات قرآن حائز رتبه می‌شدند تهیه شد، در ادامه در سال ۹۲ آیین‌نامه شناسایی و پشتیبانی از برگزیدگان فعالیت‌های قرآنی تهیه شد و آیین‌نامه نخبگان قرآنی در سال 96 نیز آیین‌نامه شناسایی و پشتیبانی از برگزیدگان قرآنی بود.
شواهد حاکی از آن است که در طی این سال‌ها آیین‌نامه بارها تصویب شده است، اما شیوه‌نامه آن معطل مانده است، اگرچه به گفته انبیا: «در سال ۹۲ آیین‌نامه و شیوه‌نامه تصویب شد که چندان اجرایی نشد، این شیوه‌نامه اصلاحاتی به خود دید تا اینکه در سال ۹۴ این آیین‌نامه دچار تغییرات اساسی شده و بسیاری از موارد آن تغییر کرده است و در خردادماه سال ۹۴ آیین‌نامه که در سال 96 در دست اجرا بود، تصویب شد و شیوه‌نامه مرتبط با آن نیز در تیرماه سال ۹۵ تهیه شد.»
در همان سال 96، مدیرکل برنامه‌ریزی فرهنگی بنیاد ملی نخبگان طی گفت‌‌وگویی با ایکنا بیان کرد «به دلیل ایراداتی که بر آن آیین‌نامه وارد بود، ادامه پیدا نکرد و به بار ننشست. در سال ۹۲ در عنوان و محتوای آیین‌نامه مذکور تغییراتی اعمال شد و شیوه‌نامه‌ای برای آن نیز نوشته شد، در همین راستا تعدادی از نخبگان قرآنی متقاضی شدند تا از تسهیلات در نظر گرفته شده استفاده کنند. این افراد ۱۵۳ نفر بودند، از این افراد، تعدادی تسهیلات دریافت کردند، اما چون مسئولان آن زمان بر روی شیوه‌نامه آیین‌نامه سال ۹۲ بحث داشتند، لاجرم آن آیین‌نامه نیز متوقف شد؛ در سال ۹۵ آیین‌نامه قبلی دچار تغییرات عمده شد و در کمیسیون دائمی و هیئت امنای بنیاد، آیین‌نامه نسل سوم به تصویب رسید.»
همچنین انبیا در ادامه این مصاحبه از اعطای تسهیلات بنیاد نخبگان به دو گروه «مستعدان برتر» و «سرآمدان قرآنی» خبر داد و گفت: «برنامه‌ریزی شده است تا در سال ۹۶ حدود ۴۰ مستعد برتر و ۱۰ سرآمد قرآنی را از بین متقاضیانی که پرونده‌ها را ارسال کرده‌اند، شناسایی و مورد حمایت قرار بگیرند.»
واضح و مبرهن است که آیین‌نامه نخبگان قرآنی در طی سال‌های اخیر آن‌چنان که شایسته این قشر فرهیخته است، اجرایی نشده و از آن‌جا که مرور «آنچه گذشت..» جز افسوس خوردن برای امور بر زمین مانده کاری از پیش نمی‌رود باید این مطالبه به حق و جدی قرآنیان کشور را در دولت جدید پیگیری کرد.
تأکید رئیس‌جمهور بر توسعه دایره نخبگانی
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور در سیزدهمین جلسه هیئت امنای بنیاد ملی نخبگان که پس از ۱۱ سال در دوم شهریورماه امسال برگزار شد، بر لزوم فراگیرتر شدن دایره شناسایی نخبگان تأکید کرد و گفت: «شناسایی نخبگان از مسیر المپیادهای علمی و کنکور یکی از راه‌های جذب نخبگان است. بنیاد ملی نخبگان باید سازوکارهای دیگری هم طراحی کند تا نخبگان در دانشگاه‌ها، اندیشکده‌ها، حوزه‌ها، مجامع علمی، سازمان‌ها و دیگر عرصه‌ها نیز شناسایی شوند و مورد حمایت قرار گیرند. باید سازوکاری طراحی شود تا دستگاه‌های مختلف و به‌ویژه سازمان‌های مردم‌نهاد امکان معرفی استعدادهای برتر و افراد نخبه را به بنیاد ملی نخبگان داشته باشند.»
اگرچه رئیس‌جمهور در سخنان خود به‌طور مشخص به شناسایی و تکریم نخبگان قرآنی اشاره نکرده است، اما با تأکید بر «توسعه دایره نخبگانی» باید انتظار داشت تا شناسایی و کشف و در نهایت حمایت و تکریم از نخبگان و اساتید قرآنی در این دایره قرار بگیرد. از طرفی دیگر، با توجه به اینکه آیین‌نامه نخبگان قرآنی سال‌هاست شیوه‌نامه اجرایی به خود ندیده است و از دست‌نوشته مسئولان هم خارج نشده است، انتظار می‌رود در دولت جدید رسیدگی و تدوین شیوه‌نامه مرتبط با آن در اولویت قرار بگیرد تا آیین‌نامه نخبگان قرآنی پس از سال‌ها توقف روی ریل اجرا بیفتد.
گزارش محدثه نعيمی‌فرد
انتهای پیام
