مظلومیت حضرت زهرا(س) از دیدگاه منابع اهل سنت

آیت‌الله محمدجعفر مروجی‌طبسی، استاد حوزه و پژوهشگر دینی در یادداشتی که در اختیار ایکنای قم قرار داده است، نوشت: منابع دست اول و معتبر و صحیح اهل سنت مملو از متونی است که دلالت بر مظلومیت دخت نبی مکرم اسلام دارد. مظلومیت آن حضرت اختصاص به منابع شیعه ندارد. در ادامه برخی از این متون مورد اشاره واقع می‌شود.

صحیح بخاری

شاید منبع معتبرتر و صحیح‌تر از این کتاب نزد اهل سنت وجود نداشته باشد. در جلد 5 صفحه ۸۲ باب غزوه خیبر روایتی را مسند از عروه از عایشه دختر ابوبکر نقل کرده که حضرت زهرا(س) شخصی را نزد ابوبکر فرستاد تا میراث خود یعنی فدک را که از رسول خدا به وی ارث رسیده بود از ابوبکر بگیرد. ابوبکر در پاسخ گفت: رسول خدا فرمود: «لا نورث» ما چیزی به‌عنوان ارث نمی‌گذاریم و هر آنچه ما ترک ماست صدقه است و من چیزی از رسول خود را تغییر نمی‌دهم و هر آنچه پیامبر(ص) عمل کرد تبعیت می‌کنم.

به این ترتیب ابوبکر از دادن فدک به حضرت زهرا(س) خودداری کرد. حضرت بر او غضبناک شد و با او قهر کرد و تا آخرین لحظه زندگی با او سخن نگفت. حضرت زهرا(س) پس از رسول خدا شش ماه زندگی کرد و پس از رحلت، همسرش حضرت علی(ع) او را شبانه دفن کرد و ابوبکر را مطلع نکرد و خودش بر پیکر فاطمه(س) نماز گزارد. شواهد مظلومیت آن حضرت در این روایت صحیح کاملاً مشهود است:

الف- معنای کلمه وجدت

کلمه «وجدت» در لغت به معنی غضبت به‌کار رفته است. ابن منظور در کتاب لسان العرب در این باره می‌گوید: «وجد به معنای غضب است.» پس جناب بخاری به این مظلومیت بزرگ به‌طور صریح اشاره کرده که حضرت زهرا(س) هنگام رحلت و شهادت، بر خلیفه غضبناک بود. از طرفی می‌دانیم که غضب او غضب خداست.

در این باره، حاکم نیشابوری متوفی ۴۰۵ در کتاب المستدرک علی الصحیحین جلد ۳ صفحه ۱۱۸ حدیث ۴۷۷۳، حدیثی را مسند از امیرالمؤمنین علی(ع) نقل می‌کند که رسول خدا فرمود: «به تحقیق که اگر فاطمه غضب کند خدا غضب می‌کند و اگر فاطمه راضی باشد خدا راضی می‌شود.»

ب- دفن شبانه

بخاری در این روایت تصریح کرد که امیرالمؤمنین(ع) همسرش را شبانه دفن کرد. واقعاً آیا بخاری از خود نپرسید که چرا دفن شبانه؟ مگر اقتضای رحلت حضرت زهرا(س) این نبود که حضرت علی(ع) به احترام رسول خدا همه اهالی مدینه را جهت تشییع جنازه با خبر کند تا یگانه یادگار پیامبر(ص) را با احترام به خاک بسپارند؟ بخاری در اینجا اصلاً به‌علت دفن شبانه اشاره نکرده اما دیگران به این مطلب پرداخته‌اند.

حافظ عبدالرزاق صنعانی متوفی ۲۱۰ در کتاب المصنف جلد ۳ صفحه ۵۲۱ حدیث ۶۵۵۴ می‌گوید: «أوصت الزهراء علیا ان یدفن‌ها لیلا لکی لا یصلّی علیها ابوبکر؛ این وصیت حضرت زهرا(س) بود که شبانه دفن شود تا ابوبکر بر پیکر مطهر آن حضرت نماز نخواند.» عبدالرزاق شخصیتی است که گرچه ظاهراً شیعی مذهب است ولی اهل سنت احترام خاصی برایش قائل هستند.

ذهبی که نقاد حدیث است درباره او می‌گوید: «الحافظ الکبیر، عالم الیمن الثقة الشیعی» بنابراین، اگر عبدالرزاق شیعه است، اما مورد وثاقت اهل سنت است. (سیر اعلام النبلاء، جلد ۹، صفحه ۵۳۶)

الإمامة و السیاسة

ابن قتیبه متوفی ۲۷۶ در کتاب الامامة و السیاسة جلد ۲ صفحه ۲۰ چاپ مصر تحقیق طه محمد الزینی استاد دانشگاه الأزهر می‌نویسد که عمر به ابوبکر گفت: «بیا همراه هم نزد فاطمه برویم به تحقیق که ما او را به غضب درآوردیم هر دو نزد فاطمه رفتند اجازه خواستند، اما حضرت به آن‌ها اجازه نداد. سپس هر دو نزد علی(ع) آمده و او را واسطه قرار دادند؛ حضرت آن‌ها را وارد بر حضرت زهرا(س) کرد. سلام کردند، اما حضرت فاطمه(س) جواب سلام آن‌ها را نداد. وقتی نزد فاطمه نشستند، حضرت صورت خود را به طرف دیوار کردند. ابوبکر سخنانی را بیان کرد از جمله گفت من از رسول خدا شنیدم که گفت: «لا نورث» حضرت فاطمه(س) در همان حالت فرمود: آیا از رسول خدا شنیدید که فرمود: هر کس فاطمه را راضی کند مرا راضی کرده و هر کس او را به سخط درآورد مرا به سخط و خشم درآورده. هر دو پاسخ دادند که بله این را از رسول خدا شنیدیم.

حضرت فرمود: خدا را و فرشتگان را گواه می‌گیرم که شما مرا به خشم درآوردید و هر وقت رسول خدا را ملاقات کنم، شکایت شما را به او خواهم کرد. سخن پایانی حضرت زهرا(س) به آن‌ها این بود که «والله لادعونّ الله علیک فی کل صلاة أصلّی؛ بعد از هر نمازم تو را نفرین می‌کنم.» از این گفت‌و‌گو یا به تعبیر بهتر از این محاکمه، عدم رضایت حضرت زهرا(س) از خلیفه اول و دوم تا آخرین لحظه زندگی آن حضرت کاملاً مشهود است و این مصداق اکمل مظلومیت به شمار می‌رود.

ابن قتیبه که صاحب کتاب الامامة و السیاسة است از بزرگان علمای اهل سنت است، به‌طوری که ذهبی از او به‌عنوان العلامة الکبیر تعبیر کرده و خطیب بغدادی درباره‌اش گفته: کان ثقة دنیا فاضلا. (سیر اعلام النبلاء، جلد ۱۳، صفحه ۲۹۶)

الأموال

ابن زنجویه متوفی ۲۵۱ در کتاب الأموال جلد ۱ صفحه ۳۶۴ حدیث مفصلی را نقل می‌کند که وقتی عبدالرحمان‌ بن‌ عوف بر ابوبکر در حال بیماری‌اش وارد شد، ابوبکر گفت:‌ ای کاش چند کار را انجام نمی‌دادم، آن کار‌هایی که انجام دادم و دوست داشتم که انجام نمی‌دادم، دوست داشتم که آن روز خانه فاطمه را کشف نمی‌کردم اگرچه در آن خانه برای جنگ بسته شده بود. اشاره او به بی‌حرمتی است که به خانه حضرت فاطمه زهرا(س) انجام داد. همان خانه‌ای که رسول خدا بدون اجازه وارد آن نشد.

ابن عساکر دمشقی شافعی مذهب متوفی ۵۷۱ در کتاب تاریخ دمشق جلد ۴۵ صفحه ۱۰۳ با سندی از عمران بن حصین نقل کرد که رسول خدا به او فرمود: آیا دوست داری با هم به خانه فاطمه برویم؟ عمران گفت: آری یا رسول‌الله. عمران می‌گوید با آن حضرت به در خانه فاطمه رفتیم وقتی حضرت به آنجا رسید فرمود: آیا اجازه هست وارد بشوم؟ به راستی چگونه به خود اجازه بی‌حرمتی به آن خانه را دادند؛ خانه‌ای که حاکم نیشابوری شافعی مذهب در کتاب المستدرک جلد ۳ صفحه ۱۲۳ می‌نویسد: رسول خدا به مدت شش ماه هنگام نماز صبح کنار آن می‌ایستاد و آیه تطهیر «إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا» تلاوت می‌فرمود؛ خانه‌ای که رسول خدا فرمود از خانه‌های انبیا با فضیلت‌تر است.

سیوطی شافعی مذهب متوفی ۹۱۲ در کتاب الدر المنثور، جلد ۶، صفحه ۱۸۶ ذیل آیه «فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَيُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فِيهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ» (سوره نور/ آیه 36) از ابن مردویه از انس بن مالک و بریده که هر دو از صحابه رسول خدا هستند، روایت کرده که رسول خدا این آیه را تلاوت فرمود، مردی برخاست و پرسید که این بیوت چه بیوتی هستند؟ حضرت فرمود: خانه‌های انبیا است. ابوبکر حاضر بود، برخاست و گفت: «یا رسول الله هذا البیت منها لبیت علی و فاطمه؟» آیا خانه علی و فاطمه از آن خانه‌هاست؟ رسول خدا پاسخ داد: «نعم من أفاضلها» یعنی بله این خانه از برترین آن خانه‌هاست. همین حدیث را ثعلبی در کتاب الکشف والبیان، جلد ۷، صفحه ۱۰۷ و حاکم حسکانی حنفی مذهب در شواهد التنزیل جلد ۱، صفحه ۴۱۰ نقل کرده است.

این ابعادی از مظلومیت حضرت زهرا(س) در منابع دست اول و معتبر نزد اهل سنت است.